Συχνά οι επιλογές της νορβηγικής επιτροπής για τα βραβεία Νόμπελ υπήρξαν αμφιλεγόμενες, στην πλειονότητά τους όμως φαίνονταν καλοπροαίρετες.

Ταυτόχρονα, όμως, το Νόμπελ Ειρήνης ως πολιτικό «όπλο» έχει αποδειχτεί... άσφαιρο. Η βράβευση του εμβληματικού αντιφρονούντος Λιου Σιαομπό, τουλάχιστον προς το παρόν, προστίθεται στη μακρά λίστα βραβεύσεων με αγαθές προθέσεις, αλλά ανύπαρκτα αποτελέσματα.

Η οργίλη αντίδραση της Κίνας, που έθεσε τη σύζυγο του Σιαομπό σε έναν ιδιότυπο κατ’ οίκον περιορισμό, και η απροθυμία της να αναθεωρήσει την ποινή του πρωτεργάτη της Τιενανμέν αποδεικνύουν ότι το Νόμπελ παραμένει ένα αδύναμο πολιτικό εργαλείο.

Στο παρελθόν υπήρξαν πολλές βραβεύσεις αμφιλεγόμενων προσώπων, που αποδυνάμωσαν το θεσμό και του στέρησαν, ίσως, τη δυνατότητα να ασκεί αποτελεσματικά πιέσεις.

Ακόμη υπήρξαν επιλογές που χειροκροτήθηκαν από όλους, για να μπουν αμέσως στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας και να μην καταφέρουν να ολοκληρώσουν το φιλόδοξο έργο τους.

Η εμπειρία έδειξε ότι η αίγλη που περιβάλλει τα Νόμπελ και το λαμπερό φως που χύνεται στον βραβευμένο, σπανίως αρκούν για να δώσουν την απαιτούμενη ώθηση στο «καυτό» θέμα το οποίο επιχειρούν να αναδείξουν. Συνήθως πρόκειται για ένα «τσιρότο» σε μια πληγή που συνεχίζει να αιμορραγεί για χρόνια αργότερα.

Μπέτι Γουίλιαμς, Μέρεντ Κόριγκαν - 1977.

Οι δύο Βορειοϊρλανδές τιμήθηκαν με το Νόμπελ για την ίδρυση της Κοινότητας των Ανθρώπων της Ειρήνης, που δρούσε με στόχο τη συμφιλίωση στη Β. Ιρλανδία. Το 1980 η Γουίλιαμς εγκατέλειψε την οργάνωση επειδή διαφώνησε σε αρκετά ζητήματα, ωστόσο και οι δύο συνέχισαν να ασχολούνται με την προώθηση της ειρήνης. Η Γουίλιαμς ίδρυσε την οργάνωση για τα δικαιώματα των παιδιών World Centers of Compassion for Children και η Κόριγκαν τάχθηκε υπέρ της δημιουργίας σχολείων στη Β. Ιρλανδία, όπου θα φοιτούν προτεστάντες και καθολικοί.

Αούνγκ Σαν Σου Κι - 1991

Η δραστήρια πολιτικός της αντιπολίτευσης στη Βιρμανία, που επηρεασμένη από τον Γκάντι πρεσβεύει τη μη βία και την απελευθέρωση από το φόβο, κέρδισε τις εκλογές το 1990, με ποσοστό 59%. Ωστόσο, η Αούνγκ είχε τεθεί σε κατ’ οίκον περιορισμό ήδη πριν από τη διεξαγωγή των εκλογών, στον οποίο παραμένει τα 14 από τα 20 τελευταία χρόνια.

Η νορβηγική επιτροπή τής απένειμε το Νόμπελ Ειρήνης το 1991, θέλοντας να στηρίξει τον αγώνα της ενάντια στην καταπίεση και την προσπάθειά της για την εδραίωση της δημοκρατίας στη χώρα της.

Παρά τη βράβευσή της και τις πολυπληθείς παρεμβάσεις πολιτικών, όπως ο Μπαράκ Ομπάμα και καλλιτεχνών διεθνούς εμβέλειας, η Αούνγκ παραμένει σε κατ’ οίκον περιορισμό. Μόλις πρόσφατα της δόθηκε η υπόσχεση ότι θα αφεθεί ελεύθερη στις 13 Νοεμβρίου, προκειμένου να οργανώσει το κόμμα της για τις εθνικές εκλογές στη Βιρμανία. Ωστόσο, η ίδια δεν θα έχει το δικαίωμα του εκλέγεσθαι.

Κυανόκρανοι - 1988

Οι ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ, που είναι πιο γνωστές ως «κυανόκρανοι», βραβεύτηκαν με το Νόμπελ το 1988 για τη δράση τους από το 1948 σε όλες τις «καυτές» περιοχές του πλανήτη. Ωστόσο, η εμπειρία έχει δείξει ότι δεν κινούνται πάντοτε γρήγορα και αποτελεσματικά.

Μετά τη βράβευσή τους η πορεία των κυανόκρανων ήταν τουλάχιστον αμφιλεγόμενη. Για παράδειγμα, το 1994 δεν δόθηκε εγκαίρως η εντολή για την αποστολή τους στη Ρουάντα, με αποτέλεσμα τη γενοκτονία.

Το 1995 οι κυανόκρανοι δεν προστάτευσαν αποτελεσματικά τη Σρεμπρένιτσα, ενώ το κύρος τους επλήγη ανεπανόρθωτα όταν ήρθαν στο φως αποκαλύψεις ότι μέλη τους βίαζαν ανηλίκους, ακόμη και παιδιά, στο Σουδάν. Μόνο το 2009 είχαν γίνει 33 καταγγελίες εναντίον κυανόκρανων για άσκηση βίας, κακοποίηση και σεξουαλική εκμετάλλευση ανθρώπων.

Βανγκάρι Μαατάι - 2004

Η δραστηριότητα της Βανγκάρι Μαατάι να διασώσει το τελευταίο παρθένο δάσος κοντά στη Ναϊρόμπι, αλλά και ο αγώνας της κατά της διαφθοράς ήταν η αφορμή για να γίνει η πρώτη γυναίκα από την Αφρική που τιμήθηκε με Νόμπελ Ειρήνης, το 2004.

Η Μαατάι έγινε γνωστή παγκοσμίως, ο αγώνας της στηρίχθηκε με πολλούς επαίνους, όμως στην πατρίδα της την Κένυα όχι μόνο δεν είχε ανάλογη αναγνώριση, αλλά πολύ σύντομα πέρασε στη λήθη. Στις εκλογές του 2007 έχασε ακόμη και τη βουλευτική της έδρα.

Χένρι Κίσινγκερ, Λε Ντουκ Θο - 1973

Ένα από τα Νόμπελ Ειρήνης που ξένισαν πολλούς ήταν αυτό που δόθηκε στον Χένρι Κίσινγκερ, για τη συμβολή του, ως συμβούλου του προέδρου Νίξον, στον τερματισμό του πολέμου του Βιετνάμ. Ενδιαφέρον είχε ήδη η ημέρα της απονομής, αφού ο Βορειοβιετναμέζος Λε Ντουκ Θο, που τιμήθηκε μαζί με τον Κίσινγκερ, αρνήθηκε να πάρει το βραβείο, με την αιτιολογία ότι συνεχίζεται ο πόλεμος, ο οποίος πράγματι τελείωσε το Μάιο του 1975 με την κατάληψη της Σαϊγκόν. Τόσο προ του Νόμπελ όσο και μετά, η πολιτική του Κίσινγκερ παρέμεινε αμφιλεγόμενη, καθώς χρεώνεται σημαντικό μέρος της διαμόρφωσης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής που συνέβαλε στην ανέλιξη αυταρχικών καθεστώτων στη Λατινική Αμερική, ενώ για τους Έλληνες θα τον βαραίνει πάντα η σκιά της εμπλοκής του στα τραγικά γεγονότα της Κύπρου.

Κιμ Ντάε Γιουνγκ - 2000

Εκ των υστέρων, αυτή η βράβευση μοιάζει σχεδόν σουρεαλιστική: Για το άνοιγμα προς τη Βόρειο Κορέα και τον Κιμ Γιονγκ Ιλ, που επρόκειτο στην ουσία για ένα ταξίδι στην Πιονγιάνγκ, τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης ο Κιμ Ντάε Γιουνγκ, τότε πρόεδρος της Νοτίου Κορέας. Ο Κιμ Ντάε Γιουνγκ παρέμεινε στην προεδρία της χώρας του μέχρι το 2002, οπότε δύο από τους τρεις γιους του κατηγορήθηκαν για διαφθορά. Το αποκορύφωμα ήρθε έναν χρόνο αργότερα, όταν αποκαλύφθηκε ότι η κυβέρνησή του εξαγόρασε τη διεξαγωγή της συνόδου κορυφής που του χάρισε το Νόμπελ, δίνοντας παράνομα χρήματα στην Πιονγιάνγκ.

Μάρτιν Λούθερ Κινγκ - 1964

Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ αποτελεί ακόμη και σήμερα το σύμβολο του αγώνα των Αφροαμερικανών ενάντια στην καταπίεση και στο ρατσισμό. Ο άνθρωπος που τολμούσε να ονειρεύεται έναν κόσμο χωρίς φυλετικές διακρίσεις, τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ το 1964 και την ίδια χρονιά ψηφίστηκε ο Νόμος περί Πολιτικών Δικαιωμάτων, που έθεσε τις βάσεις για την κατάργηση των ρατσιστικών διατάξεων.

Ωστόσο, το Κίνημα των Αφροαμερικανών διασπάστηκε και η μη βία που πρέσβευε ο Κινγκ δεν έβρισκε σύμφωνους πολλούς από τους πρώην «αδελφούς» του στον κοινό τους αγώνα.

Βίλι Μπραντ - 1971

Ο Σοσιαλδημοκράτης Βίλι Μπραντ υπήρξε ο «Καγκελάριος της Ειρήνης» για τη Γερμανία, που κατέβαλε κάθε προσπάθεια για το άνοιγμα της Δύσης προς την τότε κομμουνιστική Αν. Ευρώπη. Καρπός της πολιτικής του ήταν οι ειδικές συμφωνίες με την Πολωνία και τη Σοβιετική Ένωση, που είχαν ως κεντρικό άξονα την αποφυγή της βίας σε τυχόν συγκρούσεις.

Για το έργο του τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ το 1971 και έναν χρόνο αργότερα συνήψε μια καθοριστικής σημασίας συμφωνία με την τότε Αν. Γερμανία, που στόχευε στη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των δύο Γερμανιών. Ωστόσο, δύο χρόνια αργότερα αναγκάστηκε να παραιτηθεί εξαιτίας του σκανδάλου «Γκιγιόμ»:

Οι μυστικές υπηρεσίες αποκάλυψαν ότι ένας από τους γραμματείς του, ο Γκίντερ Γκιγιόμ, ήταν κατάσκοπος της Ανατολικής Γερμανίας.

Αραφάτ, Πέρες, Ράμπιν - 1994

Η ελπίδα για την επίλυση του Παλαιστινιακού πήρε μια σημαντική ώθηση το 1993 με τη συμφωνία του Όσλο, όπου οι δύο πλευρές αναγνώρισαν για πρώτη φορά η μία την ύπαρξη της άλλης.

Αυτή η πρόοδος αναγνωρίστηκε και το 1994 τιμήθηκαν με το Νόμπελ Ειρήνης ο Γιάσερ Αραφάτ, ο Σιμόν Πέρες και ο Γιτζάκ Ράμπιν. Έναν χρόνο αργότερα και μέσα στο κλίμα ευφορίας, συνήφθη μία ακόμη συμφωνία, για μεγαλύτερη αυτονομία των Παλαιστινίων.

Αυτό ήταν και το τελευταίο πραγματικό βήμα προς τα εμπρός και το «πάγωμα» των ειλικρινών ειρηνευτικών συνομιλιών σημαδεύτηκε από τη δολοφονία του Ράμπιν από έναν σκληροπυρηνικό Εβραίο. Το 2000 ξεκίνησε η δεύτερη Ιντιφάντα, που κράτησε 5 χρόνια, με κορύφωση τον πόλεμο στη Γάζα το 2008.

Ο Αραφάτ πέθανε το 2004 πριν καταφέρει να δει ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος.

ΠΗΓΗ: ΕΘΝΟΣ