ΑΥΤΟ ΗΤΑΝ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΠΟΥΤΙΝ-ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ

Ο απόηχος της επίσκεψης του Τούρκου Προέδρου στην Αγία Πετρούπολη, λίγες μέρες μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα εις βάρος του και τι συμφώνησε με τον Ρώσο ομόλογό του για τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών

Ο Ερντογάν, πριν πάει στη Μόσχα, είχε υποδεχτεί στην Τουρκία τον αρχηγό του Επιτελείου των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων, που είχε σπεύσει στην Άγκυρα για διαβουλεύσεις, μετά την αποτυχία του στρατιωτικού πραξικοπήματος, που λίγο έλειψε να τινάξει στον αέρα τη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ

Η επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αγία Πετρούπολη και η συνάντησή του με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν ήταν, για πολλούς, η αποθέωση της λεγόμενης Real Politic ή ρεαλιστικής πολιτικής, με άλλα λόγια της προώθησης των κρατικών συμφερόντων σε βάρος της ηθικής της διεθνούς διπλωματίας και όλων των άλλων συναφών. Θα μπορούσε να την αποκαλέσει κανείς και αποθέωση της διεθνούς ξετσιπωσιάς, αλλά και μια υπενθύμιση σε όλους τους μωρούς διεθνολόγους, που μέχρι πριν από λίγο καιρό μας έλεγαν ότι τώρα μπορούμε να βασιζόμαστε στη Μόσχα, γιατί να, βλέπετε;

Η επιβολή κυρώσεων κι η στροφή…

Η Ρωσία έχει επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία, με αφορμή την κατάρριψη ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους πάνω από τη Συρία. Ποιες κυρώσεις και ποια κουραφέξαλα; Ο Ερντογάν, αυτός ο αδίστακτος ηγεμόνας της Τουρκίας, έριξε τα μούτρα του και έσπευσε στη Ρωσία, σε μια προσπάθεια να τα ξαναβρεί με αυτή τη γειτονική χώρα, γεγονός που έσπειρε νευρικότητα στους δυτικούς συμμάχους του ΝΑΤΟ, αλλά και τους ευρωπαίους εταίρους της Ε.Ε.

«Σας έχω γραμμένους όλους», φαίνεται να διαμήνυσε ο νεοσουλτάνος της Άγκυρας, αποδεικνύοντας περίτρανα ότι αυτός και ο λαός του είναι από άλλον πλανήτη και πως δεν μπορείς να τους εμπιστευτείς με τίποτα. Παράλληλα, όλοι τώρα στη Δύση πρέπει να κατάλαβαν ότι με την Τουρκία δεν μπορείς ούτε να παίζεις, αλλά ούτε και να βασίζεσαι στις καλές της υπηρεσίες.

Στον «δημοκράτη» της περιοχής

Ο Ερντογάν, πριν πάει στη Μόσχα, είχε υποδεχτεί στην Τουρκία τον αρχηγό του Επιτελείου των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων, που είχε σπεύσει στην Άγκυρα για διαβουλεύσεις, μετά την αποτυχία του στρατιωτικού πραξικοπήματος, που λίγο έλειψε να τινάξει στον αέρα τη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Κανείς δεν γνωρίζει ποιο ήταν το αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης, εικάζεται όμως πως δεν πήγε και πολύ καλά. Εικάζεται. Γιατί κανείς δεν γνωρίζει τι ειπώθηκε ανάμεσα στις δυο πλευρές.

Αυτό, όμως, που είναι σίγουρο είναι ότι ο κ. Ερντογάν, λίγο καιρό μετά την καταστολή του πραξικοπήματος και τη σύλληψη περισσότερων από 60.000 υποτιθέμενων αντιπάλων του, έσπευσε στον άλλο μεγάλο δημοκράτη της περιοχής, τον Πούτιν, που και αυτός έχει κλείσει εφημερίδες και άλλα ΜΜΕ, έχει διώξει όλους τους πολιτικούς του αντιπάλους, ενώ κατηγορείται για τη δολοφονία άλλων που διέμεναν στο εξωτερικό.

Επισήμως το Κρεμλίνο και η Άγκυρα διακήρυξαν πως στόχος της επίσκεψης Ερντογάν στη Μόσχα ήταν η βήμα προς βήμα αποκατάσταση των εμπορικών σχέσεών τους, καθώς και η επιστροφή στην πριν από την κρίση συνεργασία τους. Ο κ. Ερντογάν μάλιστα ευχαρίστησε στην Αγία Πετρούπολη τον κ. Πούτιν, που του τηλεφώνησε μετά το πραξικόπημα λέγοντας πως «αυτό το τηλεφώνημα σήμαινε πολλά από πλευράς ψυχολογίας». Πρόσθεσε πως ο άξονας φιλίας ανάμεσα στη Μόσχα και την Άγκυρα θα αποκατασταθεί.

Μετά την κατάρριψη του ρωσικού Su-24 πολεμικού αεροσκάφους, η Ρωσία επέβαλε στην Τουρκία εμπορικές κυρώσεις και διέκοψε όλα τα τουριστικά ταξίδια προς τα τουρκικά θέρετρα. Τώρα η Ρωσία αποφάσισε να επαναλάβει τα τουριστικά πακέτα, που αποτελούν σημαντικό έσοδο των τουρκικών θερέτρων.

Οι συνέπειες της διένεξης

Στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, ο κ. Πούτιν παραδέχτηκε ότι υπάρχουν τεράστιες διαφορές με τον κ. Ερντογάν, πρόσθεσε όμως πως «θα ψάξουμε για λύσεις». Ο πόλεμος των λέξεων μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροπλάνου προκάλεσε μεγάλο εμπορικό πλήγμα. Οι εξαγωγές της Τουρκίας προς τη Ρωσία στο πρώτο ήμισυ του έτους έπεσαν κατά 737 εκατομμύρια δολάρια, ή 60,5% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του περασμένου χρόνου.

Η διένεξη προκάλεσε τη διακοπή στις εργασίες δύο σημαντικών προγραμμάτων -τον αγωγό Φυσικού Αερίου TurkStream κατά μήκος της Μαύρης Θάλασσας και του πυρηνικού εργοστασίου Akkuyu που κατασκευάζεται στην Τουρκία, απέναντι από την Κύπρο και τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου, από τη ρωσική εταιρία Rozatom. Στην Αγία Πετρούπολη οι δύο Πρόεδροι συμφώνησαν να επαναληφθούν οι εργασίες και στα δύο προγράμματα. Πριν από την κρίση η Ρωσία ήταν μεγάλος προορισμός εξαγωγής τουρκικών φρούτων και λαχανικών, έτσι λοιπόν η Άγκυρα επιδιώκει την άρση εξαγωγής τους στις ρωσικές αγορές.

Πού στοχεύει η Μόσχα

Όπως επισημαίνουν ξένοι αναλυτές, η Ρωσία θέλει να εκμεταλλευτεί την ψυχρότητα στις σχέσεις ανάμεσα στην Τουρκία και τη Δύση, που ακολούθησε μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος. Ο κ. Ερντογάν δεν έκρυψε την οργή του που οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. τον επέκριναν για τις μαζικές συλλήψεις στις οποίες προέβη το καθεστώς του εναντίον των πολιτικών του αντιπάλων.

Απαίτησε την απέλαση του Τούρκου κληρικού Φετουλάχ Γκιουλέν που ζει εξόριστος στις ΗΠΑ, καταγγέλλοντάς τον ως υπεύθυνο για το πραξικόπημα. Η Ουάσιγκτον απέρριψε το τουρκικό αίτημα, με τη δικαιολογία ότι δεν υπάρχουν απτές αποδείξεις για τη συμμετοχή του Γκιουλέν στο πραξικόπημα. Τούρκοι Υπουργοί με εκβιαστικό τρόπο κάλεσαν την Ουάσιγκτον να μη θέσει σε κίνδυνο τις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις, για «έναν εγκληματία σαν τον Γκιουλέν».

Παραμένουν οι εντάσεις

Παρά το ταξίδι του Ερντογάν στη Μόσχα, οι εντάσεις ανάμεσα στις δύο χώρες παραμένουν. Η Τουρκία είναι έξαλλη για το μέγεθος της στήριξης της Μόσχας προς το καθεστώς του Σύρου Προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ. Η Μόσχα καταγγέλλει την Τουρκία πως στηρίζει μερικές οργανώσεις που μάχονται ενάντια στον Άσαντ και που κατά την άποψή της είναι τρομοκρατικές οργανώσεις με δράση μέσα στη Ρωσία. Η Τουρκία βρίσκεται σε πόλεμο με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (ΡΚΚ) και τους συμμάχους του.

Ο κ. Ερντογάν κατηγορεί τη Ρωσία πως εξοπλίζει το ΡΚΚ. Για αιώνες η Ρωσία και η Τουρκία είναι αντίπαλοι για την εξάσκηση επιρροής σε χώρες του Καυκάσου και της Μαύρης Θάλασσας. Η Τουρκία δεν έκρυψε επίσης την οργή της που η Ρωσία προσήρτησε την Κριμαία το 2014, κατηγορώντας τη Μόσχα ότι παραβιάζει τα δικαιώματα των Τατάρων της Κριμαίας. Οι μουσουλμάνοι Τάταροι είχαν πάντα στενές σχέσεις με την Τουρκία.

Συμφώνησαν να παραμερίσουν τις διαφορές τους

Παρ' όλ' αυτά, ο κ. Ερντογάν και ο κ. Πούτιν συναντήθηκαν στην Αγία Πετρούπολη και σαν καλοί φίλοι τα είπαν, συμφωνώντας να παραμερίσουν τις διαφορές τους και να τα πουν και πάλι. Ήταν η αποκορύφωση μιας διεθνούς πολιτικής ξετσιπωσιάς, που όμως διδάσκει σε όλους πως στη διεθνή σκηνή υπάρχουν μονάχα τα συμφέροντα των κυρίαρχων κρατών και τίποτε άλλο.

Όπως και με την περίπτωση του Ισραήλ, έτσι τώρα και με τη Ρωσία, οι ηγέτες της Μόσχας θα σπεύσουν να καθησυχάσουν την Ελλάδα και την Κύπρο ότι δεν συμβαίνει τίποτε και πως οι διμερείς τους σχέσεις με τις δύο αυτές χώρες θα συνεχιστούν κανονικά. Ε, όχι, δεν θα είναι κανονικές. Ο κυπριακός τουρισμός θα χάσει πολύτιμους Ρώσους πελάτες, που θα κατακλύσουν και πάλι τα τουρκικά θέρετρα της Μεσογείου.

Το πιο επικίνδυνο όμως είναι το πυρηνικό εργοστάσιο της Τουρκίας. Αν συμβεί κάποιο ατύχημα στη σεισμογενή γειτονική χώρα, ζήτω που κάηκαν η Ελλάδα και η Κύπρος. Αυτό κανείς δε το σκέφτεται. Το Τσερνόμπιλ δεν θυμίζει σε κανέναν τη μεγάλη συμφορά που ακολούθησε από την έκρηξη στον αντιδραστήρα του πυρηνικού εργοστασίου αυτής της περιοχής; Θα έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να πληροφορηθεί κανείς για το ποια θα είναι η αντίδραση της Αθήνας και της Λευκωσίας, στην τελευταία εξέλιξη των ρωσο-τουρκικών σχέσεων.