Με αφορμή τη συμπλήρωση δύο ετών από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023 της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ, ο Ισραηλινός αναλυτής Shay Gal μιλά στο SigmaLive (Β Μέρος Συνέντευξης) για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, τη στρατηγική σύγκλιση Κύπρου–Ισραήλ και τον ρόλο της Τουρκίας στο νέο γεωπολιτικό τοπίο. Ο Shay Gal συγκρίνει την 7η Οκτωβρίου 2023 με την τουρκική εισβολή της 20ης Ιουλίου 1974, χαρακτηρίζοντάς την «την 7η Οκτωβρίου της Κύπρου».

Ασκεί δριμεία κριτική στον Ταγίπ Ερντογάν, κατηγορώντας τον ότι επιχειρεί να «λευκάνει εγκλήματα» και να μεταφέρει τις ευθύνες του σε άλλους, ενώ υπογραμμίζει ότι το πραγματικό πλαίσιο ασφάλειας για την Κύπρο δεν είναι το ΝΑΤΟ αλλά η Συνθήκη της Λισαβόνας, που δεσμεύει νομικά όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. για αμοιβαία άμυνα.

Παράλληλα, καταγγέλλει την προσπάθεια επανένταξης της Τουρκίας στο δυτικό οπλικό σύστημα ως «ιστορικό λάθος» και «επανάληψη του Μονάχου 1938», προειδοποιώντας ότι τα F-35 θα μπορούσαν μια μέρα να στραφούν κατά της Κύπρου, της Ελλάδας ή του Ισραήλ.

Διαβάστε επίσης: Συνέντευξη Shay Gal: H Νέα τάξη αποτροπής Κύπρου-Ισραήλ & ο φόβος της Τουρκίας

Σήμερα συμπληρώνονται δύο χρόνια από τη φονική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023. Μετά από όλα όσα συνέβησαν από τότε, πού πιστεύετε ότι βρισκόμαστε σήμερα;

Στις 7 Οκτωβρίου 2023, ένα Σάββατο πρωί, ξυπνήσαμε μέσα στην κόλαση. Εκατοντάδες τρομοκράτες διέσπασαν τα σύνορα, εισέβαλαν σε σπίτια και κατέσφαξαν ολόκληρες οικογένειες. Παιδιά κάηκαν ζωντανά στα υπνοδωμάτιά τους, γυναίκες βιάστηκαν μπροστά στα παιδιά τους, βρέφη απήχθησαν, ηλικιωμένοι –επιζώντες του Ολοκαυτώματος– σύρθηκαν από τους Ναζί της εποχής μας στη Γάζα πάνω σε καροτσάκια του γκολφ, μπροστά σε πανηγυρίζοντα πλήθη. 1200 Ισραηλινοί σφαγιάστηκαν μέσα σε μια μέρα – η σκοτεινότερη ημέρα που έχει ζήσει ο εβραϊκός λαός από το Ολοκαύτωμα. Δεν ήταν μάχη, ήταν προμελετημένο έγκλημα εξόντωσης, με «χορούς του θανάτου» στις πλατείες της Γάζας και καραμέλες μοιρασμένες πάνω στο αίμα των αθώων.

Όμως το Ισραήλ δεν έμεινε γονατισμένο. Στα δύο χρόνια που ακολούθησαν εξαπέλυσε μια αποφασιστική εκστρατεία που ανέκτησε τη στρατηγική του πρωτοβουλία. Ο Ισμαήλ Χανίγια εξουδετερώθηκε στην Τεχεράνη – ένα απολύτως σαφές μήνυμα ότι κανένας τρομοκράτης δεν είναι άτρωτος και κανένα έδαφος που φιλοξενεί τρομοκρατία δεν είναι ασφαλές. Ο Χασάν Νασράλα –ο άνθρωπος που απειλούσε όχι μόνο το Τελ Αβίβ αλλά και τη Λευκωσία– εξαλείφθηκε, και η Χεζμπολάχ σχεδόν διαλύθηκε. Η ηγεσία των Χούθι χτυπήθηκε – μιας οργάνωσης οπλισμένης από το Ιράν, εφοδιασμένης από την Κίνα και ενισχυμένης από την Τουρκία, που διατάραξε τις ενεργειακές οδούς, εκτόξευε πυραύλους κατά εμπορικών πλοίων και απειλούσε την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ. Τον Ιούνιο του 2025, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν δέχτηκε καθοριστικό πλήγμα, απαλλάσσοντας την περιοχή από τον εφιάλτη μιας ατομικής βόμβας στα χέρια ενός δολοφονικού καθεστώτος.

Το μήνυμα ήταν σαφές: εκείνοι που σχεδίασαν την 7η Οκτωβρίου, εκείνοι που απείλησαν να μετατρέψουν την περιοχή σε νεκροταφείο, έμαθαν ότι το Ισραήλ όχι μόνο έχει το δικαίωμα να αμυνθεί – αλλά και τη δύναμη και την αποφασιστικότητα να το κάνει.

Και όταν σκέφτομαι την 7η Οκτωβρίου του Ισραήλ, δεν μπορώ να μη θυμηθώ την 20η Ιουλίου 1974 της Κύπρου – την 7η Οκτωβρίου της Κύπρου: μια προσχεδιασμένη εισβολή, βιασμοί, απαγωγές, μαζικός εκτοπισμός. Εκείνοι που ισχυρίστηκαν ότι απέτρεπαν γενοκτονία, στην πραγματικότητα διέπραξαν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Στην Κύπρο, αυτή η 7η Οκτωβρίου κρατά ήδη πενήντα ένα χρόνια.

Πρόσφατα είχα την τιμή να προσκληθώ από τον Πρέσβη της Κύπρου στο Ισραήλ, Κορνήλιο Σ. Κορνηλίου, και τον Αναπληρωτή του Σταύρο Νικολάου, στην εκδήλωση για την Ημέρα Ανεξαρτησίας της Κύπρου στο Τελ Αβίβ. Εκεί υπήρχε μια έκθεση φωτογραφίας· ανάμεσά τους, εικόνες παιδιών και μητέρων που κρατούσαν φωτογραφίες των αγνοουμένων, με πανό που έγραφαν «Φέρτε μου πίσω τον μπαμπά» ή «Θέλουμε τα παιδιά μας». Κοιτάζοντας αυτά τα πρόσωπα, δεν μπορούσα να μη νιώσω τον ίδιο απόηχο αγωνίας που ένιωσαν οι Ισραηλινοί μετά την 7η Οκτωβρίου. Οι κραυγές των Κυπρίων παιδιών το 1974 και των Ισραηλινών παιδιών το 2023 αποτελούν την ίδια ανθρώπινη πληγή: την αγωνία της απαγωγής, την απουσία των αγαπημένων, την απαίτηση για αλήθεια και δικαιοσύνη.

Είδα τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη στα Ηνωμένα Έθνη. Είπε απλά και καθαρά: «Η κατοχή δεν είναι υπόθεση του παρελθόντος – είναι διαρκές έγκλημα». Τα λόγια του δεν ήταν μόνο έκκληση για ιστορική δικαιοσύνη, αλλά ζωντανή απόδειξη ότι η Κύπρος ούτε παραιτείται ούτε υποκύπτει – ακόμη και μετά από μισό αιώνα κατοχής. Εκείνη τη στιγμή, κάθε Ισραηλινός μπορούσε να δει στη φωνή του την εμπειρία του κυπριακού λαού.

Κι όμως, ως αντίδραση στην ομιλία του, στα κατεχόμενα της Κύπρου –σε ένα ανύπαρκτο κράτος, που κανείς δεν αναγνωρίζει– μια τουρκική ομάδα βετεράνων δήλωσε ότι η εισβολή του 1974 «απέτρεψε γενοκτονία». Αυτή είναι το μεγάλο ψέμα των πενήντα χρόνων – ο δήμιος που παριστάνει τον σωτήρα. Να αποκαλείς τη σφαγή, τον βιασμό και τον εκτοπισμό «πρόληψη», είναι σαν να αποκαλείς την 7η Οκτωβρίου «ανθρωπιστική αποστολή».

Η υποκρισία ξεκινά ήδη από τον Ερντογάν ο ίδιος κατηγόρησε το Ισραήλ για γενοκτονία. Και εδώ πρέπει να ειπωθεί μια αλήθεια, απλή και καθαρή: όσοι κηρύττουν αυτή τη λέξη είναι εκείνοι που έχτισαν ένα «σούπερ μάρκετ» εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Η Τουρκία του Ερντογάν –κληρονόμος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας– εξόντωσε Αρμένιους, οδήγησε Πόντιους Έλληνες σε πορείες θανάτου, έσφαξε Ασσυρίους, καταπίεσε Κούρδους, ξερίζωσε Κυπρίους, και σήμερα αγκαλιάζει ηγέτες της Χαμάς στην Άγκυρα, προσφέροντάς τους τουρκικά διαβατήρια. Η Τουρκία προβάλλει τα δικά της εγκλήματα πάνω στους άλλους. Και όταν ο Ερντογάν τολμά να προφέρει αυτή τη λέξη στη Νέα Υόρκη, τα σβησμένα μάτια εκατομμυρίων τον κοιτούν, υπενθυμίζοντάς του: αυτή η λέξη είναι γραμμένη με το αίμα μας, όχι στα χαρτιά του.

Το Ισραήλ και η Κύπρος, επομένως, μοιράζονται κοινή μοίρα. Και οι δύο λαοί γνώρισαν την εισβολή και την απώλεια, μα επέλεξαν τη ζωή αντί για την απελπισία, την αλήθεια αντί για την άρνηση, την ελευθερία αντί για τον φόβο. Αυτό που μας ενώνει δεν είναι μόνο οι πληγές της ιστορίας, αλλά η απόφαση να τις μετατρέψουμε σε δύναμη.

Η Ανατολική Μεσόγειος δεν ανήκει σε όσους έφεραν τον θάνατο – ανήκει σε όσους κρατούν την πίστη στη ζωή. Και μαζί, το Ισραήλ και η Κύπρος δεν θα μείνουν στη μνήμη ως θύματα του παρελθόντος, αλλά ως δημιουργοί ενός μέλλοντος αντάξιου των παιδιών μας.

 
Σε πρόσφατη ανάλυσή σας είπατε ότι το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ είναι περισσότερο πολιτική επιλογή παρά εγγύηση ασφαλείας. Πιστεύετε ότι η Τουρκία κατανοεί αυτή τη διαφορά;

Το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ δεν ήταν ποτέ «λευκή επιταγή». Ενεργοποιήθηκε μόνο μία φορά – μετά την 11η Σεπτεμβρίου – και ακόμα τότε κάθε σύμμαχος επέλεξε μόνος του την αντίδρασή του. Είναι πολιτική επιλογή, όχι νομική υποχρέωση. Όσοι πιστεύουν ότι το Άρθρο 5 είναι αυτόματη ασπίδα, ανακαλύπτουν την κρίσιμη στιγμή ότι εξαρτάται από τη βούληση δεκάδων πρωτευουσών.

Η Τουρκία εξακολουθεί να συμπεριφέρεται σαν να είναι το ΝΑΤΟ εγγυητική ομπρέλα, ενώ ταυτόχρονα φιλοξενεί ηγέτες της Χαμάς στην Κωνσταντινούπολη, παραβιάζει το διεθνές δίκαιο στην Κύπρο και στη Μεσόγειο και εμβαθύνει την εξάρτησή της από τη Ρωσία μέσω του πυρηνικού έργου του Ακούγιου. Αυτή είναι η αδυναμία της: αν τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ καλούνταν να στηρίξουν την Άγκυρα σε μια σύγκρουση που περιλαμβάνει τη Χαμάς, παράνομη κατοχή ή επίθεση κατά της Κύπρου, θα βρίσκονταν αντιμέτωπα με τις νομικά δεσμευτικές υποχρεώσεις τους βάσει της Συνθήκης της Λισαβόνας της Ε.Ε.

Αυτή είναι η καθοριστική διαφορά. Η Κύπρος δεν ανήκει στο ΝΑΤΟ, αλλά είναι πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και σύμφωνα με το Άρθρο 42(7) της Συνθήκης της Λισαβόνας, διαθέτει δεσμευτική ρήτρα αμοιβαίας άμυνας. Η Λισαβόνα είναι νόμος· το Άρθρο 5 είναι πολιτική. Η Συνθήκη υποχρεώνει κάθε κράτος-μέλος να παρέχει βοήθεια εάν δεχθεί επίθεση ένα άλλο. Εφόσον η Ε.Ε. αναγνωρίζει τα κατεχόμενα ως μέρος της κυριαρχίας της Κύπρου και χαρακτηρίζει τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση, τα συμπεράσματα είναι σαφή: αν το Ισραήλ πλήξει υποδομές της Χαμάς σε τουρκικό έδαφος, οποιοδήποτε κράτος-μέλος της Ε.Ε. στηριζε την Άγκυρα θα παραβίαζε το ευρωπαϊκό δίκαιο· αν κινηθούν δυνάμεις για την αποσυναρμολόγηση τουρκικών βάσεων μη επανδρωμένων αεροσκαφών στα κατεχόμενα, το ευρωπαϊκό δίκαιο θα το θεωρούσε επιβολή νομιμότητας, όχι επίθεση. Το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να παρακάμψει το δίκαιο της Ε.Ε.· σε σύγκρουση Λισαβόνας – Άρθρου 5, προέχει η Λισαβόνα.

Και η αυταπάτη της Άγκυρας δεν είναι μόνο πολιτική αλλά και λαϊκή. Δημοσκοπήσεις της ανεξάρτητης εταιρείας KONDA δείχνουν ότι η πλειοψηφία των Τούρκων θεωρεί τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ εχθρικά, όχι φιλικά. Η Metropoll δείχνει ότι οι Τούρκοι βλέπουν θετικότερα τη Ρωσία και το Ιράν από το ΝΑΤΟ. Ακόμα και η φιλοκυβερνητική SETA δημοσίευσε έρευνες που απεικονίζουν το ΝΑΤΟ ως «προβληματικό». Δεν πρόκειται για περιθωριακές διαπιστώσεις· αποδεικνύουν ότι η ίδια η τουρκική κοινωνία δεν πιστεύει πια ότι το ΝΑΤΟ είναι η ασπίδα της. Η Άγκυρα μεταχειρίζεται το Άρθρο 5 σαν ΑΤΜ – αλλά ο λογαριασμός είναι άδειος.

Για την Τουρκία, το Άρθρο 5 είναι νεκρό. Για την Κύπρο, η αληθινή ασπίδα είναι η Λισαβόνα, που δεσμεύει νομικά 27 κράτη να την υπερασπιστούν – και ένα ακόμη, το Ισραήλ, που χωρίς να είναι μέλος της Ε.Ε. ή του ΝΑΤΟ, αποδεικνύει στην πράξη όσα άλλοι απλώς υπόσχονται με λόγια.

Πώς αξιολογείτε την πρόσφατη συνάντηση του Προέδρου Ερντογάν με τον Πρόεδρο Τραμπ στον Λευκό Οίκο; Μπορεί η Τουρκία να διαδραματίσει ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος της Μέσης Ανατολής;

Αυτή δεν ήταν συνάντηση – ήταν δοκιμασία. Η Ουάσιγκτον πρόσφερε τη σκηνή· η Άγκυρα αναζήτησε νομιμοποίηση. Όμως η κατευναστική πολιτική δεν είναι στρατηγική· και η προσπάθεια εξευμενισμού του Ερντογάν είναι ιστορικό λάθος. Ένας ηγέτης που έχει παραβιάσει τους κανόνες του ΝΑΤΟ, αγόρασε ρωσικά όπλα, δοκίμασε πυραύλους εναντίον της Αθήνας, κατασκευάζει μαχητικά επιρρεπή σε διαρροές τεχνολογίας, οικοδομεί πυρηνικό σταθμό υπό ρωσικό έλεγχο σε απόσταση μικρότερη των 200 χιλιομέτρων από τη Λευκωσία και εξακολουθεί να κατέχει έδαφος της Ε.Ε. στην Κύπρο, δεν είναι αξιόπιστος εταίρος.
Το να τον υποδέχεσαι στον Λευκό Οίκο και να συζητάς πώληση προηγμένων όπλων δεν είναι διαχείριση ρίσκου – είναι χρηματοδότηση απειλής. Η ιστορία έχει ήδη μιλήσει: το Μόναχο του 1938 υποσχέθηκε ειρήνη και έφερε πόλεμο. Το «Μόναχο του Ποτόμακ» μπορεί να τελειώσει με τον ίδιο τρόπο – σε καταστροφή.

Από τη Λευκωσία, την Αθήνα και την Ιερουσαλήμ, η εικόνα είναι καθαρή: Η συνάντηση ερμηνεύτηκε ως απόπειρα “ξεπλύματος” της Άγκυρας – μια συζήτηση που φαινόταν ευχάριστη στην Ουάσιγκτον, ενώ ο Ερντογάν δήλωνε πως «το ομοσπονδιακό μοντέλο στην Κύπρο τελείωσε» και ότι «θα πάρει αυτό που του ανήκει» στην Ανατολική Μεσόγειο. Το ερώτημα που όλοι θέτουν είναι απλό: Είναι πράγματι διατεθειμένες οι Ηνωμένες Πολιτείες να επιβραβεύσουν ένα κράτος που κρατά στρατό κατοχής επί ευρωπαϊκού εδάφους για πάνω από πέντε δεκαετίες; Να παραδώσουν προηγμένα οπλικά συστήματα σε ένα καθεστώς που φιλοξενεί τη Χαμάς, χρηματοδοτεί τους Χούθι που βυθίζουν ελληνικά πλοία και απειλεί το Ισραήλ;

Η φιλοδοξία της Τουρκίας είναι σαφής – να αποκτήσει τον πυρηνικό άσσο. Ο σταθμός του Ακούγιου δεν είναι απλώς έργο ενέργειας· είναι κόμβος πιθανής διάδοσης πυρηνικής τεχνολογίας, υπό ρωσικό έλεγχο, επικίνδυνα κοντά στην Κύπρο. Και πρέπει να θυμόμαστε: ο ίδιος ο Ερντογάν είπε, «Κάποιες χώρες έχουν πυρηνικούς πυραύλους και μας λένε ότι εμείς δεν μπορούμε – δεν το δέχομαι». Αυτά τα λόγια, σε συνδυασμό με το Ακούγιου, δεν είναι θεωρία – είναι προειδοποίηση πρόθεσης.

Ας θέσουμε το απλό ερώτημα: Για ποιον σκοπό θα χρησιμοποιηθούν τα F-35 αν δοθούν στην Τουρκία; Όχι εναντίον της Ρωσίας, απ’ όπου αγοράζει όπλα και πυρηνικούς αντιδραστήρες· ούτε εναντίον του Ιράν, με το οποίο συνεργάζεται περιφερειακά. Θα στραφούν κατά της περιοχής μας – κατά της κυριαρχίας της Κύπρου, της ασφάλειας της Ελλάδας, των πόλεων του Ισραήλ – και κατά των Κούρδων, που αποτελούν το μόνιμο εξιλαστήριο θύμα της Άγκυρας. Ας είμαστε σαφείς: τα ίδια F-35 που πωλούνται σήμερα απερίσκεπτα, αύριο μπορεί να στραφούν εναντίον Κούρδων γυναικών και παιδιών, των κυπριακών ακτών, του ουρανού της Αθήνας και του Τελ Αβίβ.

Η Τουρκία έχει ήδη δείξει πώς χρησιμοποιεί τη δυτική τεχνολογία: το drone Bayraktar γεννήθηκε από δυτική μηχανική για περιορισμένη χρήση, αλλά αντιγράφηκε, πωλήθηκε στη «γκρίζα αγορά» και μεταφέρθηκε σε εχθρικούς παράγοντες. Το ίδιο θα συμβεί και τώρα. Ό,τι δοθεί στην Άγκυρα θα διαρρεύσει στους πελάτες του Ιράν και τελικά θα στραφεί εναντίον των δημοκρατιών. Να πιστεύει κανείς ότι τα F-35 θα μείνουν αποκλειστικά στα χέρια της Τουρκίας, είναι σαν να αγνοεί τη γνωστή της συνήθεια: παίρνει δυτικά συστήματα, τα αντιγράφει και τα πουλά ακόμη και στους εχθρούς της Δύσης.

Η Τουρκία δεν μπορεί να διαμορφώσει το μέλλον της περιοχής όσο παραμένει δύναμη κατοχής και αποσταθεροποίησης.

Η κατοχή του βόρειου τμήματος της Κύπρου δεν είναι τετελεσμένο αλλά διαρκές έγκλημα. Όσο η Άγκυρα κρατά το 1974 σαν να ήταν αιώνιο, δεν διαμορφώνει τη Μέση Ανατολή – τη σαμποτάρει. Η σταθερότητα δεν θα προκύψει από την επέκταση της «Γαλάζιας Πατρίδας», αλλά από την αναγνώριση ότι μόνο η νόμιμη κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι η λύση.

Η πραγματικότητα είναι απλή: προηγμένα όπλα δεν μπορούν να δίνονται σε όσους κατέχουν, χρηματοδοτούν και αποσταθεροποιούν. Η πώληση F-16 ή έστω η υπόνοια για F-35 δεν είναι συνεργασία συμμαχίας – είναι επιβράβευση κατοχής. Ο Ερντογάν επιδιώκει να εξάγει την εσωτερική του κρίση προς τα έξω – στη Γάζα, στο Αιγαίο, στα κατεχόμενα – και κάθε προσπάθεια κατευνασμού του απλώς του δίνει περισσότερο οξυγόνο.

Η Ανατολική Μεσόγειος ανήκει σε όσους τη διατηρούν ανοιχτή, ελεύθερη και νόμιμη. Η Λευκωσία, η Αθήνα και η Ιερουσαλήμ δεν θα αποδεχθούν καθεστώς μόνιμης κατοχής ούτε θα επιτρέψουν να γίνει η θάλασσά μας πεδίο παιχνιδιού φαντασιακών αυτοκρατοριών. Η λήξη της κατοχής δεν είναι προϋπόθεση – είναι η αρχή κάθε περιφερειακού μέλλοντος. Όσο αυτή συνεχίζεται, η Τουρκία δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι “διαμορφώνει το μέλλον”.

Γι’ αυτό: ούτε η Κύπρος, ούτε το Ισραήλ, ούτε η Ελλάδα θα γίνουν τα θύματα ενός νέου «Μονάχου στον Ποτόμακ».

Η Κύπρος δεν θα δεχθεί να γίνει η Τσεχοσλοβακία του 2025· το Ισραήλ και η Ελλάδα δεν θα δεχθούν να γίνουν η Πολωνία. Η ψευδαίσθηση του κατευνασμού δεν θα μας σώσει, αλλά θα μας οδηγήσει να πληρώσουμε το ίδιο ιστορικό τίμημα που πλήρωσε η Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου 1939. Αυτό είναι το τίμημα του κατευνασμού – και εμείς δεν θα το επιτρέψουμε.

Το συμπέρασμα είναι σαφές:  Ο κατευνασμός της Άγκυρας δεν είναι σταθερότητα αλλά αυταπάτη. Όπως στο Μόναχο, το κόστος αυτού του λάθους θα πληρωθεί στη Μεσόγειο.

Αν η Τουρκία θέλει να είναι μέρος της λύσης, πρέπει να τερματίσει την κατοχή, να σταματήσει να αγκαλιάζει την τρομοκρατία και να θέσει τέλος στις πυρηνικές φιλοδοξίες που απειλούν όλους μας.
Αν όχι, το μέλλον θα γραφτεί από τη Λευκωσία, την Αθήνα και την Ιερουσαλήμ – τρεις πρωτεύουσες που κατανοούν ότι η θάλασσά μας δεν ανήκει σε όσους την κατέχουν, αλλά σε όσους οικοδομούν μέσα της νόμιμη και δίκαιη τάξη.