Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΥ

Δρ Μιχάλης Παπαδόπουλος: «Εμείς νιώθουμε περήφανοι γιατί αποδείξαμε πως ένα άλλο σχολείο είναι εφικτό, γιατί αντικρίσαμε το χαμόγελο των χιλιάδων παιδιών θυμάτων του αναλφαβητισμού, γιατί τα είδαμε να μεγαλώνουν και να γίνονται παραγωγικά μέλη της κοινωνίας»

Δημοσιευμένη μαρτυρία κοριτσιού από χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, που συμμετείχε στο Πρόγραμμα Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο: «Όταν πήρα προβιβάσιμο βαθμό, ήθελα να το φωνάξω τόσο δυνατά, που να το ακούσουν στο άλλο χωριό!»

Β΄ ΜΕΡΟΣ

«Στην αρχή του πρώτου χρόνου πειραματικής εφαρμογής του Προγράμματος Αλφαβητισμού στα Γυμνάσια Ομόνοιας και Επισκοπής Λεμεσού, το 1989-90, αντιμετωπίσαμε περίπτωση μαθητή της Α΄ τάξης που ήταν τόσο αρνητικός απέναντι στο σχολείο, που μια μέρα αναγκάστηκα εγώ, ως υπεύθυνος του Προγράμματος, μαζί με τον δάσκαλο του παιδιού και τον Διευθυντή του σχολείου, να πάμε στο σπίτι του, ένα φτωχικό σπίτι με παράθυρα από χαρτόνι, και να προσπαθήσουμε να τον πείσουμε να έρθει στο σχολείο, καθώς είχε “ταμπουρωθεί” κάτω απ’ το κρεβάτι του σαν αγρίμι και δεν έβγαινε με τίποτα».

Από το επεισόδιο αυτό που μας περιέγραψε ο Δρ Μιχάλης Παπαδόπουλος, Διδάκτωρ Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας στο αντικείμενο του Λειτουργικού Αναλφαβητισμού, πέρασαν 25 χρόνια, στη διάρκεια των οποίων το Πρόγραμμα δοκιμάστηκε σκληρά μέσα σε αντίξοες συνθήκες, συχνά υπονομεύτηκε από συντηρητικά στελέχη του ίδιου του Υπουργείου Παιδείας και από άλλους αξιωματούχους, κρατήθηκε όμως γερά, επεκτάθηκε σταδιακά σε όλα τα γυμνάσια και από τη φετινή σχολική χρονιά 2016-17, εισάγεται για πρώτη φορά και στο Δημοτικό σχολείο.

Σύμφωνα με τον Δρα Παπαδόπουλο, το Πρόγραμμα πέτυχε τον κυριότερο στόχο του, δηλαδή τη δραστική μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου μέχρι το 2020, που είναι η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ένα άλλο σχολείο είναι εφικτό

Να σημειώσουμε ότι στο Πρόγραμμα, όπως λειτούργησε μέχρι σήμερα στο Γυμνάσιο, συμμετέχουν καθηγητές Ελληνικών και Μαθηματικών και βοήθησε περίπου 1500 παιδιά του Γυμνασίου κάθε χρόνο, βελτιώνοντας την ικανότητά τους για ανάγνωση, γραφή και απλές αριθμητικές πράξεις. (Το ποσοστό των αναλφάβητων παιδιών κυμαίνεται διαχρονικά περίπου στο 10%, με βάση τις έρευνες που διενεργεί το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας, μέσω του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης).

«Εμείς νιώθουμε περήφανοι γιατί αποδείξαμε πως ένα άλλο σχολείο είναι εφικτό, γιατί αντικρίσαμε το χαμόγελο των χιλιάδων, μη προνομιούχων παιδιών θυμάτων του αναλφαβητισμού, γιατί τα είδαμε να μεγαλώνουν και να γίνονται παραγωγικά μέλη της κοινωνίας», δήλωσε στην «Κυριακάτικη Σημερινή» ο Δρ Παπαδόπουλος.

Υπογράμμισε ότι «είναι το μόνο πρόγραμμα στην ιστορία της κυπριακής εκπαίδευσης, που έτυχε ευρωπαϊκής και διεθνούς αναγνώρισης, αφού παρουσιάστηκε επανειλημμένα σε συνέδρια της Ε.Ε., ακόμα και όταν η Κύπρος ήταν υπό ένταξη χώρα, πριν γίνει πλήρες μέλος, αλλά και της ΟΥΝΕΣΚΟ και άλλων διεθνών οργανισμών».

Ο Δρ Παπαδόπουλος, μετά από 37 χρόνια γόνιμης υπηρεσίας στην κυπριακή δημόσια εκπαίδευση, αφυπηρέτησε το 2013, ως αναπληρωτής προϊστάμενος της Υπηρεσίας Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας του Υπουργείου Παιδείας και σήμερα, ως εμπειρογνώμονας, προσφέρεται να βοηθήσει αμισθί το Υπουργείο Παιδείας, στην αναδιαμόρφωση και αναπροσαρμογή του Προγράμματος Αλφαβητισμού στα δημόσια σχολεία.

«Αυτό δεν είναι εκσυγχρονισμός»

Σχολιάζοντας τις αλλαγές που συμφώνησε αυτήν την εβδομάδα η ΟΕΛΜΕΚ με τον Υπουργό Παιδείας, για πιλοτική λειτουργία ενός Προγράμματος Αλφαβητισμού που προβλέπει μείωση των ωρών διδασκαλίας στο Γυμνάσιο, σε τέσσερις, από εννιά ώρες την εβδομάδα για τα Μαθηματικά και τα Ελληνικά, ο Δρ Παπαδόπουλος μάς είπε ότι «αυτό δεν είναι εκσυγχρονισμός», όπως τον αποκάλεσε ο Πρόεδρος της ΟΕΛΜΕΚ Δημήτρης Ταλιαδώρος.

Για φέτος προβλέπεται πρωινό πρόγραμμα για τις Α΄ και Β΄ τάξεις Γυμνασίου, με ομάδες μαθητών από 4-8 μαθητές, που θα διδάσκονται δύο περιόδους Ελληνικά και δύο Μαθηματικά. Οι μαθητές θα αποσύρονται, για τη διδασκαλία των μαθημάτων, από μη εξεταζόμενα μαθήματα και θα διδάσκονται από καθηγητές, που θα τυγχάνουν σχετικής επιμόρφωσης και στήριξης. Προβλέπεται επίσης απογευματινό πρόγραμμα για τη Γ΄ Γυμνασίου στα Κρατικά Ινστιτούτα Εκπαίδευσης, με ομάδες μαθητών από 4-8 μαθητές, που θα διδάσκονται δύο περιόδους Ελληνικά και δύο Μαθηματικά.

«Ευτυχισμένη χώρα, θα έλεγε κανείς»

- Ποιες δυσκολίες αντιμετώπισε διαχρονικά το Πρόγραμμα, ως μια νέα παιδαγωγική πρόταση;

Δρ Μ. Παπαδόπουλος: «Όταν ξεκινούσαμε την υλοποίηση αυτού του οράματος με μια ομάδα φωτισμένων εκπαιδευτικών, γνωρίζαμε πως θα αντιμετωπίζαμε την εχθρότητα και τον πόλεμο κάποιων αξιωματούχων, με ελιτίστικη και ρατσιστική νοοτροπία, που θεωρούσαν το όλο εγχείρημα ως “πεταμένα λεφτά σε καθυστερημένους που δεν μαθαίνουν”. Αυτή ήταν η μόνιμη επωδός των συντηρητικών κύκλων του Υπουργείου Παιδείας. Όμως εμείς αντέξαμε και το Πρόγραμμα διευρύνθηκε, αφού η ηγεσία του Υπουργείου πείσθηκε από τις συνεχείς αξιολογήσεις που κάναμε και από τις αναφορές των εμπειρογνωμόνων του εξωτερικού, ότι είναι επιτυχημένο.

»Για να καταλάβετε, κλήθηκα και το παρουσίασα στη Σορβόννη, σε άλλα πανεπιστήμια της Γαλλίας, στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Ιωαννίνων, Αιγαίου, στην ΟΥΝΕΣΚΟ και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ το Πρόγραμμα διαφημιζόταν με διθυράμβους, σε όλες τις ετήσιες εκθέσεις του Υπουργείου Παιδείας για τη Μέση Εκπαίδευση και εκδόθηκε σε τρίγλωσσο τρίπτυχο, όταν η Κυπριακή Δημοκρατία ανέλαβε την Προεδρία της Ε.Ε.

»Σε σχέση με τη διεθνή, επιστημονική αναγνώριση του Προγράμματος, να σας αναφέρω χαρακτηριστικά ότι το επιστημονικό περιοδικό του Γαλλικού Συνδέσμου Σχολικών Ψυχολόγων έγραψε, μεταξύ άλλων, ότι “η σχολική ψυχολογία στην Κύπρο αντιμετωπίζεται σοβαρά και οι εκπαιδευτικοί, οι διευθυντές των σχολείων, οι γονείς, το Υπουργείο και όλοι οι συνέταιροι ενεργοποιήθηκαν και υιοθέτησαν το Πρόγραμμα Αλφαβητισμού - ευτυχισμένη χώρα, θα έλεγε κανείς”».

»Ενώ σε επιστολή της προς εμένα, η Δρ Mira Stambak, Διευθύντρια ερευνών για τη σχολική αποτυχία στο Εθνικό Ινστιτούτο Παιδαγωγικών Ερευνών της Γαλλίας, αναφέρει ότι γνώρισε το Πρόγραμμα σε επίσκεψή της στην Κύπρο τον Οκτώβρη 1993 και ότι “έχει πολύ εκτιμήσει, τόσο το θεωρητικό πλαίσιο στο οποίο αναφέρεστε, όσο και τις παιδαγωγικές διαδικασίες τις οποίες εφαρμόζετε”».

Στην Ομόνοια και στην Επισκοπή

- Πώς ξεκίνησαν όλα;

- Να σας αναφέρω ότι το 1976 διορίστηκα ως εκπαιδευτικός ψυχολόγος στα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης και έβλεπα ατομικά τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και με προβλήματα σχολικής αποτυχίας, διαπιστώνοντας ότι όλοι σχεδόν προέρχονταν από τα φτωχά κοινωνικά στρώματα. Ήταν σαφές ότι δεν ήταν ατομικό το πρόβλημα και σκέφτηκα ότι πρέπει, ως Υπουργείο, να κάνουμε ένα συγκροτημένο πρόγραμμα, για να το αντιμετωπίσουμε.

Ξεκινήσαμε πειραματικά το Πρόγραμμα Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο, με τον ιδιαίτερα προικισμένο δάσκαλο, Δημήτρη Χαραλάμπους, που τον αποσπάσαμε από τη Δημοτική Εκπαίδευση, πριν εκπαιδεύσουμε καθηγητές. Άρχισε να διδάσκει σε δύο φτωχά σχολεία στη Λεμεσό, στο Γυμνάσιο Επισκοπής και στο Γυμνάσιο Ομόνοιας.

Εντάξαμε στο Πρόγραμμα παιδιά που πήγαν στην Α΄ τάξη Γυμνασίου και είχαν επίπεδο της Β΄ τάξης δημοτικού σχολείου. Κρίναμε ότι δεν μπορούσαν να μένουν με τόση μαθησιακή απόσταση, στην τάξη τους. Πώς θα παρακολουθήσεις τα Ελληνικά της Α΄ Γυμνασίου, όταν δεν ξέρεις της Β΄ Δημοτικού; Καθορίσαμε για τα παιδιά αυτά, παρακολούθηση Ελληνικών για 6 ώρες και Μαθηματικών για 3 ώρες, από τις 35 τη βδομάδα, σε άλλη αίθουσα, με άλλο δάσκαλο, τον Δημήτρη Χαραλάμπους.

Από αναλφάβητη, στην αρχιτεκτονική

Είναι ενδεικτική η συνέντευξη μαθήτριας σε τηλεοπτική εκπομπή του ΡΙΚ, τον Φεβρουάριο 1998, για το Πρόγραμμα Αλφαβητισμού, ενώ φοιτούσε στην Γ΄ τάξη Τεχνικής Σχολής. Στην Α΄ Γυμνασίου, ήταν λειτουργικά αναλφάβητη και συμμετείχε στο πρόγραμμα του σχολείου της.

- Στο Δημοτικό πώς ένιωθες μέσα στην τάξη σε σύγκριση με τους συμμαθητές σου;

- Ένιωθα ότι δεν ήξερα όπως τους άλλους και ήθελα να τους φτάσω τους συμμαθητές μου.

- Σου πέρασε καμιά φορά από το μυαλό να εγκαταλείψεις το σχολείο;

- Ναι, πολλές φορές. Νευρίαζα γιατί προσπαθούσα και δεν τα κατάφερνα να κάνω ασκήσεις… και έλεγα συνέχεια στη μητέρα μου ότι θέλω να βγω από το σχολείο. Όμως μετά που έγινε αυτή η νέα τάξη, άλλαξα γνώμη. Άρχισα να διαβάζω και αυτό έκανε μεγάλη εντύπωση στη μητέρα μου, γιατί ποτέ σχεδόν δεν με έβλεπε να διαβάζω, προηγουμένως. Της έλεγα ότι βαριόμουν και δεν διάβαζα ποτέ. Με αποτέλεσμα βέβαια οι γονείς μου, τα αδέλφια μου και οι φίλοι μου να λένε ότι βαριόμουν να διαβάζω και με μείωναν… ενώ το πρόβλημά μου ήταν ότι δεν τα καταλάβαινα και γι’ αυτό δεν τα διάβαζα… Προτιμούσα να μη διαβάζω, αφού δυσκολευόμουν τόσο πολύ.

- Πώς έζησες το Πρόγραμμα Αλφαβητισμού, όταν πήγες στο Γυμνάσιο;

- Ήταν διαφορετικό, γιατί η καθηγήτριά μας ήταν πολύ κοντά στους μαθητές, μας έδινε την προσοχή της και δεν απέρριπτε κανέναν από εμάς. Έτσι, προχώρησα σιγά-σιγά και τώρα έχω στόχους… μάλλον θα δώσω εξετάσεις για να γίνω αρχιτέκτονας. Μέσα από το πρόγραμμα αυτό κατάφερα να πετύχω αυτό που ήθελα στη ζωή μου. Εκεί που σκεφτόμουν να παρατήσω το σχολείο, σήμερα πάω στο σχολείο με όρεξη και θέλω να το τελειώσω, να σπουδάσω και να έχω τη δουλειά που ήθελα πάντα να έχω.

«Το μέγιστο δίκαιο, η μεγίστη αδικία»

Τέσσερεις προσωπικές μαρτυρίες καθηγητριών φιλολογικών μαθημάτων, που δίδαξαν τα πρώτα χρόνια στο πλαίσιο του Προγράμματος Αλφαβητισμού, περιγράφουν με συγκινητική ενάργεια την εξέλιξη και την αποτελεσματικότητα του θεσμού:

Τασούλα Χαμάλη, φιλόλογος Γυμνασίου Καλογεροπούλου, 1992: «Δεν είναι δυνατό να απαιτούμε να μας γράψουν πάνω από τη βάση, παιδιά που δυσκολεύονται να διαβάσουν ανάγνωση, να γράψουν, ή να κατανοήσουν κάτι. Πρέπει να καταλάβουμε ότι η εκπαίδευση δεν είναι μόνο για τους “δυνατούς”. Ότι ο ρόλος του εκπαιδευτικού δεν είναι να βοηθά τους δυνατούς να γίνονται δυνατότεροι και ν’ απορρίπτει τους αδύνατους.

»Ότι εδώ ισχύει περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, το λατινικό ρητό, “summum ius, summa iniuria - το μέγιστο δίκαιο, η μεγίστη αδικία” γιατί πραγματικά, αν εφαρμόσουμε απόλυτα το μέτρο της δικαιοσύνης στην αξιολόγηση των παιδιών αυτών, πιστεύω ότι ως εκπαιδευτικοί, αλλά και ως άνθρωποι, διαπράττουμε τη μεγαλύτερη αδικία. Γιατί απορρίπτοντας αυτά τα παιδιά, τα ξεκόβουμε από το ενιαίο σύνολο, τα καταδικάζουμε στο περιθώριο, τα ωθούμε στην παραβατικότητα και στην εγκληματικότητα.

»Ήδη αυτά τα παιδιά μάς έρχονται στο Γυμνάσιο “εξαγριωμένα”, ή ανησυχητικά συνεσταλμένα, πράγμα που είναι αποτέλεσμα της συνειδητοποίησης από μέρους τους, της απόρριψής τους από το ενιαίο σύνολο και της περιθωριοποίησής τους. Πιστεύω απόλυτα πως στην περίπτωση των παιδιών αυτών, δίκαιο είναι να τα αξιολογούμε ανάλογα με την πρόοδο που κάνουν στο πλαίσιο των δικών τους δυνατοτήτων, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τις ευσυνείδητες και κοπιαστικές προσπάθειες που καταβάλλουν, για να μειώσουμε το χάσμα που τα χωρίζει από τα άλλα.

»Τα παιδιά αυτά μπορούν να βοηθηθούν, αξίζει να βοηθηθούν και οφείλουμε να τα βοηθήσουμε αν θέλουμε ως εκπαιδευτικοί, αλλά και ως άνθρωποι να συμβάλουμε στη δημιουργία όχι ενός κόσμου που να τον απολαμβάνουν μόνο υπερφυσικά απάνθρωπα όντα, αλλά, σύμφωνα με τα λόγια του Παλαμά, στη δημιουργία ενός “όμορφου κόσμου, ηθικού, αγγελικά πλασμένου”».

Όταν ένιωσαν ότι ανήκουν

Λένια Αγαθοκλέους, φιλόλογος Γυμνασίου Λινόπετρας: «Μου πρότειναν ν’ αναλάβω μια ομάδα παιδιών αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Λινόπετρας, τη σχολική χρονιά 1992-93. Δέχτηκα με ευχαρίστηση, γιατί θα πρόσφερα τις υπηρεσίες μου σε παιδιά που είχαν ανάγκη. Όμως η πρώτη επαφή ήταν απογοητευτική. Για τρεις τουλάχιστον μήνες, η απογοήτευση και η στενοχώρια μου ήταν μεγάλη. Ένιωθα άσχημα ψυχολογικά. Όμως η αγάπη μου, η επιμονή και η υπομονή μου, με δικαίωσαν.

»Περίμενα πως η ομάδα θ’ αποτελείτο από παιδιά που έχασαν κάποιες ευκαιρίες μάθησης και που τώρα τους δινόταν η ευκαιρία ν’ αναπληρώσουν τα κενά που είχαν. Όμως διαπίστωσα στο πρώτο στάδιο, ότι τα παιδιά είχαν ποικίλα προβλήματα (δυσκολίες μάθησης, ανεπαρκής συγκέντρωση, απερίσκεπτη συμπεριφορά, υπερκινητικότητα, επιθετικότητα, αυτο-εικόνα αδύνατη κ.ά.).

»Σε δεύτερο στάδιο, άρχισαν να προσπαθούν να κερδίσουν την αγάπη μου και την προτίμησή μου για το άτομό τους. Ζήλευαν ο ένας τον άλλο και ανταγωνίζονταν. Ενώ στο πρώτο στάδιο δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν σαν ομάδα και κυριαρχούσε το “εγώ” τους, αργότερα με την πάροδο του χρόνου, όλα εκείνα τα αρνητικά στοιχεία που εμπόδιζαν την ομαλή λειτουργία της ομάδας, άρχισαν να εξαλείφονται. Αρχίζουν να κυριαρχούν η αυτοσυγκέντρωση, η συνεργασία, η υπακοή, η ελεύθερη σκέψη, ο ελεύθερος διάλογος, η αλληλοβοήθεια.

»Η αντικοινωνική συμπεριφορά τους αρχίζει να γίνεται ευγενέστερη και να νιώθουν ότι ανήκουν τώρα πια στο κοινωνικό σύνολο. Όσον αφορά τη μάθηση, έγινε μεγάλη πρόοδος. Ανάγνωση και γραφή ελλιπείς, τώρα αρκετά ικανοποιητικές. Έκφραση γραπτή-προφορική, τώρα με πλήρες νόημα. Ορθογραφία με λιγότερα λάθη. Γράμματα, αρκετά ευανάγνωστα. Καλύτερη αντίληψη του νοήματος της διδασκαλίας στην κανονική τάξη.

»Πιστεύω ότι μερικά παιδιά μπορούν να ξεπεράσουν άλλους μαθητές, που δεν είναι της ομάδας αλφαβητισμού. Το πρόγραμμα ωφελεί στην αυτο-εικόνα τους, αυτοπεποίθηση, κοινωνικότητα, αποδοχή, συμμετοχή τους σε διάφορες δραστηριότητες εντός και εκτός σχολείου».

Περνώντας μαθήματα με την αξία τους

Μαρία Σοφοκλέους, φιλόλογος Γυμνασίου Λυκαβηττού: «Στο σχολείο λειτούργησε κατά τη σχολική χρονιά 1993-94, το Πρόγραμμα Αλφαβητισμού με μια ομάδα από οκτώ παιδιά της Α΄ τάξης. Στην αρχή ο διαχωρισμός των παιδιών αυτών από την κανονική τάξη, κόστισε στα παιδιά. Μετά, όμως, αφού εξήγησα στα παιδιά τις ωφέλειες του προγράμματος, άρχισαν να ξεπερνούν το πρόβλημα αυτό, μέχρι που έφτασαν στο σημείο να νιώθουν χαρά όταν βρίσκονταν στην ομάδα.

»Παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση στην επίδοση των περισσότερων παιδιών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, έδειχναν ενδιαφέρον για μάθηση και συμμετείχαν στο μάθημα. Δόθηκε ευκαιρία στα παιδιά αυτά, που ποτέ δεν μιλούσαν στην κανονική τάξη, να μιλήσουν και να εκφραστούν. Πιστεύω ότι αυτό είναι το πιο σημαντικό που επιτυγχάνουμε με το πρόγραμμα αυτό. Ορισμένα παιδιά ξεπέρασαν τον φόβο που είχαν να μιλήσουν στην κανονική τάξη και άρχισαν κι αυτά δειλά στην αρχή, μετά όμως άφοβα, να συμμετέχουν ακόμα και στην κανονική τάξη.

»Τα παιδιά σιγά-σιγά κοινωνικοποιήθηκαν και βελτιώθηκε και η προσωπικότητά τους. Φέτος η ομάδα μας ήταν οπωσδήποτε καλύτερη και πιο δυνατή από την περσινή. Τα παιδιά ένιωθαν ευτυχισμένα και ικανοποιημένα. Δύο παιδιά από την ομάδα κατάφεραν στο τέλος της χρονιάς να περάσουν αρκετά μαθήματα με την αξία τους. Το πρόγραμμα, επομένως, είναι ωφέλιμο και χρήσιμο».

«Βελτιώθηκα σαν άνθρωπος και δάσκαλος»

Μάρω Ξενοφώντος, φιλόλογος Γυμνασίου Σταυρού Στροβόλου: «Σίγουρα τα παιδιά που παρακολούθησαν το Πρόγραμμα Αλφαβητισμού (1992-95), βελτιώθηκαν τόσο στον γνωσιολογικό τομέα, όσο και στον ψυχολογικό. Εγώ σαν καθηγήτρια αυτών των παιδιών κέρδισα πολλά. Κατάφερα να τα προσεγγίσω, δοκιμάζοντας πολλούς και διαφορετικούς τρόπους και να καταλάβω ότι το καθένα από αυτά κρύβει έναν δικό του κόσμο και χρειάζεται απλώς τη βοήθεια ανθρώπων που το αγαπούν, για να μπορέσει να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του.

»Πιστεύω πως οι εμπειρίες που απέκτησα μέσα από το πρόγραμμα αλφαβητισμού με έκαναν καλύτερο άνθρωπο και δάσκαλο. Πειραματιζόμενη, με κύριο πάντα γνώμονα την αγάπη και το σεβασμό προς αυτά τα παιδιά, βρήκα μεθόδους και τρόπους προσέγγισής τους που έφεραν αποτελέσματα προόδου και καλυτέρευσης. Το σημαντικότερο κυρίως που πέτυχα ήταν η συναισθηματική τους αλλαγή και η καλυτέρευση αισθητά, της αυτο-εικόνας τους.

»Ενώ στην αρχή ήταν άβουλα, ντροπαλά και χωρίς πρωτοβουλίες άτομα, στη συνέχεια εκδήλωσαν την προσωπικότητα και την ικανότητά τους και ανέπτυξαν πρωτοβουλίες και ενέργειες, που με εξέπληξαν. Στο τέλος της χρονιάς, η ικανοποίηση που πήρα από την πρόοδο αυτών των παιδιών, μου ανταπέδωσε στο εκατονταπλάσιο τους κόπους και τις αγωνίες μου.

»Ο φόβος μου ήταν μήπως την επόμενη σχολική χρονιά δεν μου ανατεθεί να ασχοληθώ με το πρόγραμμα. Ελπίζω και εύχομαι να συνεχιστεί και να διευρυνθεί, ώστε να καλύψει όλες τις γυμνασιακές τάξεις. Ευχαριστώ όλους αυτούς που μου έδωσαν την ευκαιρία να εργαστώ στο πρόγραμμα και να βελτιωθώ μέσα απ’ αυτό, σαν άνθρωπος και δάσκαλος».

Οι Διευθυντές στηρίζουν κι επικροτούν

Αποσπάσματα από γραπτές αναφορές Διευθυντών Γυμνασίων, για το Πρόγραμμα Αλφαβητισμού:

Μιχάλης Δαμιανίδης, Διευθυντής Γυμνασίου Πολεμιδιών: «Είναι ένα άρτια επιστημονικά οργανωμένο πρόγραμμα, το οποίο πραγματικά έχει μεγάλη αποτελεσματικότητα σε όλα τα επίπεδα της προσωπικότητας των λειτουργικά αναλφάβητων παιδιών. Πιστεύω ότι, με αυτό το πρόγραμμα, θα θεραπευτούν πολλοί λειτουργικά αναλφάβητοι νέοι, που τραυματίστηκαν εξαιτίας των απογοητεύσεων από τις συσσωρευμένες εμπειρίες σχολικής αποτυχίας».

Φίλιππος Παπαφιλίππου, Διευθυντής Γυμνασίου Ανθούπολης: «Παρόλες τις αδυναμίες και τα μειονεκτήματα που παρουσιάζει ο θεσμός αυτός, εντούτοις φάνηκε από τα αποτελέσματα ότι είναι αναγκαίος και χρήσιμος. Εύχομαι το πρόγραμμα αυτό να εφαρμοστεί σε όλα τα σχολεία και με τις βελτιώσεις που πιστεύω ότι θα γίνουν σταδιακά, θα καταστεί πολύ ευεργετικό για τα επηρεαζόμενα παιδιά».

Κώστας Ιεροκηπιώτης, Διευθυντής Περιφερειακού Γυμνασίου Αγίας Βαρβάρας: «Το πρόγραμμα πρέπει να συνεχιστεί και να διευρυνθεί, για να συμπεριλάβει περισσότερα παιδιά. Να ληφθεί υπεύθυνη απόφαση ότι τα παιδιά αυτά θα παρακολουθούν ξεχωριστό αναλυτικό πρόγραμμα και με βάση αυτό θα αξιολογούνται».

Αλέξανδρος Κινάνης, Διευθυντής Γυμνασίου Σταυρού Στροβόλου: «Το Πρόγραμμα έχει πετύχει απόλυτα τους στόχους του. Χρειάζεται μεγαλύτερη ενημέρωση, εκπαίδευση και επιμόρφωση των καθηγητών που διδάσκουν στο τμήμα αναλφάβητων, καθώς και των άλλων καθηγητών, σχετικά με το θέμα του λειτουργικού αναλφαβητισμού και τη διδασκαλία αναλφάβητων».

Ανδρέας Δοράτης, Διευθυντής Γυμνασίου Λινόπετρας: «Κατά τη φετινή σχολική χρονιά 1991-92, η Διεύθυνση του σχολείου, με τη συνεργασία του εκπαιδευτικού ψυχολόγου Μ. Παπαδόπουλου, δημιούργησε τμήμα λειτουργικά αναλφάβητων παιδιών, για Ελληνικά και Μαθηματικά. Έχουμε διαπιστώσει ότι έχουν ανακτήσει τη χαμένη αυτο-ιδέα που εξέλιπε γι’ αυτούς σε μεγάλο βαθμό, προ του πειράματος. Προς το τέλος της χρονιάς, έπαυσαν να κρύβουν αυτό που οι ίδιοι θεωρούσαν ως προσωπική ανεπάρκεια και αναπηρία, με τη συμμετοχή τους, έστω και δειλά δειλά, στην κοινωνική ζωή του σχολείου.

»Η προσπάθεια μερικών παιδιών από αυτά να συμμετάσχουν και σε άλλα κανονικά μαθήματα ήταν εμφανής, ιδιαίτερα σε καθηγητές που τους ενεθάρρυναν προς τούτο. Η ανάκτηση των χαμένων δεξιοτήτων τους στην ανάγνωση και γραφή, όπως και στην εκτέλεση απλών αριθμητικών πράξεων, βοήθησε τα παιδιά αυτά να παύσουν να απομονώνονται, τραυματισμένα από ντροπή για τον χαρακτηρισμό τους ως “ανεπίδεκτων μαθήσεως”.

»Έχω ενθαρρυνθεί από τα αποτελέσματα του πειράματος, γι’ αυτό εισηγούμαι επανάληψη και επέκταση του θεσμού, όχι μόνο στο δικό μας σχολείο, αλλά και σε κάθε σχολική μονάδα, ώστε να ευεργετηθεί όσο το δυνατό μεγαλύτερος αριθμός παιδιών, που κοινωνικοί, ψυχολογικοί και άλλοι παράγοντες δημιουργούν μεταξύ μας λιγότερο προνομιούχους μαθητές».

Σοφοκλής Λαζάρου, Διευθυντής Α΄ Γυμνασίου Πάφου:

«Κατά το λήξαν σχολικό έτος 1991-92, λειτούργησε στο σχολείο με πολύ καλά αποτελέσματα ο θεσμός του Προγράμματος Αλφαβητισμού, με βασικό στόχο την απόκτηση από τα αναλφάβητα παιδιά, της ικανότητας για ανάγνωση, γραφή και απλές αριθμητικές πράξεις. Τα αποτελέσματα, σύμφωνα με τους διδάξαντες καθηγητές, ήταν απροσδόκητα και εισηγούμαι να συνεχιστεί η προσπάθεια και κατά το επόμενο σχολικό έτος. Δεν μπορούμε ν’ αρνηθούμε στα άτομα αυτά, το πιο απλό ανθρώπινο δικαίωμα. Να μπορούν δηλαδή να επικοινωνούν με τον περίγυρό τους και να καρπώνονται κάτι από τη κοινωνία της αφθονίας».