Στον απόηχο των ιστορικών συναντήσεων στον Λευκό Οίκο αυτή την εβδομάδα, ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της «ήδη εργάζονται πάνω στο συγκεκριμένο περιεχόμενο των εγγυήσεων ασφαλείας».

Ο Βρετανός Πρωθυπουργός Σερ Κιρ Στάρμερ προεδρεύει σε μια εικονική συνάντηση των χωρών που είναι έτοιμες να βοηθήσουν στη διασφάλιση της Ουκρανίας μετά από μια ειρηνευτική συμφωνία – η λεγόμενη «Συμμαχία των Προθύμων».

Η Βρετανία, μάλιστα, έχει στείλει τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων, ναύαρχο σερ Τόνι Ράντακιν, στην Ουάσιγκτον για να διερευνήσει πώς μπορεί να συνδράμει η Αμερική. Ο μηχανισμός κινείται.

Αλλά τι σημαίνουν στην πράξη οι «εγγυήσεις ασφαλείας»;

Το φάσμα είναι ευρύ, από τη συχνά κακοποιημένη ιδέα των «στρατευμάτων στο έδαφος» έως την απειλή συντριπτικών οικονομικών κυρώσεων στις εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας.

Τι θέλει η Ουκρανία – και δεν θα πάρει σύντομα

Αυτό που επιθυμεί η Ουκρανία, αλλά δεν πρόκειται να αποκτήσει τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον, είναι η ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει αποκλείσει αυτό το ενδεχόμενο, ενώ υπάρχουν και άλλα κράτη-μέλη που επίσης αντιτίθενται σιωπηρά, όπως η Σλοβακία, κυρίως επειδή κάτι τέτοιο θα αύξανε δραματικά τον κίνδυνο να παρασυρθεί η Συμμαχία σε πολεμική σύγκρουση με τη Ρωσία.

Ωστόσο, η Ουκρανία θα χρειαστεί ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας μετά από μια ειρηνευτική συμφωνία, ώστε να αποτραπεί η Ρωσία από μια δεύτερη ή τρίτη εισβολή.

Αυτός είναι ο λόγος που ο Σερ Κιρ και ο Εμανουέλ Μακρόν συγκροτούν τη Συμμαχία των 30+ χωρών με στόχο να δώσουν στην Ουκρανία διεθνή διαβεβαίωση μετά τη συμφωνία.

 Πιθανά μέτρα

Αεροπορικός έλεγχος: Μια πιθανή επιλογή είναι η επιτήρηση του ουκρανικού εναέριου χώρου, με αεροσκάφη να σταθμεύουν σε βάσεις στην Πολωνία ή τη Ρουμανία, με συμμετοχή των ΗΠΑ. Όμως θα χρειαστούν σαφείς κανόνες εμπλοκής – π.χ. αν μπορούν να απαντήσουν σε ρωσική παραβίαση.

Μαύρη Θάλασσα: Η Δύση θα μπορούσε να συμβάλει στην αποτροπή του ρωσικού στόλου και να διασφαλίσει τη ροή εμπορικών πλοίων από λιμάνια όπως η Οδησσός.

Στο έδαφος: Η Ουκρανία είναι τεράστια και η γραμμή μετώπου εκτείνεται πάνω από 1.000 χλμ. Η Συμμαχία των Προθύμων δεν έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει αρκετά στρατεύματα. Ο Πούτιν, άλλωστε, δεν θα δεχτεί ποτέ ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις στην Ουκρανία. Έτσι, η στήριξη θα περιοριστεί σε εκπαίδευση, πληροφορίες, λογιστική υποστήριξη και συνεχή παροχή όπλων και πυρομαχικών.

Διαβάστε επίσης: Τραμπ: Μια συμφωνία ειρήνης στην Ουκρανία θα με βοηθήσει να πάω στον Παράδεισο

Τι θα δεχθεί η Ρωσία;

Ένα μεγάλο ερωτηματικό είναι τι θα θεωρήσει αποδεκτό το Κρεμλίνο. Ορισμένοι σχολιαστές λένε πως η Μόσχα δεν θα έπρεπε να έχει λόγο. Ωστόσο, καμία χώρα δεν είναι πρόθυμη να στείλει στρατεύματα χωρίς συναίνεση της Ρωσίας, για να μην ξεκινήσει ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος.

Ο πρώην στρατιωτικός ακόλουθος στη Μόσχα, Τζον Φόρμαν, εκτιμά:

«Η Ρωσία ίσως δεχθεί αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία με αντάλλαγμα την επίσημη αναγνώριση των κατεχόμενων εδαφών – ουσιαστικά τον διαμελισμό της Ουκρανίας – και καμία παρουσία ή ένταξη στο ΝΑΤΟ. Ό,τι κι αν γίνει, η Συμμαχία των Προθύμων δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ισχύ των ΗΠΑ».

Θα ανταποκριθούν οι ΗΠΑ;

Πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι οποιαδήποτε «δύναμη διασφάλισης» χρειάζεται οπωσδήποτε αμερικανική συμμετοχή. Ο Τραμπ είχε μέχρι πρόσφατα αρνηθεί, αλλά τώρα είπε ότι οι ΗΠΑ θα εμπλακούν, χωρίς όμως στρατεύματα στο έδαφος.

Το ιδανικό για την Ουκρανία θα ήταν να δεσμευθεί η Ουάσιγκτον πως, αν η Ρωσία παραβιάσει τη συμφωνία και επιτεθεί ξανά, τότε οι ΗΠΑ θα επέμβουν στρατιωτικά, ιδίως με αεροπορική ισχύ. Ο Τραμπ έχει αφήσει ανοιχτό αυτό το ενδεχόμενο, αλλά οι συνεχείς μεταβολές στη στάση του δεν εμπνέουν εμπιστοσύνη.

Ο απόστρατος αντιστράτηγος Μπεν Χότζες εκφράζει σκεπτικισμό: «Δεν πιστεύω ότι οι ΗΠΑ είναι πραγματικά σοβαρές για τις εγγυήσεις ασφαλείας. Οι Ευρωπαίοι δεν έχουν αυταπάτες· ξέρουν πως ο επιτιθέμενος είναι ο Πούτιν και φοβούνται ότι ο Τραμπ δεν θέλει να το παραδεχθεί. Ο Πούτιν δεν θα τηρήσει καμία συμφωνία αν δεν αναγκαστεί».

Το δίλημμα των εγγυήσεων

Το πρόβλημα είναι πώς να σχεδιαστούν οι εγγυήσεις ώστε να αποτρέψουν τη Ρωσία από νέα επίθεση, χωρίς όμως να είναι τόσο ισχυρές ώστε η Μόσχα να τις απορρίψει και να απειλήσει δυτικούς στόχους.

Ο πρώην Βρετανός υπουργός Άμυνας, σερ Μπεν Γουάλας, πιστεύει ότι η Δύση δεν έχει σταθεί αρκετά σθεναρή απέναντι στον Πούτιν:
«Η πραγματικότητα είναι πως ο Πούτιν δεν δείχνει καμία διάθεση να σταματήσει τη σφαγή. Μέχρι να είναι διατεθειμένοι οι ΗΠΑ ή η Ευρώπη να κάνουν κάτι που θα τον αναγκάσει να αλλάξει στάση, λίγα θα επιτευχθούν».

Ο Έντουαρντ Άρνολντ, ερευνητής στο RUSI, θεωρεί ότι η Συμμαχία των Προθύμων έχει προσφέρει μια ευέλικτη πλατφόρμα συνεργασίας με τον Τραμπ, στηρίζοντας παράλληλα την Ουκρανία. Όμως προειδοποιεί:
«Προς το παρόν είναι περισσότερο μια πολιτική φιλοδοξία παρά ένα στέρεο στρατιωτικό σχήμα. Οι επόμενοι μήνες θα δοκιμάσουν πραγματικά την αποφασιστικότητα και την όρεξή της για ανάληψη πολιτικού ρίσκου».

Πηγή: BBC