ΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ, ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΙ ΟΦΕΛΟΣ ΤΗΣ «ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ»

Ποια η σημασία της μορφής του πολιτειακού συστήματος στην οικονομία και πώς επηρεάζεται από νομοθεσίες, απειλές, και την πολιτική και τους στόχους της Τουρκίας

· Η Τουρκία δεν θα πληρώσει ούτε ευρώ για τη λύση

· Υπάρχουν κίνδυνοι από τις υπερβολές και το κλίμα ευφορίας;

· Ποιος θα πληρώσει το κόστος της «λύσης» και πώς;

· Αξίζει η λύση το κόστος που θα επωμιστεί ο πολίτης, ή θα πληρώσει νέο μνημόνιο για την τουρκοποίηση του Βορρά;

· Ποιος θα πληρώσει τις αποζημιώσεις των περιουσιών και γιατί;

Η συμμετοχή του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη στο διεθνές φόρουμ του Νταβός και η συνάντησή του με τον κατοχικό ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί είναι ενταγμένη στη λογική της εν δυνάμει λύσης, που είχε φέρει στο Κυπριακό ο μακαρίτης Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ το 1997, και στηρίζεται στην εξής πολιτική και νομική βάση: Εφόσον ο Βορράς θα είναι εσαεί τουρκικός και ο Νότος ελληνικός, τότε θα πρέπει η μία πλευρά να προχωρήσει σε αποδοχή («acknowledgement» - προηγούμενο στάδιο πλήρους αναγνώρισης) της άλλης και δη διεθνώς, για να προκύψει πιο ομαλά η λύση.

Συναφείς επί των ανωτέρω είναι και οι θέσεις του Υπουργού των Εξωτερικών Ι. Κασουλίδη. Ότι δηλαδή δεν θα μεταμορφωθεί το υφιστάμενο καθεστώς στον Βορρά. Θα μείνει για πάντα τουρκικός, ανεξαρτήτως των εδαφικών και πληθυσμιακών αναπροσαρμογών, χωρίς οι Ελληνοκύπριοι να έχουν δικαίωμα ψήφου. Ή το ποσοστό των Ελληνοκυπρίων με δικαίωμα ψήφου θα είναι εκείνο που δεν θα ανατρέπει την τουρκική πλειοψηφία, όπως τη δημιούργησε η εισβολή και οι εποικισμός.

Πώς αλλιώς θα λειτουργήσει η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία; Είναι πρόδηλη η ειλικρίνεια του Υπουργού των Εξωτερικών. Αυτή είναι η λύση, μια άλλη μορφή διχοτόμησης, η οποία θα βρέχει, όπως λένε, χρήμα. Παρ' όλ' αυτά, αμφότεροι οι ηγέτες Αναστασιάδης και Ακιντζί, με τη βοήθεια του κ. Έιντε, έσπευσαν στο Νταβός για να βρουν δωρητές και επενδυτές. Πώς όμως να πωλήσει ένα προϊόν του οποίου κανείς δεν γνωρίζει επακριβώς το περιεχόμενο; Με την προσδοκία… Είναι, όμως, αρκετή; Μάλλον όχι. Γι' αυτό και φαίνεται ότι η κατάσταση δεν είναι όπως αναμενόταν.

Το καλύτερο σενάριο και ρυθμοί ανάπτυξης

Επί του οικονομικού ζητήματος υπάρχει μπέρδεμα. Το οποίο προκαλούν οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές. Το δυο εμπορικά επιμελητήρια (ελληνοκυπριακό και τουρκοκυπριακό) υποστήριξαν τον περασμένο Ιούνιο ότι τα οφέλη από τη λύση θα φτάσουν τα 20 δις ευρώ για τα επόμενα 20 χρόνια, ενώ, από την άλλη, το κόστος θα φτάσει, το ολιγότερον, όπως συναφείς οικονομικές μελέτες καταδεικνύουν, στα 33 δις ευρώ. Με τους καλύτερους οιωνούς. Κάποιοι άλλοι αναφέρονται σε κόστος πέραν των 50 δις.

Εμείς κρατάμε το χαμηλότερο κόστος και το μεγαλύτερο όφελος. Το επιπρόσθετο ερώτημα που δικαίως θέτει ο πολίτης έχει ως εξής: Ποιος θα τα πληρώσει και πού θα δαπανηθούν τα χρήματα; Όπως τα δυο επιμελητήρια ισχυρίζονται, με τη λύση θα υπάρχουν ρυθμοί ανάπτυξης της τάξης του 4,5% για τα επόμενα 20 χρόνια... με την προϋπόθεση ότι όλα θα πηγαίνουν μέλι-γάλα. Το κόστος της λύσης αφορά έργα υποδομής, εναρμόνισης του τουρκοκυπριακού κρατιδίου με το κοινοτικό κεκτημένο, βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Τουρκοκυπρίων και δαπάνες για τη συντήρηση της δημόσιας υπηρεσίας.

Και ενώ ο Έιντε μιλά από τη μια για αυτοχρηματοδοτούμενη λύση, από την άλλη σπεύδει αγχωμένος προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, προκειμένου, όπως λέει, να μην πληρώσουν οι Κύπριοι το «μνημόνιο της λύσης». Σημειώνουμε επί τούτου το εξής: Τα 33 δις τα χρειαζόμαστε άμεσα. Τα 20 δις δεν είναι βέβαιο εάν θα τα πάρουμε. Εμείς παίρνουμε το best case scenario, που σημαίνει ότι ακόμη και αν αφαιρέσει κάποιος από τα 33 δις τα 20 του οφέλους που θα προκύψουν στην 20ετία, μένουν άλλα 13 δις ευρώ ζημιά.

Βεβαίως, επί τούτων τίθεται το λογικό ερώτημα: Καλά, ούτως ή άλλως, θα υπάρχει κάποιο κόστος. Δεν θα πρέπει να βρεθεί λύση, επειδή θα υπάρχει κόστος; Συναφώς, όμως, κάποιος άλλος μπορεί να ισχυριστεί: Να πληρώσουμε κόστος, αλλά να αξίζει τον κόπο η λύση. Να είναι λύση και να μην οδηγεί σε διάλυση και στη μετατροπή της Κύπρου σε τουρκική επαρχία. Σε Χονγκ Κονγκ της Τουρκίας, όπως είχε πει πρόσφατα ο Πρόεδρος της ΟΕΒ στα κατεχόμενα.

Άλλωστε, το όφελος των 20 δις ευρώ θα δαπανάται για το κόστος των 33 δις ευρώ. Όπως, δηλαδή, και αν τα μετρήσει κάποιος η ζημιά θα είναι, για την επόμενη 20ετία, μεγαλύτερη του κέρδους. Στην ουσία, η Κύπρος θα μπει σε μνημόνιο ή μνημόνια.

Πολιτειακό μοντέλο και οικονομία

Είναι πρόδηλο ότι η αναφορά σε κόστος της λύσης περιλαμβάνει και τις αποζημιώσεις των Ελληνοκυπρίων προσφύγων. Και εδώ εγείρονται τα εξής ζητήματα: 1. Θα δανειστούμε για να αποζημιώσουμε τους εαυτούς μας και τους συγγενείς μας; Η Τουρκία τι θα πληρώσει; Και το αναφέρουμε αυτό, διότι η Άγκυρα, προκειμένου να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ, αξιώνει αποζημιώσεις στους συγγενείς των θυμάτων του «Μαβί Μαρμαρά».

Στη δική μας περίπτωση, κατά την οποία επιβάλλει παρανόμως κατοχή και αποστέρηση χρήσης και κυριότητας για 42 σχεδόν χρόνια, γιατί να μην πληρώσει; Ποιος της έδωσε καθαρό ποινικό μητρώο; 2. Ποιος και πώς θα πληρώνει τις τρεις δημόσιες υπηρεσίες και πώς οι οικονομίες των δυο ισότιμων συνιστώντων κρατών θα καταλήγουν σε μία; Υπάρχει όμως και κάτι άλλο συναφές: Μια οικονομία για να ορθοποδήσει και για να σταθεί στα πόδια της θα πρέπει να λαμβάνονται υπ' όψιν και μια σειρά άλλων παραγόντων, εσωτερικών και εξωτερικών.

Οι παράγοντες αυτοί υπολογίζονται από τους επενδυτές, ασχέτως τι λένε τα δυο εμπορικά επιμελητήρια και ασχέτως τι ισχυρίζονται Αναστασιάδης και Ακιντζί, για να πωλήσουν τη λύση που θέλουν. Τέτοιοι παράγοντες είναι στην περίπτωση της Κύπρου:

Α. Η τελική μορφή του πολιτειακού συστήματος, και αν θα μπορεί ή όχι να λειτουργήσει με επάρκεια και αποτελεσματικότητα. Στοιχείο που προδίδει την προβληματικότητα της ομοσπονδίας στην Κύπρο είναι η επικέντρωση στον καθορισμό μηχανισμού διαδικασίας συγκρούσεων στη νομοθετική και εκτελεστική εξουσία, και στην εμπλοκή της δικαστικής εξουσίας και ξένου δικαστή στο θέμα των περιουσιών και αλλού, με σαφή απεικόνιση ενός πολιτειακού συστήματος, στο οποίο δεν θα είναι διακριτές οι τρεις βασικές εξουσίες και θα παραπέμπει στην εποχή της Βαυαροκρατίας. Της άσκησης εξουσίας από ξένους δικαστές.

Β. Η πολιτική σταθερότητα ή αστάθεια, καθώς και η κοινωνική και οικονομική συνοχή σχετίζονται με τα ανωτέρω και συνιστούν, επίσης, ζητήματα που είναι συναφή με τις νομοθεσίες, τις φορολογίες, τη σύγκλιση και απόκλιση συμφερόντων, τους προϋπολογισμούς, καθώς και με την ομαλή συμβίωση των δυο Κοινοτήτων, που δεν σημαίνει την υπόταξη των μεν στους δε ή σε εξωτερικές οικονομικές και πολιτικές επιβουλές, όπως είναι ο αμετακίνητος τουρκικός στόχος. Ανάλογα σενάρια ανάπτυξης και ευφορίας έφτιαχναν οι ΗΠΑ κυρίως για το Ιράκ, που είναι από τις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, όμως, για πολιτικούς, θρησκευτικούς και κοινωνικούς λόγους έπεσαν έξω.

Γ. Εξωτερικοί παράγοντες. Και εδώ είναι που πρέπει να προσδιοριστεί σε ποια περιοχή ζούμε, εάν χαρακτηρίζεται από σταθερότητα και αστάθεια. Ποιες είναι οι απειλές; Θα αποτραπούν, θα τερματιστούν και πώς; Ειρηνικά ή με πολέμους; Θα μας επηρεάσουν και πώς;

Δ. Η σταθερότητα και η ασφάλεια είναι προϋπόθεση για τους επενδυτές και την ανάπτυξη. Ποιος θα αναλάβει την ασφάλειά μας από εξωτερικές απειλές, όπως είναι η ISIS, ή από άλλες που θα προκύψουν; Η Τουρκία θα είναι ένας εξωτερικός και εσωτερικός παράγοντας σταθερότητας ή αστάθειας; Και το λέμε αυτό, διότι δεν υπάρχουν σημεία αλλαγής των στόχων της τουρκικής πολιτικής, που θέλει την Κύπρο δικό της προτεκτοράτο. Το είπε ξεκάθαρα ο Τούρκος Αντιπρόεδρος Τουγρούλ Τουρκές, ότι το ψευδοκράτος είναι μέρος της Τουρκίας και ξεχωριστό ταυτοχρόνως κράτος.

Και επί τούτων διευκρίνισε ο Τούρκος Υπουργός των Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ότι οι Τουρκοκύπριοι και οι έποικοι θα εξυπηρετούν με τη λύση τα συμφέροντα της χώρας του. Και αν τύχει και δεν εξυπηρετηθούν, τι θα συμβεί; Πολιτική και οικονομική αστάθεια; Και τότε τι θα συμβεί με τους ρυθμούς ανάπτυξης; Ή, για να μην υπάρξουν οικονομικά προβλήματα, θα υποκύπτουμε στις πολιτικές αξιώσεις της Τουρκίας; Είναι δε πρόδηλο ότι πολύ πιο εύκολα δημιουργούνται προβλήματα σε διεθνικά πολυεθνικά ομοσπονδιακά κράτη, απ' ό,τι σε ενιαία, λόγω της δομής και του καταμερισμού των εξουσιών. Και προκύπτουν διαζύγια. Υπάρχει σωρεία παραδειγμάτων από τη Σοβιετική Ένωση που ήταν μοντέλο πρότυπο για το ΑΚΕΛ, ώς τη Γιουγκοσλαβία και την Τσεχοσλοβακία.

Ομοσπονδίες και ψυχολογία αγοράς

Η ομοσπονδία ως πολιτειακό σύστημα εφαρμόζεται κυρίως σε μεγάλα κράτη για να υπάρχει καλύτερη διοικητική αποκέντρωση, ενώ στη δική μας περίπτωση τα κριτήρια και η αιτία είναι η εισβολή και η εμπέδωση, αφενός, της διχοτόμησης και, αφετέρου, της μετατροπής της Κύπρου σε επαρχία της Τουρκίας. Επινοήθηκε από το 1956 ως άλλη μορφή διχοτόμησης και εμφανίζεται ως αρνητικό στοιχείο στην οικονομία και δη στην ανάπτυξη, λόγω των εσωτερικών δαιδαλωδών δομών και των εξωτερικών παραγόντων, όπως είναι για παράδειγμα η Τουρκία.

Και το τονίζουμε αυτό, διότι κάποιοι μπορούν να ισχυριστούν ότι υπάρχουν και καλές ομοσπονδίες, και συμφωνούμε, όπως των ΗΠΑ και της Γερμανίας ή της Αυστραλίας. Όμως, το συνταγματικό τους συνταγολόγιο, όπως και του Βελγίου ή της Ελβετίας, είναι διαφορετικά μεταξύ τους και από την Κύπρο. Όπως διαφορετικοί είναι οι εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία τους.

Το Βέλγιο, για παράδειγμα, είναι ακόμη σε συνοχή, παρότι έχει το ρεκόρ ακυβερνησίας, λόγω της λειτουργίας των θεσμών της ΕΕ και διότι οι πολιτικές των γειτονικών χωρών, όπως της Γαλλίας, της Ολλανδίας και της Γερμανίας δεν έχουν τον τουρκικό επεκτατικό χαρακτήρα. Και το Ιράκ άλλωστε, όπως και η Νιγηρία, είναι ομοσπονδίες, και μάλιστα με πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αλλά βρίσκονται σε κακή οικονομική κατάσταση, με προβλήματα κοινωνικής συνοχής και πολιτικής αστάθειας, καθώς και ανασφάλειας.

Η οικονομική ανάλυση που δεν λαμβάνει υπ' όψιν κοινωνικές και πολιτικές καθώς και πολιτειακές μεταβλητές, ως εργαλεία ορθών συμπερασμάτων, και αναφέρεται σε 20ετία ή σε δεκαετία είναι επισφαλής, και στηρίζεται στη λογική του «wishful thinking» (ευσεβοποθισμός). Έχει, δηλαδή, έναν ουτοπικό χαρακτήρα, που στοχεύει, βεβαίως, σε μια θετική ψυχολογία στην αγορά, η οποία, όταν καταρρεύσει λόγω γεωπολιτικών εξελίξεων ή προβληματικών συνταγματικών δομών, οδηγεί σε περιπέτειες.

Οι σοβαροί επενδυτές μπορούν να μελετήσουν και να διακρίνουν ποια είναι η πραγματικότητα. Και τι τους συμφέρει να πράξουν. Συνεπώς, η οικονομική σταθερότητα και ανάπτυξη στηρίζεται πάνω στη σοβαρότητα και τη χρήση όλων των γεωπολιτικών μεταβλητών. Για παράδειγμα. Πόση ήταν η τιμή του πετρελαίου προ δυο ετών και πόση σήμερα. Με ποιες δυνατότητες θα μπορούσαμε να δανειστούμε, επικαλούμενοι το φυσικό αέριο προ δυο ετών, και με ποιες σήμερα. Πόσω μάλλον στην 20αετία, που αποτελεί υπερβολή.

Και δεν μπορούμε να στηριζόμαστε ούτε σε υπερβολές ούτε σε ψευδαισθήσεις. Γι' αυτό και δεν υιοθετούμε την αντίληψη ότι, εάν δεν εξευρεθεί λύση, το όφελος για τα επόμενα χρόνια θα φτάνει περί τα 10 δις ευρώ, αφού δεν θα υπάρχει το κόστος της ομοσπονδιακής λύσης. Θα υπάρχει όμως το δυσβάσταχτο κόστος της κατοχής. Άρα, το ζητούμενο δεν είναι ομοσπονδία ή διχοτόμηση, αυτά για όσους δεν θέλουν να εθελοτυφλούν είναι συνώνυμες πολιτειακές μορφές. Το θέμα είναι να βρούμε λύση που δεν θα διχοτομεί την Κύπρο, γεγονός που θα βοηθά στην πολιτειακή πολιτική και οικονομική σταθερότητα και ανάπτυξη.

Κόστος

Αληθές είναι ότι η βιωσιμότητα μιας ομοσπονδιακής λύσης, όπως αυτής που είναι στο τραπέζι, περνά, εκτός των άλλων, και μέσω της οικονομίας. Είναι μια μεταβλητή συνοχής ή αποσύνδεσης και αποσύνθεσης. Είναι λοιπόν λογικό ότι η βιωσιμότητα της λύσης ουδόλως μπορεί να στηριχθεί σε ευσεβοποθισμούς και σε υποσχέσεις, παρά μόνο σε ρεαλιστικές προσεγγίσεις και στην ψυχρή λογική των δεδομένων. Ότι η Τουρκία δεν έχει αλλάξει πολιτική. Αφενός, δεν συνιστά παράγοντα πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας, και, αφετέρου, μας θέλει απλώς μια μικρή οικονομική και άλλως πως επαρχία της.

Η δε λύση, όπως την περιγράφει και οι Υπουργός Εξωτερικών Ι. Κασουλίδης και ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Νίκος Χριστοδουλίδης, θα καθιστά τον Βορρά εσαεί τουρκικό. Όπως σχεδιάστηκε με την εισβολή. Άλλο κράτος. Που θα συνεταιριστεί επί τη βάσει, προφανώς, εδαφικών αναπροσαρμογών με τις ελεύθερες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, στη βάση των δυο ισότιμου καθεστώτος κρατιδίων. Την ώρα, μάλιστα, κατά την οποία ο Πρόεδρος έψαχνε στο Νταβός χρηματοδότες για τη λύση, στο Στρασβούργο, ο Τούρκος Μόνιμος Αντιπρόεδρος Σεμί Γενέλ διευκρίνισε ότι «από τη λύση θα προκύψει μια νέα χώρα, ομοσπονδιακή, δεν θα είναι η Κυπριακή Δημοκρατία».

Δηλαδή αναφέρεται σε διάλυση και στη γνωστή περί πρωτογενούς δικαίου τουρκική θέση. Ερώτημα, το οποίο είναι συναφές με τα ανωτέρω, περί του αν θα πρόκειται για λύση ή για διάλυση: Δηλαδή, θα πληρώσουμε το κόστος μιας λύσης για να νομιμοποιήσουμε τον Βορρά ως εσαεί τουρκικό χώρο, όπως λέει ο ΥΠΕΞ και ο Εκπρόσωπος, και για να γίνει το σύνολο της Κύπρου, όπως οι Τούρκοι επιμένουν ότι είναι η ομοσπονδία, ένα υποτελές προτεκτοράτο της Άγκυρας; Η οποία δεν θα δώσει τίποτα. Ούτε σεντ. Θα βγει και κερδισμένη.

Αδίκως, λοιπόν, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι οι ηγεσίες μας, το ομοσπονδιακό κομματικό κατεστημένο και μια μερίδα της οικονομικής ελίτ μοιάζουν να ακροβατούν -τραβώντας και την Κύπρο μαζί τους- ηδονιζόμενοι, σε τεντωμένο σχοινί, χωρίς όμως δίκτυ ασφαλείας.