15Η ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2017: ΜΕΡΑ-ΣΤΑΘΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

O ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΟΥ ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ «ΣΩΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» ΠΩΛΗΘΗΚΕ ΓΙΑ 450.312.500 ΔΟΛΑΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΙΚΟ CHRISTIE’S ΣΤΗ NEΑ YOΡΚΗ, ΥΠΕΡΔΙΠΛΑΣΙAΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΠΑΓΚOΣΜΙΟ ΡΕΚΟΡ

Είναι γνωστό στους κύκλους της αγοράς Τέχνης ότι, μετά την ταυτοποίηση, ο πίνακας προσφέρθηκε σε συλλέκτες έργων Αναγεννησιακής Τέχνης για το ταπεινό ποσό των 15 εκατομμυρίων δολαρίων. Η πώλησή του, όμως, δεν επιτεύχθηκε, διότι υπήρχε έντονη αμφισβήτηση για την αυθεντικότητά του

“Ο Σωτήρας του Κόσμου” (λάδι σε ξύλο, 65.7x45.7 εκ.), ζωγραφίστηκε από τον Λεονάρντο ντα Βίντσι γύρω στο 1500μ.Χ. Αποτελεί πιθανότατα παραγγελία του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΒ’ της Γαλλίας και της συζύγου του, Άννας της Βρετάνης, μετά την κατάκτηση του Μιλάνου και της Γένοβας το 1499. Περνώντας από τρεις ακόμη βασιλικές συλλογές [Καρόλου Α’ της Αγγλίας (1600-1649), Καρόλου Β’ της Αγγλίας (1630-1685) και Τζέιμς Β’ της Αγγλίας (1633-1701)] και αλλάζοντας στη συνέχεια πολλούς ιδιοκτήτες ευγενούς καταγωγής, ο πίνακας πωλήθηκε από τον οίκο Sotheby’s στις 25.06.1958 ως έργο του Giovanni Antonio Boltraffio για 45 στερλίνες.

Το έργο παρέμεινε στη συλλογή του αγοραστή, Αμερικανού ιδιώτη συλλέκτη, μέχρι περίπου πριν από μια δεκαετία, όταν αποκτήθηκε από τον σημαντικό έμπορο τέχνης Robert Simon στη Νέα Υόρκη. Ο Simon πιστώνεται με την (αρχική τουλάχιστον) ταυτοποίηση του πίνακα ως δημιουργήματος του Λεονάρντο.

Περισσότερες λεπτομέρειες για την αναγνώριση του έργου θα μοιραστεί ο Simon με το ενδιαφερόμενο κοινό μέσω του άρθρου του “Η Ανακάλυψη ενός Αριστουργήματος”, που θα δημοσιευθεί σε έναν τόμο αφιερωμένο στον “Σωτήρα του Κόσμου και η συλλεκτικότητα έργων του Λεονάρντο” και θα κυκλοφορήσει το 2018.

Από 15 εκ.

Είναι γνωστό στους κύκλους της αγοράς Τέχνης ότι, μετά την παραπάνω ταυτοποίηση, ο πίνακας προσφέρθηκε σε συλλέκτες έργων Αναγεννησιακής Τέχνης για το ταπεινό ποσό των 15 εκατομμυρίων δολαρίων. Η πώλησή του, όμως, δεν επιτεύχθηκε, διότι υπήρχε έντονη αμφισβήτηση για την αυθεντικότητά του.

Ακολούθησαν επιστημονικές έρευνες και μελέτες από τους σημαντικότερους ειδικούς στο έργο του Λεονάρντο ανά το παγκόσμιο, οι οποίες συνέκλιναν ως προς το ότι ο πίνακας ήταν αυθεντικός. Μια από τις αντίθετες φωνές ήταν αυτή του καθηγητή Κάρλο Πεδρέτι, που στο παρελθόν εθεωρείτο ως η αδιαμφισβήτητη αυθεντία στο έργο του Λεονάρντο.

Ο Πεδρέτι, 89 ετών σήμερα, αποκάλεσε την πεποίθηση των συναδέλφων του “μια χίμαιρα”. Παρόλα αυτά, η άποψη για την αυθεντικότητα κυριάρχησε και ο πίνακας βρήκε έναν καινούριο ιδιοκτήτη, τον Ρώσο ολιγάρχη Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ, πολύ γνωστό στην Κύπρο, λόγω των επιχειρηματικών του δραστηριοτήτων στο νησί, αλλά και στην Ελλάδα, μετά την απόκτηση του Σκορπιού από την Αθηνά Ωνάση.

Η δημοπράτηση του έργου από τον οίκο Christie’s στις 15 Νοεμβρίου ήταν σχεδόν δραματική! Σε μια αίθουσα κατάμεστη από συλλέκτες, οι πλείστοι των οποίων βιντεογραφούσαν τη διαδικασία, κι ενώ ο μέσος όρος πώλησης ενός έργου δεν ξεπερνά τα δύο έως πέντε λεπτά το πολύ, η δημοπράτηση του “Σωτήρα του Κόσμου” διήρκεσε πέραν των 19 λεπτών.

Ο επίμονος αγοραστής, μέσω τηλεφώνου, ανέβασε την τελική τιμή στα 400.000.000 δολάρια (η συνολική τιμή συμπεριλαμβανομένης της πριμοδότησης ανήλθε στα 450.312.500 δολάρια), καταρρίπτοντας το προηγούμενο παγκόσμιο ρεκόρ πώλησης πίνακα σε δημοπρασία που κατείχε ο πίνακας “Οι γυναίκες του Αλγερίου - έκδοση Ο” του Πικάσο, ο οποίος πωλήθηκε και πάλι από τον οίκο Christie’s τον Μάιο του 2015 για 179.400.000 δολάρια (σημερινή αξία 181.200.000 δολάρια).

Ο Λεονάρντο δεν φιγούραρε στο παρελθόν στις λίστες των πιο ακριβοπληρωμένων καλλιτεχνών, διότι ποτέ δεν προσφέρθηκαν πίνακές του σε δημοπρασίες. Για την ακρίβεια, του αποδίδονται λιγότερα από είκοσι έργα, τα οποία βρίσκονται σε δημόσιες συλλογές. Εξάλλου, ο Λεονάρντο δεν ήταν ιδιαίτερα παραγωγικός, διότι δεν θεωρούσε τον εαυτό του ζωγράφο και μόνο.

Αντιθέτως, όπως φαίνεται από την επιστολή που έστειλε στον Λουδοβίκο Σφόρτζα, δούκα του Μιλάνου στις αρχές της δεκαετίας του 1480, ο Λεονάρντο περιγράφει μέσω δέκα παραγράφων τα προσόντα του. Σε καμία από τις δέκα παραγράφους δεν αναφέρεται στα καλλιτεχνικά του ταλέντα. Μόνο μέσω μιας σύντομης πρότασης στο τέλος, δηλώνει: “Επίσης μπορώ να εκτελέσω γλυπτά σε μάρμαρο, χαλκό και πηλό. Ομοίως, στη ζωγραφική, μπορώ να κάνω ό,τι είναι δυνατόν”.

Άγνωστος ο αγοραστής

Ο “Σωτήρας του Κόσμου” θεωρείται ως το τελευταίο έργο του ντα Βίντσι που ανήκε σε ιδιώτη. Οι Christie’s δεν έχουν δημοσιοποιήσει τον αγοραστή που ξόδεψε το αστρονομικό ποσό των 450.312.500 δολαρίων για να αποκτήσει τον πίνακα. Διερωτάται κανείς, αν είναι καλύτερα να έχει αγοραστεί από μια δημόσια συλλογή ή από έναν ιδιώτη. Στη δεύτερη περίπτωση, ίσως να ξαναεμφανιστεί στην αγορά. Αν η τύχη μάς το επιτρέψει, μπορεί να είμαστε μάρτυρες της ανακάλυψης κι ενός άλλου αριστουργήματος του Λεονάρντο που θεωρείται χαμένο από το 1625, του πίνακα “Η Λήδα και ο κύκνος”, που είναι γνωστός μόνο μέσα από αντίγραφα, σχέδια και αναφορές.

Ας μην είμαστε, όμως, άπληστοι. Τώρα είναι η ώρα του θριάμβου του “Σωτήρα του Κόσμου” και του ιδιόμορφου και πολυμαθούς, τελειομανούς και σκιώδους Λεονάρντο ντα Βίντσι, που κι επίσημα κατέλαβε πλέον την κορυφή στο Πάνθεον των μεγάλων καλλιτεχνών της παγκόσμιας ιστορίας της Τέχνης. Η 15η Νοεμβρίου 2017 δίκαια μπορεί να καταγραφεί στην ιστορία ως μέρα γιορτής για την Τέχνη, τον Πολιτισμό και κυρίως την απεριόριστη ανθρώπινη δημιουργικότητα.