Την περασμένη εβδομάδα, ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε παράνομα τα κατεχόμενα, για την εγκαινίαση νέου «προεδρικού παλατιού». Η επίσκεψη αυτή μαζί με τις δηλώσεις του, πως η «Μητέρα Τουρκία» θα βρίσκεται πάντοτε στο πλευρό του ψευδοκράτους μέχρι να εξασφαλιστεί η κυριαρχική ισότητά του, αποδεικνύουν την αδιαλλαξία της Άγκυρας ως προς τη δημοκρατική λύση και σφραγίζουν την επεκτατική της πολιτική. Χρειάζεται η μελέτη τρόπων δράσης σε νομικό και διπλωματικό επίπεδο, για να μετατραπεί η εγκληματική δράση της Τουρκίας σε τρικλοποδιά για την πολιτική της.

Αναπτυξιακά σχέδια και γεωπολιτική στόχευση

Ο Τούρκος Πρόεδρος δεν περιορίζεται μόνο σε λόγια. Η Τουρκία καταρτίζει σχέδια αστικής ανάπτυξης και κατασκευής κοινωνικών κατοικιών στα κατεχόμενα, σε συνεργασία με τον τουρκικό κατασκευαστικό οργανισμό «ΤΟΚΙ», σε μια προσπάθεια περισσότερου ελέγχου των κατεχομένων. Σε σχετική του ομιλία, ο Τούρκος Υπουργός Περιβάλλοντος, Αστικοποίησης και Κλιματικής Αλλαγής, Μουράτ Κουρούμ, δήλωσε ότι το ψευδοκράτος αποτελεί πλέον ζήτημα εθνικής επιβίωσης για την Τουρκία, όσον αφορά την ενεργειακή ασφάλεια, λόγω της γεωπολιτικής και στρατιωτικής του θέσης. Συνεπώς, η περιοχή πρόκειται να αναδιαμορφωθεί με έργα υποδομής.

Πολιτική σημασία

Επιπρόσθετα, υποστήριξε ότι, λόγω της έντονης ζήτησης από ξένους επενδυτές, κυρίως για γη και κατοικίες στα κατεχόμενα, «η αύξηση του τουρκικού πληθυσμού» στο ψευδοκράτους καθίσταται ζήτημα κρίσιμης σημασίας. Μάλιστα, η τουρκική εφημερίδα Gazete Memur, σε δημοσίευμά της με τίτλο «Το ΤΟΚΙ θα τελειώσει την κατοχή στην ΄ΤΔΒΚ’ », τόνισε πως η αύξηση «του τουρκικού πληθυσμού» δεν έχει μόνο δημογραφική διάσταση αλλά και πολιτική: «Ενισχύει τη θέση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και θωρακίζει τη διαπραγματευτική ισχύ της τουρκικής πλευράς σε ενδεχόμενες συνομιλίες για δικοινοτική λύση».

Επομένως, η Τουρκία επιχειρεί να εδραιώσει τα τετελεσμένα της εισβολής μέσω σχεδίων ανάπτυξης στα κατεχόμενα με τουρκικές επενδύσεις, ενώ παράλληλα ενισχύει τον τουρκικό πληθυσμό με νέες μετακινήσεις εποίκων, αλλάζοντας περαιτέρω τον δημογραφικό χαρακτήρα στον βορρά.

Ο εποικισμός ως έγκλημα πολέμου

Με αφορμή τα τουρκικά πλάνα ανάπτυξης και ειδικότερα την επικείμενη αύξηση των εποίκων, οφείλουμε να υπενθυμίσουμε πως ο εποικισμός, βάσει του άρθρου 8(2)(b)(viii) του Καταστατικού της Ρώμης, συνιστά έγκλημα πολέμου. Το συγκεκριμένο αδίκημα εμπίπτει στις αρμοδιότητες του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, το οποίο, σύμφωνα με το άρθρο 5(γ) του Καταστατικού, έχει δικαιοδοσία για την εκδίκαση εγκλημάτων πολέμου.

Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο διαφέρει από τα υπόλοιπα διεθνή όργανα, καθώς δεν εστιάζει σε κράτη αλλά σε άτομα. Επομένως, η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να υποβάλει αίτημα στο Δικαστήριο, ζητώντας από τον Εισαγγελέα να ξεκινήσει έρευνα εις βάρος του Προέδρου Ερντογάν και των συνεργατών του για συνεχή διάπραξη εγκλημάτων πολέμου, πράγμα που είναι δυνατό να οδηγήσει στην έκδοση εντάλματος σύλληψης.

Δικαιοδοσία και προϋποθέσεις του ΔΠΔ

Εδώ εγείρονται δύο βασικά ερωτήματα:

1) Τι απαιτείται για την έκδοση ενός εντάλματος σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο;

2) Τι συνεπάγεται για τον Πρόεδρο Ερντογάν η ύπαρξη ενός τέτοιου εντάλματος;

Βάσει του άρθρου 6 του Καταστατικού, το Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία να δικάζει τα πλέον σοβαρά εγκλήματα: γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα πολέμου και έγκλημα επιθετικότητας. Στην περίπτωση της Κύπρου, ο εποικισμός, όπως προαναφέρθηκε, εμπίπτει στην κατηγορία των εγκλημάτων πολέμου.

Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 12 του Καταστατικού, το Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία για εγκλήματα που τελέστηκαν εντός της επικράτειας κράτους μέλους. Η Κύπρος έχει υπογράψει το Καταστατικό και είναι μέλος από το 2002. Σημαντικό είναι να επισημανθεί ότι, για να θεωρηθεί μια πράξη έγκλημα πολέμου, πρέπει να σχετίζεται με ένοπλη σύρραξη. Σύμφωνα με το άρθρο 2 της Συνθήκης της Γενεύης, η πλήρης ή μερική κατοχή εδάφους συνιστά τέτοια σύρραξη και, κατά συνέπειαν, η μεταφορά εποίκων από την Τουρκία στα κατεχόμενα πληροί τη σχετική προϋπόθεση.

Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 14(1) του Καταστατικού, η Κυπριακή Δημοκρατία δύναται να παραπέμψει την υπόθεση στον Εισαγγελέα, ο οποίος, εφόσον κρίνει πως υπάρχουν εύλογες υποψίες (reasonable suspicions) για τη διάπραξη του εγκλήματος, την παρουσιάζει στο Προδικαστικό Επιμελητήριο. Αυτό, με τη σειρά του, αποφαίνεται αν υπάρχουν επαρκή στοιχεία ώστε να εκδοθεί ένταλμα σύλληψης, όπως προβλέπει το άρθρο 58(1)(α). Το όριο αποδείξεων για την έκδοση εντάλματος είναι χαμηλό, καθώς απαιτείται μόνο να τεκμηριωθούν εύλογες υποψίες για την υπόνοια διάπραξης εγκλημάτων.

Οι εύλογες υποψίες σαφώς υφίστανται για να στηθεί υπόθεση ενώπιον του Προδικαστικού Επιμελητηρίου, καθώς ο εποικισμός στην Κύπρο αποτελεί μακρόχρονη πρακτική με άμεση εμπλοκή των τουρκικών κυβερνήσεων. Αποτελεί ένα συνεχές έγκλημα πολέμου. Αυτό άλλωστε επιβεβαιώνεται και από τις προαναφερθείσες δηλώσεις του Τούρκου Υπουργού Περιβάλλοντος, Αστικοποίησης και Κλιματικής Αλλαγής, Μουράτ Κουρούμ. Υπάρχουν και άλλες δημόσιες τοποθετήσεις και χειροπιαστά αδιάσειστα στοιχεία, εφόσον διαπιστωθεί πολιτική πρόθεση από την κυπριακή Κυβέρνηση να θέσει σε εφαρμογή τις δικονομικές διαδικασίες.

Πιθανές συνέπειες του εντάλματος για την Κύπρο και τον Ερντογάν

Γιατί να μη μελετηθεί η έκδοση εντάλματος σύλληψης εις βάρος του Προέδρου Ερντογάν; Ακόμη και η δημόσια έκφραση πρόθεσης ότι η Κυβέρνηση θα προχωρήσει προς την κατεύθυνση αυτή, ότι μελετά το θέμα, θα ήταν πίεση στην Τουρκία. Η κίνηση της δικονομικής διαδικασίας ή ακόμη κα η τελική έκδοση εντάλματος θα έχει πολλαπλές επιπτώσεις υπέρ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είτε βραχυπρόθεσμα είτε μακροπρόθεσμα, θα μπορούσε να οδηγήσει τον Τούρκο Πρόεδρο ακόμη και στη φυλάκισή του, αφού έχει εχθρούς τόσο στο εσωτερικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Γιατί οι εχθροί να μη θέλουν να χρησιμοποιήσουν μια τέτοια εξέλιξη; Επιπλέον, η διεθνοποίηση του ζητήματος του εποικισμού, σε συνδυασμό με τη διεθνή πολιτική πίεση, που είναι πιθανόν να ασκηθεί, θα δημιουργεί συνθήκες για τη μείωση ή και τη διακοπή των ροών των εποίκων.

Παράλληλα, η θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Κυπριακό θα ενισχυθεί και ηθικά και πολιτικά και νομικά. Είτε η απειλή για την κίνηση διαδικασιών για έκδοση εντάλματος είτε ακόμη και η έκδοσή του, έχουν συμβολική και ουσιαστική βαρύτητα, καθώς καθιστούν τον Πρόεδρο Ερντογάν ύποπτο για εγκλήματα πολέμου.

Συμπέρασμα: Η ανάγκη πολιτικής αλλαγής στρατηγικής

Το ερώτημα που απασχολεί είναι, κατά πόσον το έγκλημα του εποικισμού θα μπορούσε να γίνει τρικλοποδιά στην τουρκική πολιτική. Είναι ζήτημα της Κυπριακής Δημοκρατίας αν θα εγκαταλείψει την αδιέξοδη πολιτική του εξευμενισμού και αν θα αναλάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, καλά μελετημένες, που θα οδηγούν στην εφαρμογή του δικαίου για τη διεκδίκηση δίκαιης, δημοκρατικής και βιώσιμης λύσης. Η μελέτη και μόνο για την έκδοση εντάλματος κατά του Ερντογάν θα αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού, εάν συνοδευτεί από την πολιτική του ρεαλισμού και της αποτρεπτικής ισχύος του Θουκυδίδη. Πώς αλλιώς θα αντιμετωπιστεί η Τουρκία, η οποία, αφού εμπέδωσε την ομοσπονδία με τα τετελεσμένα της εισβολής, αξιώνει πλέον λύση δύο κρατών; Οι πολιτικές που δοκιμάστηκαν έχουν αποτύχει.

*Μεταπτυχιακός φοιτητής Διεθνούς Δικαίου