Τον ρόλο της Κοινωνίας των Πολιτών στην καταπολέμηση φαινομένων διαφθοράς, συζήτησε την Τετάρτη αυτεπάγγελτα η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Θεσμών, Αξιών και Επιτρόπου Διοικήσεως με τον Γενικό Ελεγκτή Ανδρέα Παπακωνσταντίνου να ανακοινώνει ότι η Ελεγκτική Υπηρεσία (ΕΥ) θα θέσει σε λειτουργία εντός Ιουνίου λογισμικό σύστημα το οποίο θα δίνει τη δυνατότητα να υποβάλλονται ανώνυμα καταγγελίες ή οτιδήποτε θέλει κάποιος να αναφέρει στην ΕΥ.

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Δημήτρης Δημητρίου είπε ότι η αφορμή για συζήτηση του θέματος «ήταν όσα είδαν το φως της δημοσιότητας σε σχέση με μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση (ΜΚΟ) στον τομέα της υγείας, η οποία καταχραζόταν χρήμα» και έγινε μεγάλο θέμα στα ΜΜΕ.

Ανέφερε ότι αυτό «ήταν μια καλή αφορμή να δούμε πώς οργανώνεται η κοινωνία των πολιτών και πώς η ΕΕ - και τα κράτη μέλη - θεσμοθετηθεί ή δεν θεσμοθετεί ή εξετάζει ή έχει ένα έλεγχο αυτής της μεγάλης παραμέτρου που αφορά τη χώρα μας, την κοινωνία των πολιτών» και «κατά πόσον καταπολεμούνται ή εκκολάπτονται φαινόμενα διαφθοράς».  

Ο Γενικός Ελεγκτής Ανδρέας Παπακωνσταντίνου είπε ότι η Υπηρεσία δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη συνεργασία με ΜΚΟ, ειδικά σε θέματα περιβάλλοντος και μεταναστευτικού, προσθέτοντας ότι πρόσφατα η Υπηρεσία επισκέφθηκε τον Ακάμα γιατί θα εκδώσει ειδική έκθεση.

"Εκεί ήταν οι ΜΚΟ, ακούσαμε τις απόψεις τους και τους προβληματισμούς τους", πρόσθεσε.

Ο κ. Παπακωνσταντίνου είπε ότι οποιαδήποτε οργάνωση ή σωματείο πρέπει να ρυθμίζεται και σημείωσε την ανάγκη «να υπάρχει θεσμοθετημένος μηχανισμός», όπου να υπάρχει ο έλεγχος ειδικά σε θέματα εσόδων και δαπανών.

«Πρέπει να υπάρχει έλεγχος και διαφάνεια όσον αφορά τη λειτουργία των ΜΚΟ», πρόσθεσε.

Ανέφερε επίσης ότι η Ελεγκτική Υπηρεσία «θα εφαρμόσει εντός του επόμενου μηνός λογισμικό σύστημα που θα δίδει τη δυνατότητα ανώνυμα κάποιος να υποβάλει τις καταγγελίες ή οτιδήποτε θέλει να αναφέρει στην ΕΥ» και πρόσθεσε πως θα είναι αυτό το σύστημα θα διασφαλίζει την ανωνυμία.

Εκπρόσωπος του Υπουργείου Εσωτερικών ανέφερε ότι το Υπουργείο τηρεί το μητρώο των σωματείων, των ιδρυμάτων και των ομοσπονδιών που «θα έπρεπε να ήταν όλοι μη κερδοσκοπικοί και η πλειοψηφία τους είναι ΜΚΟ».

Ανέφερε ότι είναι «πολύ περιορισμένες οι εξουσίες που έχουμε με βάση το νόμο όσον αφορά ελέγχους ως προς τις οικονομικές καταστάσεις των σωματείων» και πρόσθεσε ότι αν και οφείλουν να υποβάλουν καταστάσεις, «περιοριζόμαστε ως προς τους ελέγχους» και στη ζήτηση επιπρόσθετων στοιχείων.

«Δεν έχουμε εξουσίες για να ελέγξουμε» από πού προέρχονται τα χρήματα τους, ανέφερε και πρόσθεσε ότι «γίνονται έλεγχοι, έχουμε υποχρεώσεις από την Επιτροπή Moneyval του Συμβουλίου της Ευρώπης για ζητήματα ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και χρηματοδότησης τρομοκρατίας, ενώ προγραμματίζονται διάφορα σεμινάρια προς τα σωματεία για αυτούς τους σκοπούς.

Ωστόσο, ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΣ είπε ότι δεν έχουν δυνατότητες διερεύνησης και εξήγησε ότι καταγγελίες για παραβίαση του ανταγωνισμού παραπέμπονται στην Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού, ενώ καταγγελίες για φοροδιαφυγή παραπέμπονται στον Έφορο Φορολογίας.

Ο ανεξάρτητος βουλευτής Ανδρέας Θεμιστοκλέους είπε ότι «υπάρχουν επιχειρήσεις εκατομμυρίων τον χρόνο που δήλωσαν μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα» και πρόσθεσε ότι «είναι μεγάλη η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή».

Ο κ. Θεμιστοκλέους ζήτησε τον επίσημο κατάλογο όλων των ΜΚΟ και σωματείων και «οτιδήποτε παίρνει τον χαρακτηρισμό μη κυβερνητικού χαρακτήρα».

Εκπρόσωπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης είπε ότι το 2018 το Υπουργείο ετοίμασε στρατηγική και οριζόντιο σχέδιο για αντιμετώπιση της διαφθοράς και ανέλαβαν την παρακολούθηση της υλοποίησης της στρατηγικής, ενώ ετοίμασαν και νομοσχέδια.

Πρόσθεσε ότι στη συνέχεια όλα αυτά αναλήφθηκαν από την Ανεξάρτητη Αρχή Κατά της Διαφθοράς με βάση τον νόμο που ψηφίστηκε.

Είπε ακόμη ότι δεν υπάρχει νόμος που να ορίζει ΜΚΟ και πρόσθεσε αυτές οι οντότητες εγγράφονται είτε ως ίδρυμα είτε ως σωματείο και υποβάλλουν ελεγμένους λογαριασμούς, ενώ μπορούν να εγγραφούν στον Έφορο Εταιρειών ως μη κερδοσκοπική εταιρεία.

Εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας είπε ότι «αφού διερευνηθεί υπόθεση ο Γενικός Εισαγγελέας έχει υποχρέωση να αξιολογήσει το μαρτυρικό υλικό και αν πληρούνται οι προϋποθέσεις τότε θα καταχωρήσει άσκηση ποινικής δίωξης, όπως έγινε σε υπόθεση που ανέφερε ο Πρόεδρος της Επιτροπής που αφορά ΜΚΟ».

Ανέφερε ότι η υπόθεση είναι ενώπιον δικαστηρίου και είναι ορισμένη για τον Σεπτέμβριο και πρόσθεσε ότι η υπόθεση αφορά γύρω στις 80.000 ευρώ.

Εκπρόσωπος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου είπε μεταξύ άλλων ότι ο Σύλλογος έχει «συνεισφέρει ουσιαστικά» και συνεχίζει να εργάζεται στην ενίσχυση του εθνικού νομοθετικού πλαισίου για την πρόληψη και την επιμόρφωση με στόχο την καταπολέμηση της διαφθοράς και πρόσθεσε ότι διοργανώθηκαν σειρά σεμιναρίων για ενημέρωση των δικηγόρων, ενώ προγραμματίζονται δράσεις σε σχολεία για διαμόρφωση κουλτούρας μηδενικής ανοχής.

Εκπρόσωπος του Γραφείου του Επιτρόπου του Πολίτη (πρώην Γραφείο Επιτρόπου Εθελοντισμού) ανέφερε ότι το Γραφείο λειτουργεί υποστηρικτικά στις ΜΚΟ και πρόσθεσε ότι προωθεί και στηρίζει τη δημόσια διαβούλευση.

Μιλώντας κατά τη συζήτηση, η βουλευτής του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου είπε ότι ο ρόλος των ΜΚΟ είναι «υψίστης σημασίας» και πρόσθεσε πως οι ΜΚΟ «σε θέματα πάταξης διαφθοράς πολλές φορές σε διεθνές επίπεδο έχουν πολύ ουσιαστικό ρόλο».

Είπε ακόμη ότι στην Κύπρο η ΜΚΟ στηρίζονται περισσότερο στον ζήλο, στην προσπάθεια και στη συνείδηση των πολιτών και αυτών που συμμετέχουν στους ΜΚΟ και πρόσθεσε πως «αυτή η προσπάθεια θα πρέπει να ενισχυθεί, ειδικά όταν οι οργανισμοί δραστηριοποιούνται στον τομέα της λογοδοσίας και του ελέγχου».

«Χωρίς την ύπαρξη ΜΚΟ θα έχουμε πρόβλημα στο να λειτουργήσουμε σφαιρικά ως κοινωνία προς την κατεύθυνση της πάταξης της διαφθοράς», πρόσθεσε.

Επίσης, ζήτησε να ακούσει τις εισηγήσεις των αρμόδιων φορέων πώς θα μπορούσε αυτός ο ρόλος που καλούνται να επιτελέσουν με προσωπικές προσπάθειες  να ενισχυθεί και πώς μπορούν οι βουλευτές να συμβάλουν σε αυτή την ενίσχυση.

Η βουλευτής Αλεξάνδρα Ατταλίδου είπε ότι «στην Κύπρο τα μεγαλύτερα σκάνδαλα δεν τα έβγαλε καμία εποπτική αρχή, αλλά συνήθως τα έβγαλε είτε η κοινωνία των πολιτών είτε πολίτες που πραγματικά διακινδύνευσαν και τη θέση τους αλλά και τα συμφέροντα τους».

Ανέφερε ότι σε όσους εργάστηκαν στην Κύπρο στον τομέα των ΜΚΟ, υπάρχει «ένα κλίμα πολύ αρνητικό εκ μέρους του κράτους για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών» και πρόσθεσε πως τα τελευταία χρόνια στην Κύπρο «βλέπουμε ότι για να περιορίσουμε μία οργάνωση στο τέλος στοχοποιούμε όλες τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών»

«Δημοκρατία χωρίς την κοινωνία των πολιτών δεν υπάρχει», ανέφερε και πρόσθεσε ότι «χωρίς την κοινωνία των πολιτών θα υπάρξει ασυδοσία και έλλειψη λογοδοσίας»

Η κ. Ατταλίδου εξέφρασε άποψη ότι «το κλίμα πρέπει να είναι εύφορο για να μπορούν οι πολίτες να ασχοληθούν» και πρόσθεσε πως «δεν υπάρχει χρηματοδότηση στην Κύπρο» και το κράτος «δεν δίνει τίποτε εκτός αν είναι θέματα ασθενειών».

Ο βουλευτής του ΔΗΚΟ Ζαχαρίας Κουλίας είπε ότι «είναι ένας θεσμός που λειτουργεί στο κενό» και «δεν είναι θεσμοθετημένος» για να εγγράφεται όπως εγγράφονται τα σωματεία ή οι εταιρείες.

Ανέφερε ότι πολλές φορές κάποιες από αυτές τις ΜΚΟ κατηγορούνται ότι «πήραν χρήματα», τα οποία «είχαν μια σκοτεινή διαδρομή» και αναφέρθηκε σε δραστηριότητες της αμερικανικής USAID, λέγοντας ότι «διοχέτευσε δισεκατομμύρια για πολλαπλούς και διάφορους σκοπούς».

Πρόσθεσε ότι «διάφορες ΜΚΟ ενδιαφέρθηκαν για το μέλλον μας στην Κύπρο για το σχέδιο Ανάν».

Ο κ. Κουλίας εξέφρασε την άποψη ότι η Επιτροπή Θεσμών θα πρέπει να θεσμοθετήσει το θέμα των ΜΚΟ «τουλάχιστον εκεί που δουλεύουν καλόπιστα και εθελοντικά να έχουν και την έξωθεν καλή μαρτυρία πόσα παίρνουν και από πού τα παίρνουν και τα ξοδεύουν».

Εξάλλου, σε δηλώσεις μετά τη συνεδρία, η βουλευτής του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου αναφέρθηκε στον σημαντικό ρόλο των ΜΚΟ, προσθέτοντας ότι «ειδικά σε ένα κράτος που μαστίζεται από διαφθορά οι ΜΚΟ ενώνουν τους πολίτες, δυναμώνουν την φωνή τους και πρέπει να ενισχύονται αυτές οι προσπάθειες και όχι να αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό».

Αναφερόμενη στη δολοφονία της Δάφνη Ανν Καρουάνα Γκαλιζία στη Μάλτα, η κ. Χαραλαμπίδου είπε ότι «αν δεν ήταν οι ΜΚΟ τότε για να διεκδικήσουν, εν ονόματι της, μη συγκάλυψη της δολοφονίας της πολύ πιθανό να μην συζητούσαμε και να μην είχαμε σημεία αναφοράς σήμερα».

«Ειδικά στην Κύπρο ο ρόλος των ΜΚΟ είναι πάρα πολύ σημαντικός» και «είναι οι μεγαλύτεροι σύμμαχοι σε θέματα πάταξης διαφθοράς», κατέληξε.

Διαβάστε επίσης: Οδυσσέας: Είμαι πρόθυμος να καταθέσω ενόρκως όσα είπα δημόσια