Αγωγή που αφορούσε πρόωρο τερματισμό ενοικίασης και αξίωση αποζημιώσεων, ενώ η συνολική διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας ήταν 19 ώρες και 25 λεπτά, κατά την οποία ακούστηκαν 15 μάρτυρες σε 20 συνεδρίες, με μέσο όρο κάθε συνεδρίας 58 λεπτά (!), η όλη ακροαματική διαδικασία  πήρε 2 χρόνια, έξι μήνες και 16 μέρες να ολοκληρωθεί!  
Σ’ αυτήν τη χρονική διάρκεια, ο ίδιος  δικαστής ασχολήθηκε με δεκάδες άλλες ακροάσεις και άκουσε ενδεχομένως εκατοντάδες μάρτυρες.  Με αυτά τα δεδομένα, δεν είναι καθόλου παράξενο ότι έκανε σοβαρά λάθη στη διαπίστωση των πραγματικών γεγονότων, στην εκτίμηση της μαρτυρίας και, κυρίως, στην αξιολόγηση των μαρτύρων, που αναπόφευκτα οδήγησαν σε λανθασμένα ευρήματα.  

Μερικά από τα σοβαρά λάθη 

Αντίθετα με αδιαμφισβήτητη γραπτή και προφορική μαρτυρία και χωρίς να υπάρχει οποιοσδήποτε ισχυρισμός ή απαίτηση από τούς Ενάγοντες, το Δικαστήριο, βασιζόμενο σε αγόρευση ενός των συνηγόρων αντί στην ενώπιόν του μαρτυρία, εσφαλμένα προέβη σε εύρημα ότι, για τρία ολόκληρα χρόνια οι Εναγόμενοι κατείχαν και εκμεταλλεύονταν υποστατικό, ιδιοκτησίας των Εναγόντων, χωρίς να καταβάλουν ενοίκια €900.000, ποσό που επιδίκασε υπέρ των Εναγόντων ως οφειλόμενα. Σαν επακόλουθο του αδικαιολόγητου αυτού λάθους, έκρινε τους Εναγόμενους κακοπληρωτές, συστηματικούς παραβάτες και εκμεταλλευτές.  

Τρεις μήνες μετά την απόφαση, αντιλήφθηκε και διόρθωσε μεν το λάθος του με τροποποιημένη απόφαση χωρίς, όμως, να διαφοροποιήσει το εύρημά του ως προς τους άδικους χαρακτηρισμούς της διαγωγής των Εναγομένων.  Αυτό αναμφίβολα θα πρέπει να επίδρασε αρνητικά σε βάρος τους στη διαδικασία αλλά και στην τελική ετυμηγορία.  

Το Δικαστήριο, αποδεχόμενο την προφορική μαρτυρία ενός των Εναγόντων, προέβη σε άλλο εσφαλμένο εύρημα ότι δεν δόθηκε πλαστό πληρεξούσιο στους Εναγόμενους, χωρίς να εξηγήσει πώς βρέθηκε στην κατοχή τους. Το εύρημα είναι εκ διαμέτρου αντίθετο με τη μαρτυρία αστυνομικού που διερευνούσε καταγγελία για πλαστογραφία και τη μαρτυρία του οποίου αποδέχθηκε στο σύνολό της, αφήνοντας όμως πίσω το πιο ουσιαστικό σημείο της που επιβεβαίωνε το μάρτυρα των Εναγομένων ότι για την ενοικίαση χρησιμοποιήθηκε πλαστό πληρεξούσιο.  

Την πλαστότητα επιβεβαίωσε γραφολόγος, τη μαρτυρία του οποίου το Δικαστήριο επίσης αποδέχθηκε.  Αν το Δικαστήριο αποδεχόταν τη θέση των Εναγομένων, η συμφωνία θα ήταν εξ υπαρχής άκυρη, δυνάμει του άρθρου 77(1)β του Περί Συμβάσεων Νόμου καθ΄ ότι δεν υπέγραψαν την ενοικίαση όλοι οι συμβαλλόμενοι, με συνεπακόλουθο την απόρριψη της αγωγής.  

Το Δικαστήριο αποφάνθηκε εσφαλμένα ότι η εξουσιοδότηση που δόθηκε με πλαστό πληρεξούσιο  επικυρώθηκε με τη μετέπειτα συμπεριφορά του προσώπου, του οποίου η υπογραφή πλαστογραφήθηκε. Η νομολογία όμως ξεκαθαρίζει ότι πληρεξουσιότητα που βασίζεται σε πλαστογραφία δεν δύναται να επικυρωθεί εκ των υστέρων.  

Υιοθέτηση αγόρευσης αντί μαρτυρίας 

Αντιγράφοντας και πάλι μέρος της αγόρευσης ενός των συνηγόρων των Εναγόντων, δίκην μάρτυρα, χωρίς το ίδιο να προβεί σε μια απλή αριθμητική πράξη,  υπολόγισε ως αποζημίωση απώλεια ενοικίων κατά 3 εκατ. λιγότερα, δηλαδή €5,7 εκατ. αντί €8,6 εκατ., για να προβεί, ξανά εκ των υστέρων, σε διόρθωση.  
Ενώ οι Εναγόμενοι απέδειξαν ότι σε έγγραφο που τροποποιούσε τις συμφωνίες ενοικιάσεως, από τυπογραφικό λάθος ανεγράφετο 3/11/2012, αντί 30/11/2012, το Δικαστήριο και πάλι χωρίς να εξετάσει τα ενώπιόν του τεκμήρια, δεν αποδέχθηκε τον ισχυρισμό του κύριου μάρτυρά τους, τον οποίον τα τεκμήρια δικαιώνουν πλήρως, και  μάλιστα στην απόφασή του τον εκθείασε τουλάχιστον δύο φορές για την  ειλικρίνειά του! Το ατυχές είναι ότι  το Δικαστήριο αναφέρθηκε και σχολίασε αποσπασματικά μέρος και όχι τις ολοκληρωμένες απαντήσεις τού εν λόγω μάρτυρα, όπως αυτές καταγράφονται στα πρακτικά,  με αποτέλεσμα να σχηματίσει εντελώς λανθασμένη εικόνα που το οδήγησε στην απόρριψη ολόκληρης της μαρτυρίας του.  

Το Επαρχιακό Δικαστήριο ανατρέπει απόφαση του Ανωτάτου 

Βασιζόμενο σε προφορική μαρτυρία του κύριου μάρτυρα των Εναγόντων, το Δικαστήριο προέβη στο εύρημα ότι οι Εναγόμενοι ήταν υπαίτιοι για τη μη εξασφάλιση από τους Ενάγοντες άδειας τελικής έγκρισης του υποστατικού, παραγνωρίζοντας απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου επί του  θέματος, που τέθηκε ενώπιον του, ότι ο μόνος  λόγος  που δεν μπορούσαν οι Ενάγοντες να εξασφαλίσουν άδεια τελικής έγκρισης ήταν οι διαφορές μεταξύ των Εναγόντων ως προς τα μερίδια ιδιοκτησίας. Και ενώ ο κύριος μάρτυρας των Εναγόντων (που ήταν ένας από αυτούς) προσποιήθηκε άγνοια τέτοιας απόφασης του Ανωτάτου, σε αίτηση που ο ίδιος υπέβαλε, το Δικαστήριο τον έκρινε απόλυτα αξιόπιστο και αποδέχθηκε ολόκληρη τη μαρτυρία του. 

Επιδίκασε αποζημιώσεις προσθέτοντας και το μερίδιο Εναγούσης της οποίας η αγωγή απορρίφθηκε 

Άλλο σοβαρό λάθος του Δικαστηρίου ήταν να επιδικάσει στους υπόλοιπους Ενάγοντες το μερίδιο Ενάγουσας/Συνιδιοκτήτριας, η οποία πληρωνόταν ενοίκιο βάσει συμφωνηθέντων  για τον σκοπό αυτό μεριδίων ιδιοκτησίας,  παρόλο που η αγωγή/αξίωση τής  συγκεκριμένης Ενάγουσας απορρίφθηκε, χωρίς το Δικαστήριο να δώσει καμία εξήγηση ή αιτιολογία.  

Επιδίκασε τόκους επί ενοικίων αναδρομικά πριν καταστούν απαιτητά 

Το Πρωτόδικο Δικαστήριο επιδίκασε τόκους από την ημερομηνία καταχώρησης της αγωγής (2013), για ενοίκια που θα καθίσταντο απαιτητά από το 2013 μέχρι ακόμα και το 2020. Αυτό ήταν και το μόνο ατόπημα που διόρθωσε το Εφετείο. 

Εφετείο και λαθών συνέχεια 

Ενώ ένας θα ανέμενε τα λάθη αυτά και άλλα που τέθηκαν ενώπιόν του, θα οδηγούσαν το Εφετείο να διατάξει επανεκδίκαση της υπόθεσης, τα παρέκαμψε, ενώ κάποια από αυτά, όχι όλα, προσπάθησε να τα αιτιολογήσει, ενεργώντας ουσιαστικά ως πρωτόδικο δικαστήριο χωρίς, όμως, να εξετάσει τα τεκμήρια που δεν αμφισβητήθηκαν και να τα αντιπαραθέσει με την προφορική μαρτυρία που το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε αποδεκτή.    

Η επικρατούσα θέση ότι ο πρωτόδικος δικαστής, που έχει την ευκαιρία να δει τον μάρτυρα στο εδώλιο και τον τρόπο που δίδει τις απαντήσεις του, είναι σε καλύτερη θέση να προβεί σε αξιολόγηση, είναι μεν ορθή, δεν είναι όμως απαράβατος κανόνας.  Ναι, το Εφετείο σπάνια επεμβαίνει, όμως σε περιπτώσεις, όπως την παρούσα, που προφορική μαρτυρία δεν υποστηρίζεται από άλλη αξιόπιστη μαρτυρία, αλλά αντίθετα προσκρούει σε αδιάσειστα και αδιαμφισβήτητα γραπτά τεκμήρια, όχι μόνο δικαιούται, αλλά είναι υποχρεωμένο να προβεί το ίδιο σε αξιολόγηση μαρτύρων.  

Παρά τη θέση του Εφετείου ότι δεν συντρέχει λόγος επέμβασης στην αξιολόγηση των μαρτύρων, προέβη το ίδιο σε αξιολόγηση όμως μόνο του κύριου μάρτυρα των Εναγομένων. Για να στηρίξει εύρημα τού Πρωτόδικου Δικαστηρίου περί διστακτικότητας τού εν λόγω μάρτυρα να απαντήσει, το Εφετείο, ως παράδειγμα, αναφέρθηκε σε ολόκληρη την ερώτηση που υποβλήθηκε στον μάρτυρα κατά την αντεξέταση, αλλά εσφαλμένα παρουσίασε μέρος μόνο της απάντησής του. Ενδεικτικά, ενώ η απάντηση αριθμεί 73 λέξεις, το Εφετείο επέλεξε μόνο τις τελευταίες 10, αφήνοντας πίσω το κύριο και ουσιώδες μέρος της που καταδεικνύει ότι ο μάρτυρας όχι μόνο δεν απέφυγε την ερώτηση, αλλά απάντησε ευθαρσώς χωρίς καμιά απολύτως διστακτικότητα.   

Το Τριτοβάθμιο Ανώτατο Δικαστήριο αφήνει ανέλεγκτο το Εφετείο 
Δυστυχώς, η νομοθεσία όπως έχει θεσπιστεί και ερμηνευτεί από το ίδιο, περιορίζει τις αρμοδιότητες και τη δικαιοδοσία τού κατ’  ευφημισμό ονομαζόμενου Τριτοβάθμιου Ανωτάτου Δικαστηρίου, με αποτέλεσμα το Εφετείο να μένει ανέλεγκτο.  
Απορρίπτοντας αίτηση των Εναγομένων να προσφύγουν ενώπιόν του, το Τριτοβάθμιο Ανώτατο Δικαστήριο επανέλαβε αναφορά του σε προηγούμενη απόφασή του ότι «δεν λειτουργεί ως εφετείο του Εφετείου» και σε άλλη του απόφαση ότι η δικαιοδοσία του Ανωτάτου δεν αποσκοπεί στο να διορθώνει λάθη του Εφετείου, αλλά να εξετάζει νομικά θέματα που προκύπτουν από απόφαση του Εφετείου, εφόσον αυτά είναι γενικού ενδιαφέροντος. 
Είναι, κατά την άποψή μου, καιρός, η Πολιτεία να προβεί στις απαραίτητες αλλαγές, ώστε το νεοσύστατο δικαστικό σώμα να γίνει πραγματικά τριτοβάθμιο. Για παράδειγμα,  αντίθετα με ένα φυσικό πρόσωπο που έχει και άλλη διέξοδο,, μία εταιρεία  δεν έχει δικαίωμα να προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, παρόλο που ανήκει σε μετόχους-φυσικά πρόσωπα, τα ανθρώπινα δικαιώματα των οποίων εμμέσως  παραβιάζονται. Ούτε ένας δικαστής μπορεί να διωχθεί για επαγγελματική αμέλεια. 

*Σημείωση: Ο γράφων υπήρξε ο κύριος μάρτυρας των Εναγομένων στον οποίον γίνεται αναφορά στο παρόν κείμενο.  

*Νομικός