Η συνάντηση Ερντογάν – Τραμπ στον Λευκό Οίκο ξεπέρασε κάθε προσδοκία, τουλάχιστον σε επικοινωνιακό επίπεδο. Το πολύ θετικό κλίμα, που κυριάρχησε, όχι μόνο αιφνιδίασε τον Τούρκο πρόεδρο, που εμφανίστηκε αρχικά αμήχανος, αλλά του επέτρεψε να επιστρέψει στην Άγκυρα με σημαντικές διπλωματικές και στρατηγικές επιτυχίες στις βαλίτσες του. 

Η υπόσχεση επίλυσης των ζητημάτων F-35, η πιθανή άρση των κυρώσεων CAATSA, καθώς και οι συμφωνίες στον τομέα της πυρηνικής συνεργασίας και της αγοράς μίας τεράστιας ποσότητας αεροσκαφών Boeing, συνθέτουν ένα νέο σκηνικό στις σχέσεις Τουρκίας – ΗΠΑ και κατ’ επέκταση Τουρκίας-Δύσης. 

Ο Τραμπ επαίνεσε την επιρροή και την αποφασιστικότητα του Ερντογάν, ακόμα και σε κρίσιμα ζητήματα περιφερειακής πολιτικής, όπως στο Ουκρανικό και τη Γάζα, αλλά έθεσε και όρους. Όπως είπε ο Ντόναλντ Τραμπ έπειτα στις δικές του δηλώσεις προς τους Αμερικανούς δημοσιογράφους «μπορούμε εύκολα να κλείσουμε συμφωνία για τα F-35 με την Τουρκία, αλλά ο Ερντογάν πρέπει πρώτα να κάνει κάτι για εμάς».

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, υποδέχθηκε τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον Λευκό Οίκο, με τιμητική φρουρά στον κήπο και την απαραίτητη χειραψία μπροστά στις κάμερες. Οι δύο ηγέτες αποσύρθηκαν στο Οβάλ Γραφείο για την κατ’ ιδίαν συνάντηση. 

Στην ατζέντα δέσποσαν τα εξοπλιστικά, ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας και η Γάζα, ενώ το πλαίσιο προσέδωσε ο Ερντογάν δηλώνοντας: 

«Βιώνουμε μια διαφορετική περίοδο στις σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ, τόσο κατά την πρώτη όσο και κατά τη δεύτερη θητεία του κ. Τραμπ. Πιστεύω ότι θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε διεξοδικά τα F-35, τα F-16 και τη σχέση όσον αφορά την Halkbank σήμερα. Είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ό,τι μας αναλογεί σχετικά με τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης».



Διαβάστε επίσης Τραμπ για Ερντογάν: «Ξέρει από νοθευμένες εκλογές καλύτερα από όλους» (ΒΙΝΤΕΟ)

Τα F-35

Ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε με επαίνους για τον Τούρκο πρόεδρο.

«Ο πρόεδρος Ερντογάν χαίρει μεγάλου σεβασμού σε όλη την Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο. Έχει τεράστια επιρροή στην περιοχή. Τον σέβομαι κι εγώ πάρα πολύ. Είναι τιμή μας να τον φιλοξενούμε στον Λευκό Οίκο», είπε, αν και τον χαρακτήρισε «σκληρό και πεισματάρη», που  «κάνει – ωστόσο- σπουδαία πράγματα για τη χώρα του».

Εξήρε τη στάση του στο ζήτημα του πάστορα Μπράνσον το 2018 κι έπειτα μπήκε αμέσως στο ζουμί της συνάντησης, μιλώντας ανοιχτά για τα εξοπλιστικά αιτήματα της Τουρκίας.

«Η Τουρκία θέλει να αγοράσει F-16, F-35 και άλλα. Θα το συζητήσουμε μαζί τους». 

Παράλληλα, υπογράμμισε ότι οι προηγούμενες αμερικανικές κυβερνήσεις δεν πούλησαν τα F-35 και ότι «θα το συζητήσουμε κι αυτό. Ξέρω ότι θέλει τα F-35 και το λαμβάνουμε πολύ σοβαρά υπόψη. Έχουν κάποιες συγκεκριμένες ανάγκες, έχουμε και εμείς κάποιες άλλες. Θα καταλήξουμε σε ένα αποτέλεσμα, στο τέλος της ημέρας θα μάθετε τα πάντα».

Οι κυρώσεις CAATSA ενδέχεται να αρθούν

Για τις κυρώσεις CAATSA άφησε ανοικτό παράθυρο άρσης: «Θα μπορούσε να γίνει πολύ σύντομα. Θα το συζητήσουμε σε λίγο», είπε ο Αμερικανός πρόεδρος.

Σε ερώτηση σχετικά με την ευπάθεια του εναέριου χώρου των χωρών μελών του ΝΑΤΟ στο πλαίσιο του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας και το είδος της συνεργασίας που θα μπορούσε να αναπτυχθεί μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας σε αυτό το θέμα, ο Τραμπ απάντησε ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ πρέπει να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες και να ενισχύσουν τη συνεργασία τους.

Οι πιέσεις για το ρωσικό πετρέλαιο 

Ο Αμερικανός πρόεδρος έθεσε, ωστόσο, με σαφήνεια και τον όρο που θέτει στο «φίλο» του Ερντογάν όσον αφορά τη Ρωσία και το πετρέλαιό της, παρόλο που γνωρίζει τις φιλικές σχέσεις του Τούρκου προέδρου με τον πρόεδρο Πούτιν.

«Ο πρόεδρος Ερντογάν χαίρει μεγάλου σεβασμού και από τους δύο (τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι). Όλοι σέβονται τον Ερντογάν. Τον σέβονται πραγματικά. Κι εγώ το ίδιο. Νομίζω ότι αν το θελήσει, μπορεί να έχει μεγάλη επιρροή. Αυτή τη στιγμή είναι πολύ ουδέτερος. Του αρέσει να είναι ουδέτερος. Κι εμένα μου αρέσει να είμαι ουδέτερος. Αν εμπλακεί σε αυτή τη διαδικασία, το καλύτερο που μπορεί να κάνει είναι να μην αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία».

Η Τουρκία είναι η τρίτη μεγαλύτερη εισαγωγέας ρωσικού πετρελαίου στον κόσμο μετά την Κίνα και την Ινδία. Αναλυτές προ της συνάντησης πίστευαν ότι δεν θα ασκούσε πιέσεις στην Τουρκία ο Αμερικανός πρόεδρος, ωστόσο μετά τη ρητή απαίτηση στον Λευκό Οίκο, άρχισαν να αναθεωρούν και να πιστεύουν ότι «στρίμωξε τελικά τον Ερντογάν». 

«Είμαστε πολύ κοντά στην επίτευξη συμφωνίας (για τη Γάζα)»

Από την άλλη πλευρά, ο Τραμπ σημείωσε ότι είχε μια πολύ καλή συνάντηση με τον Τούρκο πρόεδρο και άλλους ηγέτες για το ζήτημα της Γάζας στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ)

«Νομίζω ότι είμαστε έτοιμοι να καταλήξουμε σε κάποιο είδος συμφωνίας», ανέφερε.

Δηλώνοντας ότι είχε σημαντικές επαφές με την Τουρκία, καθώς και με τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και ορισμένες άλλες χώρες της περιοχής, ο Τραμπ εξέφρασε την ελπίδα ότι στη συνέχεια θα συναντηθεί με το Ισραήλ για να καταλήξουν σε συγκεκριμένο συμπέρασμα σχετικά με τη Γάζα.

Από την πλευρά του, ο Ερντογάν απάντησε: «Πιστεύω ότι μαζί με τον Τραμπ χέρι-χέρι θα ξεπεράσουμε όλα τα προβλήματα στην περιοχή», αποφεύγοντας να επαναλάβει τις καταγγελίες του κατά του Ισραήλ.

«Ο Ερντογάν ήταν αυτός που έφερε τη νίκη στη Συρία»

Στη συνέχεια, δηλώνοντας ότι ήρε τις κυρώσεις κατά της Συρίας, κατόπιν αιτήματος του Ερντογάν, ο Τραμπ εξήρε το ρόλο του Τούρκου προέδρου και στην αλλαγή σελίδας στη Δαμασκό. 

«Προσπαθούσαν να το κάνουν αυτό εδώ και 2000 χρόνια. Αυτός (ο Ερντογάν) το έκανε. Δηλαδή, το έκαναν οι εκπρόσωποί σας. Νομίζω ότι εσείς πρέπει να λάβετε τα εύσημα για αυτό. Αφαίρεσα τις κυρώσεις για να μπορέσει η Συρία να αναπνεύσει, γιατί οι κυρώσεις ήταν πολύ βαριές. Αυτός (ο Ερντογάν) ήταν υπεύθυνος για τη νίκη. Ήταν μια νίκη για την Τουρκία. Ο Ερντογάν είναι υπεύθυνος για αυτό, γι' αυτό έχει πολλά να πει για τη Συρία. Αλλά αφαίρεσα τις κυρώσεις κατόπιν αιτήματος του Ερντογάν. Το έκανα και κατόπιν αιτήματος του βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας. Το Κατάρ είπε επίσης ότι θα ήταν καλό να άρετε τις κυρώσεις, γιατί ήταν πολύ βαριές. Δεν μπορούσαν να ζήσουν με αυτές τις κυρώσεις.

Ο πρόεδρος Ερντογάν είναι το πρόσωπο που ευθύνεται για την επιτυχία του αγώνα για την ανατροπή του πρώην ηγέτη στη Συρία», τόνισε ο Τραμπ.

Η Σχολή της Χάλκης και ο Πατριάρχης

Ο Τραμπ, δεν παρέλειψε να αναφερθεί ακόμη και στο αίτημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του Πατριάρχη Βαρθολομαίου για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, παρόλο που απέφυγε να χρησιμοποιήσει τον όρο «Οικουμενικός». 

Ο Τούρκος πρόεδρος απάντησε ότι «θα έχω την ευκαιρία να συζητήσω αυτό το θέμα με τον κ. Βαρθολομαίο κατά την επιστροφή μου», δείχνοντας μάλλον μία διάθεση να κερδίσει χρόνο χωρίς σαφή δέσμευση. 

Υπογραφή πυρηνικής συνεργασίας και Boeing

Μετά το πέρας της συνάντησης, η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι υπογράφηκαν δύο συμφωνίες μεταξύ της Τουρκίας και των ΗΠΑ.

"Έχουμε ξεκινήσει μια νέα διαδικασία που θα εμβαθύνει τη βαθιά και πολυδιάστατη συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας και των ΗΠΑ στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας", δήλωσε ο Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ μετά την υπογραφή του Μνημονίου Στρατηγικής Συνεργασίας για την Πολιτική Πυρηνική Ενέργεια με τον  Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο.

Παράλληλα, όπως αποκάλυψε ο Αμερικανός πρέσβης στην Άγκυρα Τομ Μπάρακ, υπεγράφη και η πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων συμφωνία με τις ΗΠΑ για την αγορά 200 και πλέον αεροσκαφών Boeing. 

Τραμπ: «Μία εξαιρετική συνάντηση»

Η συνάντηση διήρκεσε 2 ώρες και 20 λεπτά. Κατά την αποχώρηση, ο Τραμπ συνόδευσε τον Ερντογάν μέχρι την πόρτα ξανά, δηλώνοντας πως «Ήταν μια εξαιρετική συνάντηση». 

Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν σταματούσε να επαινεί τον Ερντογάν και την τουρκική αντιπροσωπεία. 

«Είναι πολύ έξυπνοι. Μακάρι να μην ήταν τόσο έξυπνοι», δήλωσε, κοιτάζοντας τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Φιντάν και τον επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών Καλίν.

Τομ Μπάρακ: «Επική συνάντηση»

Ο Τομ Μπαράκ, πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία και παρών στη συνάντηση, έσπευσε να τη χαρακτηρίσει «επική», σημειώνοντας ότι έως το τέλος του έτους θα έχει λυθεί το ζήτημα των F-35. 

Υπογράμμισε επίσης ότι θα υπάρξουν κινήσεις σχετικά και με τους Κούρδους στη Συρία, κάτι που θέλει διακαώς η Άγκυρα.

Ερωτήσεις κομμένες και ραμμένες στον Ερντογάν

Ο Τούρκος πολιτικός αρθρογράφος, Μουράτ Γετκίν, με το γνώριμο κριτικό του ύφος, σχολιάζει, πάντως, ότι η επίσκεψη Ερντογάν στον Λευκό Οίκο –η πρώτη μετά από έξι χρόνια– δεν ανέδειξε τελικά τα καυτά μέτωπα που απασχολούν την τουρκική διπλωματία. Ο Γετκίν υπογραμμίζει το παράδοξο ότι, ενώ μόλις δύο ημέρες πριν από τη συνάντηση, στη Νέα Υόρκη ο Ερντογάν είχε καταδικάσει με σκληρή γλώσσα την «γενοκτονική πολιτική» του Ισραήλ στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, το θέμα της Γάζας δεν τέθηκε καν στο τραπέζι της συνομιλίας με τον Τραμπ.

Εξίσου αιχμηρή ήταν η παρατήρησή του για τον τουρκικό Τύπο: κανένας από τους δημοσιογράφους που συνόδευσαν τον Ερντογάν στον Λευκό Οίκο δεν έθεσε ερωτήσεις για το Ισραήλ ή τη Γάζα. Πρόκειται, όπως σημειώνει, για μία ένδειξη ότι η επικοινωνιακή διαχείριση υπερίσχυσε της ουσιαστικής δημοσιογραφικής ανάδειξης των κρίσιμων θεμάτων.

Διαφημιστικό φορτηγό «Ελευθερώστε τον Ιμάμογλου» έξω από τον Λευκό Οίκο 

Στο μεταξύ, ένα στιγμιότυπο αιχμηρού συμβολισμού έλαβε χώρα πριν από την κρίσιμη συνάντηση Ερντογάν – Τραμπ στον Λευκό Οίκο, προκαλώντας αίσθηση στα τουρκικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ένα φορτηγό με την επιγραφή «Free Ιμάμογλου» (Ελευθερώστε τον Ιμάμογλου) έκανε την εμφάνισή του περιμετρικά του Λευκού Οίκου, συγκεντρώνοντας το ενδιαφέρον.

Στο όχημα υπήρχαν επίσης συνθήματα, όπως «Ελευθερία στους πολιτικούς κρατούμενους της Τουρκίας», «Ελευθερία στον Ιμάμογλου» και «Δικαίωμα, νόμος, δικαιοσύνη», ενώ ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε η φράση «Μια πιο δίκαιη Τουρκία είναι εφικτή», ως παραπομπή στο γνωστό μότο του Τούρκου προέδρου «Ένας πιο δίκαιος κόσμος είναι εφικτός».

Το στιγμιότυπο έλαβε διαστάσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, υπενθυμίζοντας τα ζητήματα δημοκρατίας στην Τουρκία.