Τι είναι οι διαταραχές φύλου και πώς επηρεάζουν τους ανθρώπους
Η βιολογική «συνταγή» μπορεί να μην «βγει» επακριβώς κατά την συνένωση του ωαρίου, με συνέπεια να μείνει ημιτελής η εντολή δημιουργίας των χαρακτηριστικών του φύλου

Όταν η Κοντσίτα Βουρστ δήλωνε συμμετοχή στα προκριματικά της πατρίδας της, της Αυστρίας, για τον εφετινό 59ο Διαγωνισμό Τραγουδιού της Γιουροβίζιον, προφανώς και ήλπιζε να προκαλέσει σάλο μόνο και μόνο με την εμφάνισή της. Ει μη τι άλλο, δεν είναι και εντελώς συνηθισμένο να κυκλοφορούν στο δρόμο γυναίκες με εξαιρετικά περιποιημένη γενειάδα. Αυτό, όμως, που ενδεχομένως δεν περίμενε ο πάλαι ποτέ Τόμας Νόιβιρτ όταν εμφανιζόταν ενώπιον του κοινού με το αψεγάδιαστο, λεπτό κορμί, τις ψεύτικες βλεφαρίδες και την (κατά γενική ομολογία) φωνάρα του, ήταν ότι θα γινόταν το παγκόσμιο σύμβολο της γκέι και τρανσέξουαλ κοινότητας, που θα άνοιγε τη συζήτηση για ένα θέμα-ταμπού: τι είναι τελικά αυτό που αποκαλούμε «φύλο».

Τα χρωματοσώματα
Για την ιατρική επιστήμη, τα πράγματα μοιάζουν μάλλον ξεκάθαρα: Υπάρχουν δύο φύλα, το αντρικό και το γυναικείο, που καθορίζονται από τα χρωμοσώματα που κληρονομούμε από τους γονείς μας κατά τη γονιμοποίηση του ωαρίου από το σπερματοζωάριο. Αν, λοιπόν, κληρονομήσουμε δύο Χ χρωμοσώματα, θα γεννηθούμε γυναίκες, ενώ αν κληρονομήσουμε ένα Χ και ένα Υ χρωμόσωμα, θα γεννηθούμε άντρες. Αυτό σημαίνει ότι θα έχουμε τα σωματικά (λ.χ. όρχεις, πέος, κόλπο, μήτρα, ωοθήκες) και ορμονικά (λ.χ. τεστοστερόνη, οιστρογόνα) χαρακτηριστικά που διαχωρίζουν τους άντρες από τις γυναίκες. Όπως, όμως, όλοι ξέρουμε, τα φαινόμενα απατούν με πολύ μεγαλύτερη συχνότητα απ’ ό,τι θα θέλαμε - και το θέμα του φύλου δεν θα μπορούσε να εξαιρείται από αυτόν τον κανόνα.

Η βιολογική διαφοροποίηση
Η βιολογική «συνταγή» που προαναφέραμε μπορεί να μην «βγει» επακριβώς κατά την συνένωση του ωαρίου με το σπερματοζωάριο και ακολούθως τον πολλαπλασιασμό τους, καθώς υπεισέρχονται τόσο πολλοί μηχανισμοί, που κάτι μπορεί να πάει στραβά σε επίπεδο χρωμοσωμάτων ή γονιδίων, με συνέπεια να μείνει ημιτελής η εντολή δημιουργίας των χαρακτηριστικών του φύλου. Το επακόλουθο είναι οι επονομαζόμενες διαταραχές διαφοροποίησης του φύλου - ο «ερμαφροδιτισμός» όπως τις αποκαλεί συλλήβδην (και άκομψα) ο πολύς κόσμος από τον 15ο αιώνα έως τις μέρες μας.

Όπως εξηγεί η ψυχολόγος υγείας-σεξολόγος Εύη Κυράνα, υπεύθυνη του Κέντρου Σεξουαλικής & Αναπαραγωγικής Υγείας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, οι διαταραχές αυτές είναι σπάνιες, αλλά πολυάριθμες, και στην πλειονότητά τους εκδηλώνονται με διάφορα συμπτώματα, στα οποία κατά κανόνα συμπεριλαμβάνονται διαφοροποιήσεις στα εσωτερικά ή/και στα εξωτερικά γεννητικά όργανα και στα άλλα χαρακτηριστικά του φύλου (όπως το στήθος, η τριχοφυΐα κ.τ.λ.). Ένα μωρό λ.χ. μπορεί να γεννηθεί με πλήρως ανεπτυγμένα εξωτερικά γεννητικά όργανα αλλά τα εσωτερικά να μην υπάρχουν ή να έχει εσωτερικά και εξωτερικά γεννητικά όργανα διαφορετικού φύλου. Όταν, δε, οι διαφοροποιήσεις αφορούν τα εσωτερικά γεννητικά όργανα υπάρχει περίπτωση να μην γίνει καν αντιληπτή η διαταραχή πριν την εφηβεία ή και την ενηλικίωση ακόμα.

Δύο σύνδρομα
Χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιας διαταραχής είναι το σύνδρομο Turner, που προσβάλλει κορίτσια και μεταξύ άλλων οδηγεί σε χαμηλό ανάστημα, «παιδικούς» μαστούς και αραιή τριχοφυΐα στα γεννητικά όργανα, επειδή έχει πρόβλημα ή απουσιάζει το ένα χρωμόσωμο Χ και οι ωοθήκες του κοριτσιού είναι ατροφικές. Άλλη χαρακτηριστική διαταραχή είναι το σύνδρομο αντίστασης στα ανδρογόνα, που εκδηλώνεται σε αγόρια, τα οποία ναι μεν φέρουν τον σωστό συνδυασμό ΧΥ στα χρωμοσώματά τους, αλλά έχουν γυναικεία εξωτερικά γεννητικά όργανα, επειδή αντιμετωπίζουν ορμονικά προβλήματα. Τα δύο αυτά σύνδρομα δεν είναι άγνωστα στους κοσμικούς κύκλους, διότι κατά καιρούς έχουν αναφερθεί ως η αιτία της «ανδροπρεπούς» εμφάνισης πολλών διασήμων κυριών - από την Τζέιμι Λι Κέρτις και την Μάρλεν Ντήτριχ έως την Γκρέτα Γκάρμπο και την Γκρέις Τζόουνς.

Η ταυτότητα
Εκτός από αυτές τις βιολογικές διαταραχές που διαφοροποιούν το φύλο (και από τις οποίες, βεβαίως, δεν πάσχει η Κοντσίτα), υπάρχουν και οι διαταραχές ταυτότητας του φύλου, «οι οποίες σχετίζονται με το πώς νιώθει το άτομο με το φύλο του», προσθέτει η κυρία Κυράνα. Ταυτότητα του φύλου ονομάζεται το ιδιαίτερο συναίσθημα που αποκτά ένα παιδί όταν συνειδητοποιεί σε ποιο φύλο ανήκει. Η έννοια της ταυτότητας είναι ψυχολογική και σημαίνει το σύνολο των στοιχείων που προσδίδουν στο άτομο την αίσθηση και την αντίληψη ότι ανήκει σε μια συγκεκριμένη κατηγορία, με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, συμπεριφορές, συναισθήματα και ρόλους.

Η ταυτότητα του φύλου διαμορφώνεται νωρίς στη ζωή και βασίζεται τόσο στα ανατομικά χαρακτηριστικά του φύλου, όσο και στα κοινωνικά χαρακτηριστικά, τα οποία αποδίδονται σε αγόρια και κορίτσια από το εκάστοτε κοινωνικό περιβάλλον (π.χ. τα κοριτσάκια τα ντύνουμε με ροζ και τα αγοράκια με μπλε, στα κορίτσια αγοράζουμε κούκλες, στα αγόρια στρατιωτάκια), εξηγεί η κυρία Κυράνα.

Τεράστια δυσφορία
Τα άτομα με διαταραχές ταυτότητας του φύλου τους δεν έχουν εμφανή βιολογική δυσαρμονία του φύλου αλλά «αισθάνονται τεράστια δυσφορία με το φύλο τους και θα ήθελαν να είναι, να συμπεριφέρονται, να φαίνονται και να ζουν σαν άτομα του αντίθετου φύλου», προσθέτει. «Έτσι, ένα αγόρι ή άντρας με δυσφορία ταυτότητας φύλου αισθάνεται έντονη ενόχληση για κλασικά χαρακτηριστικά του ανδρικού φύλου, όπως η τριχοφυΐα και οι όρχεις, πράγμα πάντως, το οποίο πιθανώς να απουσιάζει στην περίπτωση της Κοντσίτα».

Η δυσφορία για την ταυτότητα του φύλου συνήθως εκδηλώνεται από την παιδική ηλικία και μπορεί να υποχωρήσει με το χρόνο ή να επιμείνει και στην ενήλικη ζωή, με το άτομο να μπορεί κάποια στιγμή στην πορεία της ζωής να θελήσει να αλλάξει φύλο. Τα αίτια της δυσφορίας για την ταυτότητα του φύλου δεν είναι γνωστά, αλλά φαίνεται να εμπλέκονται βιολογικοί παράγοντες που όμως ακόμα δεν είναι ξεκαθαρισμένοι, τονίζει η κυρία Κυράνα.
Πηγή: Τα Νέα