
Ο Γλαύκος Κληρίδης στα χέρια της ιστορίας
Γιώργος Κέντας
16.11.2013
Ο Γιώργος Κέντας είναι επίκουρος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Είναι Επιστημονικός Συνεργάτης στο Κυπριακό Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη διεθνή θεωρία, φιλοσοφία κοινωνικών επιστημών, οργανωμένη βία και το Κυπριακό πρόβλημα.
Ο θάνατος του Γλαύκου Κληρίδη κλείνει έναν ιστορικό κύκλο. Ταυτόχρονα, όμως, ο Γλαύκος Κληρίδης αφήνει πίσω του μια πολιτική παράδοση στον πολιτικό βίο του τόπου την οποία ακολουθεί πιστά ένα μέρος του πολιτικού προσωπικού τόσο στο κόμμα του όσο και πέρα από αυτό. Ο Κληρίδης υπήρξε αναμφισβήτητα ένας ισχυρός κομματικός ηγέτης, αλλά και ένας πολιτικός ο οποίος αναγνωρίστηκε από τους πολιτικούς του αντιπάλους. Αναμφίβολα είχε κερδίσει την εκτίμηση και τη συμπάθεια ξένων πολιτικών, οι οποίοι είδαν στο πρόσωπό του έναν εμπνευσμένο ηγέτη, ο οποίος θα μπορούσε να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στα πολιτικά δρώμενα της Κύπρου.
Ο Γλαύκος Κληρίδης χαρακτηριζόταν από ένα δίκο του πολιτικό ήθος και μια δική του πρακτική, που τον έκαναν ταυτόχρονα αποδεκτό και αμφιλεγόμενο. Βιώσε τόσο τον θαυμασμό και την αποδοχή των οπαδών της παράταξής του όσο και την κριτική και τη λοιδορία των πολιτικών του αντιπάλων. Ο Γλαύκος Κληρίδης υπήρξε ένα πρόσωπο για το οποίο οι Τούρκοι και οι Τουρκοκύπριοι μίλησαν με μίσος και θεώρησαν ως ορκισμένο εχθρό τους για δεκαετίες, αλλά στη συνέχεια, την τελευταία δεκαετία της ζωής του, τον θεώρησαν ως τον Ελληνοκύπριο πολιτικό ο οποίος εργαζόταν για ένα συμβιβασμό, μια συμφωνία στο Κυπριακό.
Ο ιστορικός του μέλλοντος θα έχει δύσκολο έργο να επιτελέσει αναφερόμενος στον Γλαύκο Κληρίδη. Όχι τόσο σε σχέση με τη συνεισφορά του πρώην προέδρου στα πολιτικά δρώμενα της Κύπρου. Στο επίπεδο αυτό αυτό ο Γλαύκος Κληρίδης εύκολα μπορεί να θεωρηθεί ως ένας επιτυχημένος πολιτικός, ο οποίος καταξιώθηκε να ανελιχθεί στα ανώτατα θεσμικά αξιώματα της πατρίδας του. Από την άλλη, ο ιστορικός του μέλλοντος θα πρέπει να εργαστεί σκληρά για να κρίνει τις θέσεις, το έργο και τις πολιτικές επιλογές του Γλαύκου Κληρίδη στο κορυφαίο ζήτημα που απασχολεί διαχρονικά τον τόπο, το Κυπριακό Πρόβλημα. Ο Γλαύκος Κληρίδης δεν είχε απλά θέσεις και απόψεις για το Κυπριακό· είχε δημιουργήσει μια «σχολή» στο Κυπριακό, ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης, ο οποίος αποτυπώνεται με σαφή τρόπο στο πολύτομο έργο του «Η κατάθεσή μου» και κυρίως στον τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκε το Κυπριακό κατά την περίοδο της Προεδρίας του και τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν μέχρι και τον θάνατό του.
Ο Γλαύκος Κληρίδης πίστευε βαθιά ότι η Κύπρος δεν μπορεί να επιβιώσει ως κράτος εάν η πολιτική της ύπαρξη δεν τεθεί κάτω από την εγγύηση/επιτήρηση της Δύσης. Αυτή η έντονη πεποίθηση καθόρισε τις θέσεις, τις επιλογές, καθώς και τις υποχωρήσεις/συμβιβασμούς που έκανε. Κατά τη διάρκεια της Προεδρίας του προσπάθησε αρχικά να ακολουθήσει μια στρατηγική ανάσχεσης της τουρκικής απειλής με τη θέσπιση του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας-Κύπρου και την απόρριψη προνοιών της Δέσμης Ιδεών Γκάλι. Μετά το 1997, όμως, ο Γλαύκος Κληρίδης έκανε στροφή σε έναν τρόπο σκέψης και πολιτικής δράσης, ο οποίος ήταν συνεπής με τη διαχρόνικη του φιλοσοφική σκέψη για το Κυπριακό. Προσάρμοσε την πολιτική του στο Κυπριακό σε ένα πλαίσιο πακετοποίησης του Κυπριακού, των ελληνοτουρικών διαφορών, της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και της βούλησης της Τουρκίας να ενταχθεί και αυτή στην ΕΕ. Ακύρωσε την πολιτική ανάσχεσης και οδήγησε σε αδράνεια το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού χώρου. Ακολούθησε μια ειλικρινή πολιτική πορεία συμβιβασμού στο Κυπριακό, θεωρώντας ότι η ένταξη στην ΕΕ θα μπορούσε να διασφαλιστεί μόνο με καλή διαγωγή στο Κυπριακό.
Η προσέγγιση του Γλαύκου Κληρίση μεταξύ των ετών 1999-2002, οδήγησαν στην ολοκλήρωση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και ταυτόχρονα στην κατάθεση του σχεδίου Ανάν. Ο Κληρίδης θεώρησε ότι το σχέδιο αυτό θα έπρεπε να γίνει αποδεκτό, ειδάλλως η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ θα εκτροχιαζόταν. Η πεποίθηση αυτή, η οποία ώθησε τον Γλαύκο Κληρίδη στη διεκδίκηση μιας τρίτης θητείας στην Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας, έγραψε και τον επίλογο της πολιτικής του καριέρας.
Επί των ημερών της Προεδρίας Κληρίδη, το 2002, η ΕΕ προσκάλεσε την Κυπριακή Δημοκρατία να ενταχθεί στην Ένωση, χωρίς να θεωρεί τη λύση του Κυπριακού ως προϋπόθεση. Ο Γλαύκος Κληρίδης όμως συνέχισε να στηρίζει τη λύση του Κυπριακού στο πλαίσιο του σχεδίου Ανάν. Παρέμεινε μέχρι τέλους πιστός στη δική του φιλοσοφία, τη δική του πολιτική σκέψη. Αυτό τον καταξιώνει ως ένα συνεπή και ειλικρινή πολιτικό, ο οποίος επέμεινε στις απόψεις του μέχρι τέλους.
Ο Γλαύκος Κληρίδης δεν ήταν ποτέ οπαδός του μύθου και τις προσωπολατρίας. Δεν του άρεσε ποτέ η κολακία. Άφησε τη σφραγίδα του στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας και αυτό το γνώριζε. Όπως επίσης γνώριζε ότι η δική του «σχολή» στο Κυπριακό δεν επικράτησε την κρίσημη ώρα. Η ιστορία συνεχίζεται και οι ιδέες του Γλαύκου Κληρίδη θα πρέπει να απασχολήσουν όλους όσοι μελετούν το Κυπριακό και επιδιώκουν μια όσο το δυνατόν αντικειμενική προσέγγιση στις προοπτικές του μέλλοντος.
Τα ακίνητα της εβδομάδας
