Ο ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΟΥ ΠτΔ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗ «Σ»

Ο Καθηγητής Χρίστος Ν. Σχίζας ανοίγει για πρώτη φορά τα χαρτιά του μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, αναλύοντας τις θέσεις του γύρω από το «καυτό» ζήτημα του Γενικού Σχεδίου Υγείας

Τα βασικά συστατικά του ΓεΣΥ είναι η αυτονόμηση των δημόσιων νοσηλευτηρίων, η κοστολόγηση των υπηρεσιών υγείας και η δυνατότητα του ασθενούς να επιλέγει τον ιατρό της αρεσκείας του

Το ΓεΣΥ δεν είναι κάτι που κατασκευάζεις ή είναι ένα πρόγραμμα ή ένας υπολογιστής ή χίλιοι υπολογιστές. Ένα ΓεΣΥ είναι μια ιδέα, ένας τρόπος ζωής, μια νοοτροπία

Επιτακτική θεωρεί την ανάγκη προώθησης του Γενικού Συστήματος Υγείας, ο Καθηγητής Υπολογιστικής Νοημοσύνης στο Πανεπιστήμιο Κύπρου & Σύμβουλος του Προέδρου της Δημοκρατίας σε Θέματα Ηλεκτρονικής Υγείας, Χρίστος Ν. Σχίζας. Στην πρώτη του συνέντευξη, μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, στη «Σ» τονίζει πως «το ΓεΣΥ δεν είναι κάτι που κατασκευάζεις ή είναι ένα πρόγραμμα ή ένας υπολογιστής ή χίλιοι υπολογιστές. Ένα ΓεΣΥ είναι μια ιδέα, ένας τρόπος ζωής, μια νοοτροπία. (…)Το ΓεΣΥ το ζεις, δεν το κατασκευάζεις».

Σε ό,τι αφορά την αντιπαράθεση για εισαγωγή πολυασφαλιστικού ή μονοασφαλιστικού, αφού επισημαίνει πως η εν λόγω προϋπόθεση δεν πρέπει να αποτελεί θέμα συζήτησης, αποκαλύπτει ότι η Κυβέρνηση προχωρεί με την υλοποίηση μονοασφαλιστικού ΓεΣΥ. Χαρακτηρίζει δε την παρούσα χρονική στιγμή ως χρυσή ευκαιρία για την πολιτεία να προχωρήσει στην εφαρμογή αυτής της σημαντικής μεταρρύθμισης.

Κύριε Καθηγητά, πρόσφατα διοριστήκατε στη θέση του Συμβούλου του Προέδρου της Δημοκρατίας για θέματα ηλεκτρονικής υγείας. Θα θέλαμε να μας εξηγήσετε εν συντομία τα καθήκοντά σας.

Επειδή είναι η πρώτη φορά που καλούμαι να κάνω δημόσιες δηλώσεις με αυτή μου την ιδιότητα, θέλω να ευχαριστήσω και δημόσια τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την εμπιστοσύνη του στο άτομό μου, που αυτό με τιμά ιδιαίτερα.

Όπως αναφέρεται και στην επιστολή διορισμού μου, αυτό γίνεται στα πλαίσια εισαγωγής του Γενικού Σχεδίου Υγείας (ΓεΣΥ) και της Ευρύτερης Μεταρρύθμισης του Τομέα της Υγείας, αναθέτοντάς μου συγκεκριμένα καθήκοντα για να εκτελώ. Αυτό από μόνο του απαντά και το επίμονο ερώτημα που τίθεται καθημερινά μέσω των ΜΜΕ, που είναι το κατά πόσον ο Πρόεδρος θέλει να έχουμε ένα σχέδιο υγείας, του οποίου η απάντηση δεν είναι μόνο θετική αλλά πάει και ένα βήμα πιο πέρα, με το να τονίσει μέσα από τον διορισμό μου τη σημασία και τη σύνδεση που έχει με την ευρύτερη μεταρρύθμιση του τομέα της υγείας.

Οι τομείς που καλύπτω βάσει των καθηκόντων μου δεν μπορεί να αναφερθούν σε συντομία, γι’ αυτό θα περιοριστώ σε μόνο τέσσερεις από αυτούς:

1. Να παρακολουθώ τις εξελίξεις στον ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο και να προτείνω τις δράσεις που οφείλει και πρέπει να αναλάβει η Κύπρος.

2. Να προτείνω δράσεις που θα καταστήσουν την Ηλεκτρονική Υγεία εφαλτήριο για την εισαγωγή του ΓεΣΥ με γνώμονα τη γενικότερη στρατηγική της Κυβέρνησης για Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση.

3. Την εποπτεία όλων των εν εξελίξει, και αυτών που θα προταθούν για υλοποίηση συστημάτων ηλεκτρονικής υγείας (λογισμικό, κτλ) με βασική επιδίωξη τη διασυνοριακή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

4. Την πρόταση οδικού χάρτη νομικού πλαισίου και καθορισμού προτεραιοτήτων για τη σταδιακή υλοποίηση της ηλεκτρονικής υγείας και κατ επέκτασιν του ΓεΣΥ.

Πώς κρίνετε την υφιστάμενη κατάσταση σε ό,τι αφορά τον τομέα της υγείας ευρύτερα και ειδικότερα της ηλεκτρονικής υγείας;

Κάτι το οποίο ο καθένας μας μπορεί να κρίνει από μόνος του δεν είναι ανάγκη να το κρίνω εγώ. Αυτό που μπορώ να κρίνω και να πω είναι ότι η διάγνωσή μου για τα αίτια είναι σωστή οι αρμόδιοι συμφωνούν και συνάμα είναι βέβαιοι και έτοιμοι για να κάνουν το αποφασιστικό βήμα. Η υφιστάμενη κατάσταση λέει ότι ο Πρόεδρος όχι μόνο με λόγια αλλά και με πράξεις κάνει αυτό που πρέπει να κάνει, και πρωτίστως στηρίζει τον αρμόδιο υπουργό της Υγείας, ο οποίος με σθένος αντιμετωπίζει τα όποια προβλήματα προβάλλονται καθημερινά ως εμπόδια.

Για να αναφέρω ένα παράδειγμα, πρόσφατο δημοσίευμα στον Τύπο έλεγε ότι ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας προωθεί προσφορά για την αγορά απαρχαιωμένου λογισμικού με μόνο 2 εταιρείες να συμμετέχουν στον διαγωνισμό, τη στιγμή που στην Κύπρο υπάρχουν άλλες οκτώ εταιρείες που θα μπορούσαν να κάνουν αυτήν τη δουλειά. Αυτή ήταν φυσικά η άποψη του δημοσιογράφου γιατί δεν επικαλείτο καν ότι είχε και έγκυρη πηγή που τον πληροφορούσε.

Αυτή η κατάσταση είναι πολύ προβληματική γιατί εμπεριέχει δύο μεγάλες αναλήθειες και θέτει σε κίνδυνο την όλη πορεία της απόκτησης του απαραίτητου λογισμικού. Η μόνη προσφορά ατεκμηρίωτων δημοσιευμάτων είναι η καταστροφή κάθε υγιούς προσπάθειας και η πιθανή εξυπηρέτηση αλλότριων συμφερόντων. Μόνο οι ειδικοί πρέπει να εκφράζουν άποψη για ένα τόσο ειδικό θέμα. Οι ενδιαφερόμενοι και αυτοί που θα λάβουν τις αποφάσεις πρέπει να συμβουλεύονται τους ειδικούς, και αυτό έπραξαν στην περίπτωση αυτή.

Αυτήν τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη διάλογος για την αυτονόμηση και την προώθηση ενός Γενικού Συστήματος Υγείας. Ποια «συστατικά» πιστεύετε πως πρέπει να περιλαμβάνουν αυτές οι σημαντικές μεταρρυθμίσεις;

Τα βασικά συστατικά, όπως τα ονομάζετε, έχουν εντοπιστεί εδώ και αρκετό καιρό, όπως π.χ. η αυτονόμηση των δημόσιων νοσηλευτηρίων, η κοστολόγηση των υπηρεσιών υγείας, η δυνατότητα του ασθενούς να επιλέγει τον ιατρό της αρεσκείας του, κ.ά. Χωρίς να επιχειρήσω να αναλύσω τα πιο πάνω, άλλα βασικά συστατικά που θεωρώ απαραίτητα για κατάληξη σε ένα Γενικό Σχέδιο Υγείας είναι:

1. Η καθολική εφαρμογή της ηλεκτρονικής υγείας και η υιοθέτηση ενός ενιαίου ηλεκτρονικού φακέλου υγείας (ΗΦΥ) του πολίτη, ο οποίος να είναι προσβάσιμος από κάθε λειτουργό υγείας κατά τον χρόνο περίθαλψής του και μετά τη συγκατάθεση του πολίτη.

2. Η δημιουργία ενός νομοθετικού πλαισίου λειτουργίας και πρόσβασης στον ΗΦΥ και ενίσχυση της δια-λειτουργικότητας των συστημάτων υγείας λαμβάνοντας υπόψη και τα ευαίσθητα θέματα ασφαλείας προσωπικών δεδομένων.

3. Η μεταβίβαση της ιδιοκτησίας του ΗΦΥ στον πολίτη και η εφαρμογή ασθενοκεντρικής προσέγγισης στα θέματα υγείας.

4. Στόχευση στην υγεία με στόχο την αποφυγή της ασθένειας και θεραπείας.

Συμπερασματικά το ΓεΣΥ δεν είναι κάτι που κατασκευάζεις ή είναι ένα πρόγραμμα ή ένας υπολογιστής ή χίλιοι υπολογιστές. Ένα ΓεΣΥ είναι μια ιδέα, ένας τρόπος ζωής, μια νοοτροπία, κουλτούρα. Κάνεις όλα τα πιο πάνω βήματα σωστά, ενημερώνεις σωστά τον πολίτη και τους παρόχους ιατρικής φροντίδας για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους έναντι του συνόλου, και, αφού αυτά λειτουργήσουν, θα βρεθούμε χωρίς να το καταλάβουμε σε ένα περιβάλλον ΓεΣΥ. Το ΓεΣΥ το ζεις, δεν το κατασκευάζεις, είναι μέρος του οικοσυστήματος.

Πόσο αναγκαία κρίνετε την προώθηση ενός ΓεΣΥ, είτε μονοασφαλιστικού είτε πολυασφαλιστικού;

Η προώθηση του ΓεΣΥ ή ενός ΓεΣΥ, αν προτιμάτε, είναι άκρως αναγκαία, για πολλούς λόγους, απλώς θα περιοριστώ σε μερικούς βασικούς που θα επιφέρουν καλό στον πολίτη. Ο πολίτης είναι ο υποψήφιος ασθενής, και πρωτίστως ο συμπολίτης μας που είναι μόνιμα ασθενής ως χρόνια πάσχων. Ένα ΓεΣΥ πρέπει να το χαρακτηρίζει η αλληλεγγύη, να είναι βασισμένο στην καθολική συμμετοχή, ώστε να μπορέσει να νικήσει το κόστος.

Το ανθρώπινο πρόσωπο του κράτους θα φανεί μέσα από την επιτυχία του να προσφέρει καθολικότητα μέσα από το ΓεΣΥ χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς. Η βελτίωση της ποιότητας, η μείωση του κόστους, η αύξηση της παραγωγικότητας, και η δεκτικότητα στην αλλαγή, θα είναι τα οφέλη από την προώθηση και εφαρμογή του ΓεΣΥ. Η προϋπόθεση για μονοασφαλιστικό ή πολυασφαλιστικό δεν πρέπει να αποτελεί θέμα κύριας συζήτησης ή αν θα γίνει ΓεΣΥ με μόνο αυτό ως κριτήριο. Ας προχωρήσει το θέμα στη βάση αρχών με ΜΟΝΟ γνώμονα το συμφέρον του πολίτη και η λύση θα προκύψει με μόνο αυτό ως κριτήριο.

Με βάση τα ισχύοντα δεδομένα, είναι εφικτή η εφαρμογή ενός ΓεΣΥ;

Με την προϋπόθεση ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έχει κανένα λόγο να αλλάξει πολιτική απόφαση, και το γεγονός ότι κατά την κρίση μου υπάρχει ένας αποφασισμένος Υπουργός Υγείας που έχει πραγματική γνώση του τι συμβαίνει στον χώρο της υγείας στη Κύπρο παρόλο που δεν προέρχεται από τον χώρο της υγείας, έχει πυγμή, τόλμη και αποφασιστικότητα, λέω ΝΑΙ είναι εφικτή. Δεν το είπα, αλλά θεωρώ δεδομένο ότι οι πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες όλες συμφωνούν στο ΓεΣΥ, δεν θα υπαναχωρήσουν. Προεκλογικά όλες οι δυνάμεις είχαν τοποθετηθεί ευθαρσώς υπέρ και είμαι βέβαιος ότι το πιστεύουν και θα αγωνιστούν γι’ αυτό.

Θα ήθελα, πάντως, την άποψή σας σε σχέση με τον διάλογο και τις αντιπαραθέσεις που κατά καιρούς διεξάγονται, όσον αφορά το εάν το ΓεΣΥ πρέπει να είναι μονοασφαλιστικό ή πολυασφαλιστικό.

Αφού επιμένετε, σας λέω ότι κακώς τίθεται αυτό ως προϋπόθεση. Η απόφαση έχει παρθεί για μονοασφαλιστικό, προχωρεί η υλοποίηση πραγμάτων που αποτελούν προϋποθέσεις. Να γνωρίζετε, όμως, ότι η ελεύθερη αγορά, ο ανταγωνισμός, η ποιότητα και το κόστος, που είναι προϋποθέσεις που θέτει το κράτος ως ο ρυθμιστής και όχι ως πάροχος υπηρεσιών υγείας, θα δώσουν ευκαιρίες σε όλους για να έχουν μερίδιο στην αγορά υπηρεσιών.

Κάτι τελευταίο, θα ήθελα και ένα σχόλιό σας σε σχέση με τη μη εφαρμογή ΓεΣΥ, παρά την επί δεκαετίες συζήτησή του.

Ορισμένοι στα κέντα αποφάσεων στο παρελθόν μπορεί να μην πίστευαν ότι αυτό μπορεί να γίνει, άλλοι μπορεί να φοβόντουσαν το πολιτικό κόστος που θα είχαν οι απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις και δεν τόλμησαν να τις κάνουν, άλλοι μπορεί να είχαν λανθασμένα στοιχεία για το κόστος και δεν το είδαν ποτέ ως επένδυση. Πολλοί μπορεί να μην εκτίμησαν σωστά τις δυνατότητες της τεχνολογίας και να υποτίμησαν τη δυνατότητά μας ως λαού να κάνει κάτι τόσο πρωτοποριακό για τη χώρα του.

Συμπερασματικά, λέω ότι είναι η χρυσή ευκαιρία για την πολιτεία να προχωρήσει τώρα, είναι η καταλληλότερη στιγμή, οι εκλογές τελείωσαν, το μνημόνιο το ξεπεράσαμε αλλά όχι ακόμη τις πληγές που άφησε. Η Κυβέρνηση μπορεί να κάνει αυτό το δώρο στον λαό της, χωρίς πραγματικό κόστος, γιατί όπως είπα είναι επένδυση. Ένας λαός που υπέφερε τόσο τα τελευταία χρόνια και θυσιάστηκε για να βγει η Κύπρος και η Κυβέρνηση από ένα μνημόνιο, αξίζει μια επιβράβευση. Δώστε του το ΓεΣΥ, του αξίζει.