Οι δρόμοι των ευρωπαϊκών πόλεων γέμισαν με αστυνομικούς και στρατιώτες

Η γηραιά ήπειρος βρίσκεται στην τσίτα, τρέμοντας μήπως συμβούν μικρότερης κλίμακας τρομοκρατικές επιθέσεις, ενώ πουθενά δεν μένουν ανεπηρέαστες οι πολιτικές δράσεις

Ο ΑΠΣ πιστεύει πως ελλοχεύει μεγάλος κίνδυνος υπερβολικής αντίδρασης (overreaction)

Οι δρόμοι της Γαλλίας έχουν δοκιμαστεί σκληρά αυτό το καλοκαίρι. Ο τουρισμός είναι κάτω. Δημόσιες εκδηλώσεις έχουν ματαιωθεί ή βρίσκονται στο μικροσκόπιο των δυνάμεων ασφάλειας. Κοκκινοσκούφηδες κομάντο περιπολούν τους πιο πολυσύχναστους δρόμους, οπλισμένοι σαν αστακοί. Οι στρατιώτες δείχνουν φανερά πως είναι έτοιμοι για να αντιμετωπίσουν δύσκολες καταστάσεις. Πολλοί φορούν ειδικά γάντια μέσα στη ζέστη του καλοκαιριού, έτοιμοι να αντιμετωπίσουν κάποιον τρομοκράτη που θα μπορούσε να επιτεθεί με μαχαίρι. Οι στολές τους είναι καλυμμένες από δεσμίδες σφαιρών και χειροβομβίδες έτοιμες να χρησιμοποιηθούν αν παραστεί ανάγκη.

Στην τσίτα

Πάνω από ένα μήνα τώρα, από τις 14 Ιουλίου, ημέρα εθνικής γιορτής για τη Γαλλία (Ημέρα της Βαστίλης), όταν ένας φορτηγατζής οδήγησε το αμάξι του πάνω σε πλήθη ανύποπτων ανθρώπων στη Νίκαια και σκότωσε 86 από αυτούς, η Γαλλία βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης παρασύροντας και άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης σε έναν πρωτοφανή παροξυσμό λήψης μέτρων ασφαλείας, που ποτέ άλλοτε δεν γνώρισε η Γηραιά Ήπειρος. Η Ευρώπη βρίσκεται στην τσίτα, τρέμοντας μήπως συμβούν μικρότερης κλίμακας τρομοκρατικές επιθέσεις, ενώ πουθενά δεν μένουν ανεπηρέαστες οι πολιτικές δράσεις.

Πρωτόγνωρο

Αυτή η κατάσταση δεν έχει διαφύγει από την προσοχή γνωστών αναλυτών και αρθρογράφων, όπως είναι για παράδειγμα ο Πίτερ Απς του πρακτορείου Reuters, o οποίος σημειώνει πως αυτός ο παροξυσμός, και η πολιτική αντίδραση στο ενδεχόμενο της τρομοκρατίας, καμιά φορά αποδείχνεται πιο αποσταθεροποιητικός από τις ίδιες τις επιθέσεις. Κανείς δεν αμφιβάλλει για το ότι η Ευρώπη απειλείται.

Σε τέμπο και κλίμακα και κυρίως σε αριθμό θυμάτων, οι διαδοχικές επιθέσεις τους 18 τελευταίους μήνες είναι κάτι το πρωτόγνωρο για την ηπειρωτική Ευρώπη, ακόμα και στις δύσκολες ημέρες του μακρού πολέμου της Γαλλίας στην Αλγερία ή την εποχή που η Γερμανία αντιμετώπιζε κύμα τρομοκρατικών επιθέσεων, από τους αντάρτες των πόλεων Μπάαντερ Μάινχοφ, στη δεκαετία του 1970. Παρ' όλα αυτά ο Αππς πιστεύει πως ελλοχεύει μεγάλος κίνδυνος υπερβολικής αντίδρασης (overreaction).

Το θέμα με το μπουρκίνι

Τη περασμένη βδομάδα μουσουλμάνες βρέθηκαν αντιμέτωπες σε παραλίες της νότιας Γαλλίας με ένοπλους αστυνομικούς, που εφάρμοζαν την τήρηση απόφασης των τοπικών Αρχών, σύμφωνα με την οποία απαγορευόταν η χρήση του ολόσωμου μαγιό μπουρκίνι. Αξιωματούχοι των γαλλικών πόλεων υποστηρίζουν ότι το μπουρκίνι προκαλεί το δημόσιο αίσθημα και δείχνει συμπάθεια σε κάποια τρομοκρατική οργάνωση. Αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν πως οι αστυνομικοί ζήτησαν από τις παραβάτιδες να πληρώσουν επί τόπου πρόστιμο 39 ευρώ. Μερικοί Γάλλοι λουόμενοι, προφανώς υποστηρίζοντας την ενέργεια των αστυνομικών, φώναζαν στις μουσουλμάνες και σε πρόσφυγες που ζουν κοντά στους προσφυγικούς καταυλισμούς να επιστρέψουν στα σπίτια τους.

Πάει ώς τις Προεδρικές

Την περασμένη Παρασκευή, το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Γαλλίας χαρακτήρισε αντισυνταγματικές τις αποφάσεις των Δημάρχων για την απαγόρευση του μπουρκίνι. Παρ' όλα αυτά, αρκετοί Δήμαρχοι ανακοίνωσαν πως θα συνεχίσουν να εφαρμόζουν τις αποφάσεις των δημοτικών συμβουλίων. Το ζήτημα τώρα αναμένεται πως θα κυριαρχήσει στις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας τον ερχόμενο χρόνο, καθώς ο πρώην πρόεδρος της χώρας και εκ νέου υποψήφιος για το Μέγαρο των Ηλυσίων Νικολά Σαρκοζί ζήτησε, την περασμένη βδομάδα, να χαρακτηριστεί διά νόμου ως εγκληματική ενέργεια σε ολόκληρη τη χώρα η χρήση του μπουρκίνι. Όπως επισημαίνει ο Απς, αυτό που οι φανατικοί τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους επιδίωκαν, τελικά επιτεύχθηκε. Δημιουργήθηκαν βαθύτατοι διχασμοί μέσα στην κοινωνία.

Λαϊκή δυσαρέσκεια

Αλλά τα πρόσφατα προβλήματα των ευρωπαϊκών κοινωνιών δεν έχουν να κάνουν τόσο με την τρομοκρατία, όσο με τη μεγάλη λαϊκή δυσαρέσκεια για τα χωρίς προηγούμενο μεγέθη του κύματος μετανάστευσης τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Αντιδρούν σε αυτό τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της αλλαγής της κοινωνίας και των όσων φοβούνται ότι θα έρθουν. Φυσικά είναι και ο μεγάλος φόβος για τυχόν νέες απρόκλητες επιθέσεις από επίδοξους τρομοκράτες, που κάνουν πολλούς εξαιρετικά νευρικούς.

Πολλοί πιστεύουν ότι αυτά τα μέτρα που η Γαλλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν λάβει από τις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις είναι λογικά. Έχουν αποδεχτεί το μέγεθος της αντιμετώπισής τους με αστυνομία, του στυλ της αμερικανικής SWAT ή παραστρατιωτικών μονάδων, που τους επιτρέπουν να κατακλύζουν τους χώρους των συμβάντων με οπλισμένους ως αστακούς αστυνομικούς.

Σκέφτονται για νόμο στη Γερμανία

Η Γαλλία έχει αυξήσει εντυπωσιακά τόσο τον αριθμό των ελίτ αντιτρομοκρατικών μονάδων GIGN και RAID όσο και τον αριθμό των αξιωματικών και τον εξοπλισμό καθεμιάς από αυτές τις μονάδες. Στη Γερμανία συζητείται ήδη στη Βουλή το ενδεχόμενο να ψηφιστεί νόμος που θα επιτρέπει σε επίλεκτες μονάδες του στρατού να στηρίζουν αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις της αστυνομίας, πρώτη φορά από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στη Γερμανία πάντως κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν επικριθεί για «σκέψη» που διέρρευσε στον Τύπο, σύμφωνα με την οποία τα σπιτικά πρέπει από τώρα να αρχίσουν να αποθηκεύουν νερό, τρόφιμα και άλλα ήδη πρώτης ανάγκης για το ενδεχόμενο μεγάλης κρίσης. Η Γερμανία σκέπτεται επίσης να επαναφέρει την υποχρεωτική στράτευση, κάτι που είχε εγκαταλειφθεί το 2011.

Επιθέσεις στο διαδίκτυο

Αυτά τα μέτρα, σύμφωνα με το Reuters, δεν έχουν άμεση σχέση με τον φόβο επιθέσεων φανατικών ισλαμιστών. Στα κείμενα που διέρρευσαν εκφράζονται ανησυχίες για επιθέσεις στο διαδίκτυο ή «υβριδικές» επιθέσεις, φρασεολογία που μοιάζει να δείχνει υποψίες για τη Ρωσία. Όλα αυτά παρουσιάζουν ένα περιβάλλον κοινωνικής αναταραχής, που είναι λουκούλλειο γεύμα για τα ΜΜΕ. Οι επιθέσεις στο Μόναχο, όπου σκοτώθηκε ένας άνθρωπος, η δολοφονία με μαχαίρι ενός Ορθόδοξου Εβραίου στη Γαλλία ή η επίθεση με χατζάρα σε λεωφορείο στις Βρυξέλλες, συνδέονται άμεσα με κάποια τρομοκρατική οργάνωση όπως είναι το Ισλαμικό Κράτος. Εκτός και αν η επίθεση έγινε από κάποιον πρόσφυγα, όλοι στρέφονται προς τη μεριά των τζιχαντιστών.

Κλειδί η συνεργασία

Η καλή συνεργασία των υπηρεσιών αντικατασκοπίας είναι το κλειδί για την πετυχημένη αντιμετώπιση των τρομοκρατικών επιθέσεων - σύμφωνα με την άποψη του Απς. Και αυτό σημαίνει πως οι Αρχές πρέπει να έχουν καλές σχέσεις με τη μερίδα αυτού του πληθυσμού που θα μπορούσε να περιθάλψει κάποιον τρομοκράτη. Αλλά καθώς αυξάνεται η δυσπιστία των πολιτών απέναντι στις Αρχές, αυτό δείχνει ότι γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο.

Θετικά

Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν και μερικά θετικά σημάδια. Στη Γαλλία μουσουλμάνοι παρευρέθηκαν στην κηδεία ιερέα σε ένδειξη συμπαράστασης προς τους χριστιανούς για την άδικη δολοφονία του μέσα στην εκκλησία. Η γαλλική κυβέρνηση σχεδιάζει να συνεργαστεί με μετριοπαθείς μουσουλμανικές οργανώσεις για να αντιμετωπισθούν τα αυξανόμενα κρούσματα ακραίων μουσουλμάνων μέσα σε τζαμιά, που κηρύσσουν την τζιχάντ στην Ευρώπη.

Ο κοινωνικός διχασμός είναι πάντως έντονος στην Γαλλία, όπου ζουν 4.7 εκατομμύρια μουσουλμάνοι, αποτελούν δηλαδή το 7.5% του πληθυσμού και μένουν σε φτωχικές συνοικίες στα προάστια των πόλεων. Η εγκληματικότητα σε αυτές τις περιοχές είναι υψηλή, παρά την προσπάθεια που έγινε το 2005 μετά τις μεγάλες ταραχές στο Παρίσι και τη Μασσαλία.

Ανησυχία

Σε γενικές γραμμές δημοσκοπήσεις σε χώρες με μεγάλο μουσουλμανικό πληθυσμό στην Ευρώπη -όπως οι Γαλλία, Γερμανία και Βρετανία- έδειξαν πως οι περισσότεροι πολίτες θεωρούν τους μουσουλμάνους πρόσφυγες ως λιγότερη απειλή απ' ό,τι σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης, όπου οι μουσουλμάνοι είναι πιο λίγοι. Ακόμα και η τρομοκρατική επίθεση πέρσι στο Παρίσι δεν έδειξε να επηρεάζει τους αριθμούς στις δημοσκοπήσεις. Φέτος, εν τούτοις, μετά τις συνεχιζόμενες επιθέσεις τα πράγματα δείχνουν πως αλλάζουν.

Δημοσκόπηση τον περασμένο Απρίλιο έδειξε ότι το 47% των Γάλλων θεωρούν το Ισλάμ επικίνδυνο για την εθνική ταυτότητα, ενώ το ποσοστό σε παρόμοια δημοσκόπηση του 2010 ήταν 43%. Στη Γερμανία, όπου ξέσπασε σάλος τα Χριστούγεννα από απρεπή συμπεριφορά μουσουλμάνων προσφύγων σε Γερμανίδες, το ποσοστό αυτών που θεωρούν το Ισλάμ ως απειλή έχει ξεπεράσει το 43%. «Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, αλλά είναι δείγμα για τη νοοτροπία που αρχίζει και εδραιώνεται στη Δυτική Ευρώπη», καταλήγει ο Απς.