Ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα των τελευταίων μηνών είναι κατά πόσο θα παραμείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη ή θα οδηγηθεί στην έξοδο, το λεγόμενο Grexit. Το πραγματικό ζήτημα όμως είναι τι είδους πολιτικές θα μπορούσαν να οδηγήσουν την Ελλάδα σε έξοδο από τη βαθειά κρίση των τελευταίων πέντε χρόνων. Η υφιστάμενη φιλοσοφία των μνημονίων δεν επιλύει προβλήματα, αντίθετα αναπαράγει και εμβαθύνει τη κρίση. Στην καλύτερη περίπτωση τα μνημόνια μπορούν να οδηγήσουν σε μια σταθεροποίηση της οικονομικής δραστηριότητας σε πολύ χαμηλά επίπεδα του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος και σε ψηλά επίπεδα ανεργίας. 

Η φτωχοποίηση στην Ελλάδα είναι ανεπίτρεπτη. Και αποτελεί μομφή και ντροπή για την Ευρώπη. Η θέση αυτή δεν παραγράφει τις ευθύνες της ελληνικής κοινωνίας και του κράτους για το κατάντημα αυτό.  Μεταξύ άλλων, ένας υπέρογκος και μη παραγωγικός δημόσιος τομέας, διαπλοκή και φοροδιαφυγή καθώς και πρόωρες συντάξεις αποτέλεσαν σοβαρές στρεβλώσεις. Αλλά καταλογίζονται ευθύνες και στην Τρόικα, οι συνταγές της οποίας σε συνδυασμό με την αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης εμβάθυναν την κρίση.

Η προτεραιότητα που αποδίδεται από τους Θεσμούς στα δημοσιονομικά ισοζύγια και στα πρωτογενή πλεονάσματα σε μια χώρα που τα τελευταία χρόνια έχασε το 25% του ΑΕΠ της και η ανεργία σήμερα ξεπερνά το 30%, είναι οικονομικά παράλογη και κοινωνικά ανάλγητη θέση.  Οποιαδήποτε συμφωνία, μεταξύ Ελλάδας και Θεσμών/Τρόικα, με βάση τη σκληρή λιτότητα οδηγεί σε αρνητικά αποτελέσματα. Το ζητούμενο είναι η αλλαγή οικονομικής φιλοσοφίας των Θεσμών η οποία αφ’ ενός θα ενθαρρύνει την ανάπτυξη και αφ’ ετέρου την εξυγίανση των οικονομιών των χωρών μελών της Ευρωζώνης.

Οι Θεσμοί παραγνωρίζουν το γεγονός ότι οι πυλώνες της Ευρωζώνης ως έχουν είναι στρεβλοί και δεν ενθαρρύνουν την οικονομική ανάπτυξη. Πέραν τούτου, ο τρόπος λειτουργίας είναι τέτοιος που ευνοεί συγκεκριμένα κράτη και ιδίως την ηγεμονική Γερμανία.  Είναι εκπληκτικό ότι κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης η Αθήνα ήταν εν πολλοίς απομονωμένη.  Δεν είχε τη στήριξη άλλων κρατών, ιδίως αυτών της Νοτίου Ευρώπης, οι οποίες θα μπορούσαν να απαιτήσουν την αλλαγή της οικονομικής πολιτικής της Γερμανίας και των Θεσμών.

Υπογραμμίζεται ότι η αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης χαρακτηρίζεται από αυτόματους αποσταθεροποιητές αντί αυτόματους σταθεροποιητές. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια μιας ύφεσης για μια χώρα με εθνικό νόμισμα είναι δυνατή η διολίσθηση του και η μείωση των επιτοκίων - αυτό δεν γίνεται όταν μια χώρα είναι στην Ευρωζώνη.

Η εξαγγελθείσα επεκτατική νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας τον Ιανουάριο αποτελεί βήμα προς την αντιμετώπιση της κρίσης της Ευρωζώνης.  Κακώς όμως στην περίπτωση της Ελλάδας και της Κύπρου είχε συνοδευθεί με ουρές/προϋποθέσεις. Ούτως ή άλλως, απαιτούνται και άλλες δέσμες στοχευμένων μέτρων.  Για παράδειγμα, ενώ η προσπάθεια εξυγίανσης και εξορθολογισμού των οικονομιών θα συνεχίζονται απαιτείται δημοσιονομική χαλάρωση και ενίσχυση συγκεκριμένων τομέων οικονομικής δραστηριότητας.  Επανερχόμενος στα δημοσιονομικά ισοζύγια είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι αυτά πρέπει να αξιολογούνται στο πλαίσιο μιας περιόδου και όχι ετησίως.  Μια τέτοια προσέγγιση θα επιτρέψει στις διάφορες χώρες να εξασκούν τη δημοσιονομική τους πολιτική με διακριτική ευχέρεια.

Η Ελλάδα για να επιβιώσει εντός της Ευρωζώνης χρειάζεται ένα Marshall Plan: με ένα τέτοιο σχέδιο θα μπορούσε να οδηγηθεί η χώρα στην ανάκαμψη.  Έτσι παρά τη συμφωνία στην οποία φαίνεται να καταλήγουν Αθήνα και Δανειστές η φιλοσοφία της είναι τέτοια η οποία θα διαιωνίσει την κρίση και τους επόμενους μήνες θα έχουμε παρόμοιες συζητήσεις.

Είναι επίσης σημαντικό να κατανοηθεί ότι παρά την αναμενόμενη συμφωνία η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να εξέλθει από την κρίση.  Επιπρόσθετα, είναι αμφίβολο κατά πόσον η Ελλάδα θα μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά κάτω από την υφιστάμενη αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης.  Δυστυχώς κάτω από αυτά τα δεδομένα θα συνεχισθεί η κρίση και ο διχασμός της κοινωνίας. 

Όμως από τη στιγμή που η πλειοψηφία του ελληνικού λαού αλλά και των πολιτικών δυνάμεων δεν αντιμετωπίζουν την προοπτική της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα ως επιλογή ανεξαρτήτως συνθηκών – ως αποτέλεσμα της ιδεολογικής ηγεμονίας του ευρώ - θα πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη ενδοελληνική συνεργασία για επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων αλλά και χαλάρωση των προνοιών των Μνημονίων.  Αυτό μπορεί να σημαίνει, μεταξύ άλλων, και τη δημιουργία κυβερνήσεων συνασπισμού ευρύτερων δυνάμεων.  Πέραν τούτου, λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι ολοένα και περισσότερο αμφισβητείται η υφιστάμενη φιλοσοφία και αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης από διάφορα πολιτικά ρεύματα και διανοητές, η Ελλάδα θα πρέπει να εργασθεί σκληρά για να συμβάλει στην αναθεώρηση της υφιστάμενης πολιτικής.  Μια τέτοια εξέλιξη θα εξυπηρετήσει τα εθνικά συμφέροντα ενώ ταυτόχρονα θα αποτελέσει τεράστια συμβολή στο Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.