Σουηδικό μέσο ασχολήθηκε με την υπόθεση του εργοστασίου της Astrasol με στόχο να προειδοποιήσει για τους κινδύνους του μεθυλενοχλωρίδιο. 

Σημειώνεται ότι στην πόλη Έσκελστούνα της Σουηδίας δόθηκε εξαίρεση σε εργοστάσιο να χρησιμοποιεί τη συγκεκριμένη ουσία.

Σύμφωνα με την Dagens Arbete, «όταν οι εργάτες στο εργοστάσιο στα Λατσιά της Κύπρου άνοιγαν τα παράθυρα, ο διευθυντής θύμωνε — το μεθυλενοχλωρίδιο θα μπορούσε να διαφύγει και να ενοχλήσει τους γείτονες».

Ταυτόχρονα, οι εργάτες ήταν αναγκασμένοι να εργάζονται μέσα στους τοξικούς ατμούς χωρίς γάντια ή προστατευτικές μάσκες.

«Όλοι εμφάνισαν προβλήματα υγείας», λέει ο Κυριάκος Μιχαήλ, ο οποίος διαγνώστηκε με καρκίνο μετά από 15 χρόνια εργασίας στο εργοστάσιο Astrasol.

«Δεν ήξερα ότι ήταν επικίνδυνη ουσία. Όταν έμαθα ότι προκαλεί καρκίνο, ρώτησα τα αφεντικά μου και μου είπαν πως δεν ήταν επιβλαβής. Νιώθω εξαπατημένος», λέει ο Μιχαήλ, που πέρασε 15 χρόνια κατασκευάζοντας σόλες παπουτσιών στο εργοστάσιο Astrasol στα Λατσιά.

Το εργοστάσιο, που λειτουργούσε από το 1976 έως το 2009, απασχολούσε περίπου 100 άτομα, τα οποία εκτίθεντο καθημερινά στον επικίνδυνο διαλύτη μεθυλενοχλωρίδιο — μια χημική ουσία που σήμερα βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο της προσοχής στη Σουηδία, καθώς η κινεζική εταιρεία Senior Material έλαβε άνευ προηγουμένου εξαίρεση για να τη χρησιμοποιεί στο εργοστάσιό της στο Έσκελστούνα, παρότι είναι απαγορευμένη.

Ο Μιχαήλ εξηγεί πως ψέκαζε μεθυλενοχλωρίδιο μέσα στα μεταλλικά καλούπια που χρησιμοποιούνταν για τη χύτευση των "καλαποδιών" — τα φορμάκια για το σχήμα των παπουτσιών και των σολών. Ο διαλύτης βοηθούσε να ξεκολλήσει το καλούπι από το τελικό προϊόν για να ξαναχρησιμοποιηθεί.

«Τα χέρια μου καταστράφηκαν από τη δουλειά. Δεν είχαμε ούτε γάντια ούτε μάσκες. Ούτε καν ρούχα εργασίας δεν μας έδιναν», λέει. «Πολλοί από εμάς είχαμε δερματικά προβλήματα. Και τα μάτια! Τα μάτια! Τόσοι πολλοί εμφάνισαν προβλήματα όρασης.»

Ο Μιχαήλ εμφάνισε επίσης συμπτώματα τυπικά της έκθεσης σε μεθυλενοχλωρίδιο.

«Δυσκολευόμουν να αναπνεύσω και ζαλιζόμουν κάθε φορά που γύριζα σπίτι.»

Λέει ότι η διεύθυνση προσπαθούσε ενεργά να αποκρύψει από τον έξω κόσμο τη χρήση της τοξικής ουσίας.

«Μερικές φορές ανοίγαμε τα παράθυρα και ο διευθυντής μας φώναζε να μην το κάνουμε — οι ατμοί θα έβγαιναν έξω. Οι γείτονες μπορεί να καταλάβαιναν τι κάναμε.»

Όταν επισκέπτες από την Ιταλία έρχονταν στο εργοστάσιο, το μεθυλενοχλωρίδιο κρυβόταν. Τα μηχανήματα επίσης σταματούσαν τη λειτουργία τους κατά τις επισκέψεις αυτές.

Το μεθυλενοχλωρίδιο κατέστρεψε την υγεία των κατοίκων της περιοχής

Οι γείτονες επίσης παρατήρησαν τη μυστικότητα γύρω από τη χρήση του μεθυλενοχλωριδίου. Η Έλενα Κλεοβούλου, που κατηγορεί το εργοστάσιο για τον θάνατο της τρίχρονης κόρης της, ζούσε σε ένα από τα γειτονικά σπίτια. Είδε πώς το μεθυλενοχλωρίδιο μεταφερόταν κρυφά στο εργοστάσιο.

Η Έλενα Κλεοβούλου, 50 ετών, έχασε την τρίχρονη κόρη της, Μαρία, από καρκίνο στον εγκέφαλο.

«Τους ακούγαμε να έρχονται τη νύχτα και όταν ανοίγαμε το παράθυρο, τους βλέπαμε να μετακινούν βαρέλια», λέει. «Φορούσαν λευκές προστατευτικές στολές και προσπαθούσαν να κάνουν όσο το δυνατόν λιγότερο θόρυβο. Ξεφόρτωναν δέκα με δεκαπέντε βαρέλια κάθε φορά.»

Το μεθυλενοχλωρίδιο προκαλούσε καθημερινά προβλήματα υγείας στον Κυριάκο και τους συναδέλφους του. Αλλά μόλις μετά το κλείσιμο του εργοστασίου άρχισαν να εμφανίζονται οι μακροπρόθεσμες και θανατηφόρες συνέπειες. Ο Μιχαήλ σηκώνει την μπλούζα του και αποκαλύπτει μια ουλή αρκετών δεκάδων εκατοστών από τον αφαλό και πάνω.

«Αφαίρεσαν καρκινικούς λεμφαδένες από την κοιλιά μου. Και πήραν ένα κομμάτι από το συκώτι μου. Ήταν δύσκολη θεραπεία και δύσκολη περίοδος», λέει.

«Όλοι όσοι δούλεψαν εκεί εμφάνισαν προβλήματα υγείας, και πολλοί πέθαναν. Πολλές γυναίκες έπαθαν καρκίνο του θυρεοειδούς. Ίσως γύρω στους δεκαπέντε από εμάς έχουν πεθάνει.»

Δίπλα του στέκεται ο ερευνητής Μιχάλης Βωνιάτης, ο οποίος μεταφράζει. Μαζί με τον Κωνσταντίνο Μακρή, καθηγητή περιβαλλοντικής υγείας, διεξήγαγαν επιστημονική μελέτη που έδειξε ότι οι κάτοικοι γύρω από το εργοστάσιο εμφάνισαν καρκίνο του εγκεφάλου σε πολύ υψηλότερα ποσοστά από την υπόλοιπη Κύπρο. Οι θάνατοι των εργατών ξεκίνησαν αργότερα, λέει. Πολλοί εργάτες αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στη μελέτη.

«Η συμμετοχή ήταν εθελοντική. Κάποιοι φοβούνταν παρενόχληση από τον εργοδότη, και άλλοι ήταν συγγενείς των ιδιοκτητών του εργοστασίου.»

Ο Μιχαήλ είναι από τους λίγους εργάτες που έχουν συμμετάσχει σε νομική ενέργεια κατά της εταιρείας — η οποία πλέον δεν υπάρχει — και κατά του κυπριακού κράτους, το οποίο επέτρεψε τη λειτουργία του εργοστασίου παρά τους γνωστούς κινδύνους από το μεθυλενοχλωρίδιο. Η υπόθεση έχει πλέον φτάσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Όπως και πολλοί άλλοι, ο Μιχαήλ ελπίζει σε μια απόφαση που θα αποδώσει ουσιαστική αποζημίωση στα θύματα.

Και παρότι δεν έχει αποδειχθεί πέραν πάσης αμφιβολίας, ο Μιχαήλ είναι πεπεισμένος ότι το μεθυλενοχλωρίδιο ευθύνεται για πολλά από τα προβλήματα υγείας που τον ταλαιπωρούν ακόμη και σήμερα — 16 χρόνια μετά το κλείσιμο του εργοστασίου.

«Υπήρχε τόσος πολύς ατμός. Οι αναθυμιάσεις ήταν παντού.»

Στους κατοίκους κοντά στο εργοστάσιο της Senior Material στο Έσκελστούνα, στέλνει μια προειδοποίηση:

«Είναι δηλητήριο. Αυτό το εργοστάσιο πρέπει να κλείσει. Αυτή είναι η μόνη λύση».

Διαβάστε επίσης: Μετακίνηση αποβλήτων από το πρώην εργοστάσιο “ASTRASOL” στα Λατσιά