Στις 4 Σεπτεμβρίου απεδήμησε εις Κύριον μια εξέχουσα και παραδειγματική φυσιογνωμία του Απελευθερωτικού μας Αγώνα. Ο Τιτάνας της ΕΟΚΑ 1955-1959 Χαρίλαος Ξενοφώντος. Κηδεύτηκε στις 7 Σεπτεμβρίου, από τον ιερό ναό Ευαγγελιστρίας Παλουριωτίσσης, και η λιτότητα που χαρακτήριζε τόσο την αγγελία του θανάτου του, όσο και την όλη τελετή της εκφοράς του, ήταν ένα μήνυμα ταπεινοφροσύνης, μια συνέχεια των μηνυμάτων ελευθερίας και αυτοθυσίας που τότε καθημερινά μάς έστελλε με τις ηρωικές και εμψυχωτικές του πράξεις. Οι δικοί του, ίσως κατόπιν επιθυμίας του ιδίου, εφήρμοσαν αυτό που λέγει το Ευαγγέλιο «ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται».

Ο Χαρίλαος Ξενοφώντος γεννήθηκε το 1925 στη Μεσόγη της Πάφου και κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπηρέτησε στον αγγλικό στρατό. Έμπλεος ορμής προς απόσυρση του αγγλικού ζυγού, με το πρώτο εγερτήριο σάλπισμα, το 1955, τόλμησε τα ατόλμητα και μας δίδαξε πως Ελεύθερη Κύπρος σημαίνει θυσία, ολοκαύτωμα, αγχόνη. Το Μάιο του 1955 τοποθέτησε βόμβα κάτω από το κάθισμα του Άγγλου κυβερνήτη στο κινηματοθέατρο Παλλάς.

Στις 23 Σεπτεμβρίου 1955 απέδρασε, μαζί με άλλους συναγωνιστές του, από το φρούριο της Κερύνειας, όπου τον κρατούσαν χωρίς δίκη. Από εκεί έφτασε σε χωριά της Πιτσιλιάς, όπου οι γνώσεις του από τον αγγλικό στρατό βοήθησαν τα μέγιστα ως προς την εκμάθηση των όπλων και της όλης τέχνης του πολέμου σε συναγωνιστές του.

Στη συνέχεια πήγε στα Σπήλια, όπου βρισκόταν και ο Αρχηγός Διγενής. Έλαβε μέρος μαζί με άλλους αντάρτες σε πολλές αποστολές και επιδρομές κατά του Άγγλου κατακτητή με αίσιο τέλος. Εκεί όμως που διακρίθηκε ο Χαριλλής, όπως τον αποκαλούσαν, ήταν στην επική μάχη των Σπηλιών με την ομάδα του Αρχηγού και του Υπαρχηγού της ΕΟΚΑ. Μέσα σε μια λυσσαλέα καταδίωξή τους από Άγγλους στρατιώτες και μέσα στα χιόνια και τη βροχή, από τα μέσα του Δεκεμβρίου του 1955 μέχρι τα μέσα περίπου του Ιανουαρίου του 1956, συνόδευσε τον Αρχηγό, από τις περιοχές Σπηλιών, Κακοπετριάς, Γαλάτας και άλλων περιοχών, στα βουνά του Κύκκου.

Παρέμεινε στο πλευρό του Αρχηγού τόσο κατά την παραμονή του στο λημέρι της Βασιλικής όσο και στο λημέρι του Καλόγηρου.
Κάποιοι, για πολιτικές μικρότητες και σκοπιμότητες, ισχυρίζονται ότι οι 18 χειροβομβίδες που εξερράγησαν στη Λευκωσία, τη νύκτα της 29ης Φεβρουαρίου του 1956, που αποτέλεσαν και την αφορμή για διακοπή της συνομιλίας Μακαρίου - Λένοξ Μπόιν, τοποθετήθηκαν από τον αείμνηστο Χαρίλαο. Όμως αδιαμφισβήτητες μαρτυρίες τούς διαψεύδουν.

Μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας παρέμεινε νηφάλιος, ψύχραιμος, υπεύθυνος και αντιπροσωπευτικός αγωνιστής. Για λόγους που μόνο ο ίδιος γνώριζε, δεν μιλούσε σε κανένα για το ένδοξο και λαμπρό παρελθόν του. Παρέμεινε μακριά από την εμφύλια διαμάχη του 1971-1974 και με πόνο ψυχής παρακολούθησε τα ολέθρια αποτελέσματά της, προσπαθώντας το υπόλοιπο της ζωής του να το ζήσει μακριά από αντιθέσεις, προκαταλήψεις, πάθη και διχόνοιες.

Ο μακαριστός Χαρίλαος γνώριζε να διεκδικεί έως θανάτου το θεόδοτο χάρισμα της ελευθερίας, καθώς και να υπερασπίζεται βωμούς και εστίες. Γι' αυτό και σε ένα μνημόσυνο του Αυξεντίου δεν αποδέχθηκε το στεφάνι που κατέθεσε ο σημερινός Πρόεδρος, σαν τότε εκπρόσωπος του ΑΚΕΛ.

Ο Χαρίλαος Ξενοφώντος κατέβηκε στον Άδη για να μην ανέβει πλέον. Αλλά η χειρ του Κυρίου τον ανύψωσε. Φως σήμερα τον περικυκλώνει. Όλη η ουράνιος δόξα ανατέλλει επάνω του και στεφάνι δόξης κάθεται στην κεφαλή του.

Τον Χαρίλαο Ξενοφώντος, που με την ιστορία που έγραψε, δείχνει στο γένος το δρόμο του χρέους, δικαιούται να τον χαιρετά εις τον αιώνα τον άπαντα η ευγνωμοσύνη του Έθνους.
Αιωνία του η μνήμη.

Σύνδεσμοι Αγωνιστών Πάφου ΕΟΚΑ 1955-59
Μ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ
Κ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Γ. ΣΑΠΑΡΙΛΑΣ
Π. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ