ΣΤΟ συννεφιασμένο ακόμη ουρανό της Κύπρου με το ψιλοβρόχι και το χιόνι στα ορεινά, έκαναν την εμφάνισή τους τα χελιδόνια. Κάποια από τα πέντε διαφορετικά είδη χελιδονιών που ζουν στον τόπο μας ήρθαν από τη νότια Σαχάρα και άλλα μέρη της Αφρικής για να ζευγαρώσουν και να αναπαραχθούν στον τόπο μας. Το εύκρατο τού κλίματος, τα νερά, το πλήθος των εντόμων, καθιστούν τη χώρα μας αγαπημένη πατρίδα των χελιδονιών, που δεν αντέχουν το πολύ κρύο. Τρέφονται κυρίως με μικρά έντομα όπως κουνούπια και μύγες. Μάλιστα, οι γονείς, για να ταΐσουν τα μικρά τους, ετοιμάζουν σβώλους που ο καθένας αποτελείται από περισσότερα από 50 έντομα! Τα χελιδόνια διανύουν περίπου 10.000 χμ. για να έρθουν σ’ έμας.

Ξεκινούν από την Αφρική (νότια της Σαχάρας) σε μεγάλα σμήνη για να φτάσουν εδώ την άνοιξη. Το ίδιο μεγάλο ταξίδι κάνουν και το φθινόπωρο, όταν φεύγουν από την Κύπρο για να επιστρέψουν στην Αφρική. Το μεγάλο ταξίδι των χελιδονιών διαρκεί αρκετές εβδομάδες. Πριν ξεκινήσουν από την Αφρική, πρέπει να είναι γεμάτα ενέργεια, δηλαδή να έχουν φάει πολλά πλούσια μυγογεύματα! Εξάλλου, ένα τέτοιο ταξίδι απαιτεί αρκετές στάσεις για ξεκούραση, νερό και φαγητό. Τα χελιδόνια χρειάζονται αρκετή ενέργεια για να διασχίσουν τη θάλασσα, διότι αν κουραστούν και δεν βρίσκεται κάποιο πλοίο για να ξεκουραστούν, κάποια θα πέσουν στη θάλασσα και θα πνιγούν. Μέσα σ’ αυτή την τεράστια απόσταση που διανύουν τα χελιδόνια κάθε χρόνο αντιμετωπίζουν προβλήματα, που κάνουν το ταξίδι τους πιο δύσκολο. Σκεφτείτε ότι πρέπει να έρθουν αντιμέτωπα με αρπακτικά πουλιά, καταιγίδες και δυνατούς ανέμους.

Πρέπει να διασχίσουν τεράστιες ερήμους, όπως τη Σαχάρα και απέραντες θάλασσες όπως τη Μεσόγειο. Η λίστα με τις δυσκολίες δεν σταματά όμως εδώ. Πολλά από τα μέρη που θα μπορούσαν να ξεκουραστούν έχουν καταστραφεί ή ρυπανθεί, με αποτέλεσμα πολλά από τα χελιδόνια να μην τα καταφέρουν, αλλά ακόμη και αυτά που φτάνουν στον προορισμό τους συναντούν όλο και λιγότερα μέρη που θα μπορούσαν να φωλιάσουν.

Η σχέση τους με τους ανθρώπους

Από παλιά οι άνθρωποι είχαν συνδυάσει την άφιξη των χελιδονιών με την άνοιξη. Αυτό και μόνο θα αρκούσε για να καταλάβουμε γιατί τα χελιδόνια είναι τόσο αγαπητά στους ανθρώπους.

Δεν είναι όμως μόνο αυτό... Κάντε έναν απλό υπολογισμό: Ένα μικρό χελιδόνι σε μια μπουκιά τρώει παραπάνω από 50 κουνούπια και μύγες. Φανταστείτε πόσα έντομα τρώει μια χελιδονοοικογένεια με 3-6 μικρά σε μία ολόκληρη ημέρα. Τι θα γινόταν αν δεν ερχόντουσαν τα χελιδόνια μια χρονιά;

Οι φωλιές

Τα τέσσερα από τα πέντε είδη φτιάχνουν τη φωλιά τους από πηλό (λάσπη), ενώ μόνο το ένα (το οχθοχελίδονο) ανοίγει τρύπες στο έδαφος, συνήθως εκεί που υπάρχει νερό. Μαζεύουν μικρά κομμάτια λάσπης από κάποιο κοντινό σημείο και τους μεταφέρουν εκεί που θέλουν να χτίσουν τη φωλιά τους. Χρειάζονται 700-1500 σβώλους για την κάθε φωλιά. Το «χτίσιμο» μπορεί να κρατήσει από 3 έως 16 ημέρες.

Να μη ρυπαίνουμε τους ανοικτούς χώρους

Η ΙΩΑΝΝΑ Κοντοζήση, περιβαλλοντολόγος, συμβουλεύει να φτιάξουμε ο καθένας μας μια ποτίστρα χελιδονιού στη στέγη του σπιτιού μας. Μπορούμε ακόμη να τα ταΐσουμε, γιατί στην έλλειψη εντόμων μπορούν να τραφούν και με συνήθη τροφή που αγαπούν τα πουλιά. Η περιβαλλοντολόγος μάς καλεί να μη ρυπαίνουμε τους ανοικτούς χώρους που επισκεπτόμαστε, γιατί αυτό είναι απωθητικό για τα χελιδόνια. Οι εθελοντικές δράσεις, επισημαίνει, για καθαρισμό των πάρκων και των βιότοπων βοηθούν σε πολύ πιο όμορφη εικόνα της χώρας μας.

Φτιάχνουμε φωλιές, κουτάκια δηλαδή, στα ψηλά, εκεί όπου οι άνθρωποι δεν έχουν εύκολη πρόσβαση, για να δώσουμε επιλογές στα χελιδόνια.

Συνεχίζει λέγοντας ότι πάντα πρέπει να προσπαθούμε να κάνουμε το σχολείο ή την αυλή του σπιτιού μας όσο γίνεται πιο φιλόξενη για τα μικρά πουλιά.