«ΣΚΑΛΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΕΡΑ» ΜΕ ΝΕΟΥΣ ΗΧΟΥΣ ΚΑΙ ΦΩΝΕΣ

ΜΕ ΤΟΝ ΕΥΗ ΣΑΜΜΟΥΤΗ ΜΠΟΡΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΝΑ ΕΧΕΙ ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ OPEN ENDED, ΠΟΥ ΕΚΚΙΝΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΑΠΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ... ΚΟΣΜΟΥ, ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΤΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΕΛΙΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗ ΜΑΖΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ

Ήταν το 2006, που συναντηθήκαμε πάλι εδώ, πριν από καμιά δωδεκαριά χρόνια, χωρίς κανένα κανονικό «αναβαθμό» μύησης, είτε στη συνεχή και πολλή δουλειά του, με συνθέσεις «Νέας Μουσικής», που διαρκώς αλλάζει, μα που κρατά μιαν ανοικτή, διαλεκτική «ενδοσυζήτηση» με άλλες τέχνες, της φιλοσοφίας και της ποίησης, κυρίως, μα και του χορού, που είναι πάλιν η κοινή μήτρα μέσα από την οποία γεννήθηκε σαν σιαμαία η μουσική

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΗΧΟΙ. «’’Σκαλίζοντας τον Αέρα’’ είναι μια φραστική επιλογή που χρησιμοποίησα συζητώντας το προζέ με τον μουσικό Guillermo Anzorena σε ένα Μεσαιωνικό Κάστρο της Κύπρου (σ.σ. το Κολόσσι). Δοκιμάζοντας νέους ήχους για το έργο μας, χρησιμοποιώντας ευλύγιστους σωλήνες, θυμούμαι που του είπα πως η κίνηση αυτή έμοιαζε σαν ’’σκάλισμα του αέρα’’...

Σαν μέρος του ’’Προζέ Μεσογειακές Φωνές’’, πολλές από τις πρωτότυπες δημιουργικές μου ιδέες, απόκτησαν άλλη προοπτική, μέσω της επαφής μου με την ομάδα, αλλά επίσης και από τις επισκέψεις μας σε [ιστορικές] τοποθεσίες στην Κύπρο: από το Μεσαιωνικό Κάστρο, σε Αρχαίο Θέατρο, κι από τη Νεκρή Ζώνη στο εγκαταλελειμμένο και υπό τα Ην. Έθνη σήμερα Αεροδρόμιο της Λευκωσίας, αυτή η διαδρομή με έμπασε σε χώρους φαντασμάτων, όπου ο χρόνος πέτρωσε και μου επιτρέπει να αναλογιστώ διάφορες πτυχές της δικής μου δημιουργικής διεργασίας...

Παραδείγματος χάριν, στον τόπο όπου, κατά τον Μύθο, γεννήθηκε η Αφροδίτη, θυμούμαι την προσπάθειά μας να χαρτογραφήσουμε την κατεύθυνση των κυμάτων: αυτή η στιγμή ανακαλείται στην αρχή του έργου, όταν ο ήχος κινείται κατά μήκος των τραγουδιστών, στο διάστημα. Αυτή η έννοια της ’’χωρικότητας’’ διατηρείται καθ’ όλη τη σύνθεση. Η έννοια της ακινησίας, του ανέμου, της θάλασσας και του κόσμου της αρχαίας Ελλάδας είναι όλα ανάγλυφα στο δημιουργικό μου έργο». Ε.Σ.

ΙΣΤΟΡΙΑ & ΠΑΡΟΝ: Συνάντησα για πρώτη φορά τον Eύη Σαμμούτη, συνθέτη, εδώ στην Κύπρο, αρχές της δεκαετία του 2000, στο Οίκημα της ΠΑΣΥΔΥ, στη Λευκωσία, όπως και το Σάββατο, 23 Μαρτίου 2018, όταν ήρθε στην Κύπρο, αυτήν τη φορά με μέρος της πολύ καλής Χορωδίας Δωματίου του Georgia Tech, με παιδιά που σπουδάζουν επιστήμες, που συνοδεύτηκαν στην κάθοδό τους στην Κύπρο από Κύπριους πολύ καλούς μουσικούς, για να παρουσιάσουν ένα πρόγραμμα με, ούτε λίγο ούτε πολύ, 22 δημόσιες εμφανίσεις, με μαέστρους τους γλυκύτατους Gerry Ulrich και Timothy Hsu, και με ένα μεγάλο και ευρύ, ειδολογικά, ρεπερτόριο μουσικών έργων, με γκάμα από μια σύνθεση νέας μουσικής -σε πρώτη εκτέλεση εδώ- του Ε. Σαμμούτη, μέχρις αφρικάνικη λαϊκή μουσική σε Σουαχίλι και τραγούδια από musicals και video games (’’Δεν πρέπει μόνο να παίζουμε για λίγους, αλλά και να πουλάμε στους πολλούς’’, είναι η ιδεολογία της κουλτούρας, που, αν και προσφέρεται από λίγους, είναι για τους πολλούς σε μια... ολάνοικτη αγορά), έως Στραβίνσκι και Άαρον Κόπλαν, με κορύφωση το ’’Χειρόγραφο της Κύπρου’’ του 14ου αιώνα, γραμμένο από άγνωστους συνθέτες της Κύπρου.

(ΣΗΜ.: Ένα έργο που με συγκινεί ιδιαίτερα και το παρουσίασα με τη μοναδική Χορωδία του Παν/μίου της Οξφόρδης, The Clercs, στη μεσαιωνική 12oυ αι. εκκλησία της Αγίας Εθελμπούργκας, στην καρδιά του Σίτι, του οικονομικού και χρηματοπιστωτικού κέντρου του Λονδίνου, την εκκλησία που καταστρεφόταν κάθε φορά που το Λονδίνο πληττόταν από ανθρώπινες ’’θεομηνίες’’, πολέμους, πυρκαγιές και επαναστάσεις, όπως η τελευταία, το 1994, από μια βόμβα, στον δρόμο αυτό του Σίτι, του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού, και μετά επιδιορθώθηκε και λειτουργεί έκτοτε ως Κέντρο Συμφιλίωσης και Ειρήνης μεταξύ διαφόρων θρησκειών (δεν ξέρω για τη χρήση της με τη μαινόμενη ισλαμική βία που πλήττει και το Λονδίνο).

ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ. Ήταν το 2006, που συναντηθήκαμε πάλι εδώ, πριν από καμιά δωδεκαριά χρόνια, χωρίς κανένα κανονικό «αναβαθμό» μύησης, είτε στη συνεχή και πολλή δουλειά του, με συνθέσεις «Νέας Μουσικής», που διαρκώς αλλάζει, μα που κρατά μιαν ανοικτή, διαλεκτική «ενδοσυζήτηση» με άλλες τέχνες, της φιλοσοφίας και της ποίησης, κυρίως, μα και του χορού, που είναι πάλιν η κοινή μήτρα μέσα από την οποία γεννήθηκε σαν σιαμαία η μουσική.

Η μουσική είναι για τον Εύη Σαμμούτη μια αφετηρία ζωής και νόησης, μια κινούμενη πατρίδα, που, ωστόσο, εμπεριέχει πολύ συγκεκριμένες πολιτισμικές αναφορές, με υλικά των Υλοζωιστών, Προσωκρατικών Φιλοσόφων: Τον Ήλιο, τη Γη (και το Νερό), το Σύμπαν και το Άπειρο. Το ρήμα εδώ θα ’πρεπε να ’ναι «ανακάλυψα» έναν νέο καλλιτέχνη, κι ακόμα πιο ορθά τον «αποκάλυψα», αφού η «μύηση» έγινε μεμιάς, όπως στο Συμπόσιο του Πλάτωνα διδάσκει η Διοτίμα, στον Σωκράτη, το Νοητά Ωραίο: Μια νέα και πάντα ρέουσα μουσική αναδύεται στα νέα έργα του, όπως το «Γλυπτική του Αέρα» (Sculpting Air), το «Ισθμός» (Isthmus), όπου πραγματεύεται την έννοια των «συνόρων» με την ξηρά και τη θάλασσα, έχοντας ζήσει σε μια βίαια διχοτομημένη μικρή χώρα, όπως λέει, και τώρα σε μιαν απέραντη ξηρά, όπως οι ΗΠΑ, με την ανάγκη να έχει και να θραύει σύνορα... Και με τον «Χρησμό της Λευκωσίας» για 5 φωνές (L’ Oracle de Nicosia), μια παραγγελία ποίησης στα Γαλλικά, με συνεργάτη του τον Dorian Astor...

Για τη «Γλυπτική του Αέρα», φερ’ ειπείν, χρειάστηκαν δομικά υλικά από Μύθους και κείμενα στο πρωτότυπο, τον Όμηρο και τις Σειρήνες και τον Οδυσσέα, τον Πυγμαλίωνα και τη Γαλάτεια, από τον Οθέλλο και τη Δυσδαιμόνα του Σαίξπηρ, τον Ύμνο στη Δήμητρα του Καλλισθένη, γιατί οι παρηχήσεις με φωνήεντα είναι ιδιαίτερα μουσικά εργαλεία για τον Εύη, όπως και οι Μεταμορφώσεις του Οβίδιου, ο Νίτσε και οι ποιήτριες.

ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ open ended. Με τον Ε. Σ. μπορεί κάποιος να έχει μια συζήτηση open ended, που εκκινεί από την κοινή απορία για την πορεία της μουσικής και του... κόσμου, την οικονομία και τη φιλοσοφία, τον κοινωνικό ελιτισμό και τη μαζική παραγωγή και κατανάλωση της κουλτούρας, μια δική μας συζήτηση χωρίς φαινομενικά χρονοδιαγράμματα και το παζάρι που επιβάλλεται μέσα στις διαιωνιζόμενες διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, μέχρι της τελικής κάμψεως (πτώσεως) της Δημοκρατίας της Κύπρου, από την ισχυρή γείτονα, την Τουρκία.

Η συζήτηση με τον Εύη γίνεται πάντα με την, από μέρους του, χαρακτηριστική, για μένα, δοτικότητα και δεκτικότητα, επ’ αμοιβαία ωφελεία, να συνεχίζεται και να εκδιπλώνεται προς όλες τις κατευθύνσεις, σαν bande dessinee, μέσα σε έργα «ανάγλυφα» όπως εκείνα που έγραψε ειδικά για τον Rohan De Saram (1*), τον σπουδαίο διεθνώς τσελίστα, για τον οποίον έγραψε έργο ο Ιάνης Ξενάκης.

Coda: Ο Εύης Σαμμούτης είναι ένας καλός συνθέτης: της σκληρής δουλειάς, της σεμνότητας και της γνώσης: της έγνοιας για την Ντεζιρέ και την Εμμέλεια, τη γυναίκα και την κόρη του, που όταν μεγαλώσει θα γίνει κτηνίατρος, της αγάπης για την οικογένειά του στην Κύπρο και της αρμονίας μέσα στο σύμπαν. Το πώς τα ενορχηστρώνει είναι μια άλλη συγχορδία, που δεν χωράει σήμερα μέσα στα εδώ προκαθορισμένα μέτρα. A bient?t, όμως είπαμε... ? tr?s bient?t…

(1*) Έργο του Ε. Σαμμούτη, σε διεθνή πρώτη, παρουσιάσαμε μαζί στο Λονδίνο, με τον τσελίστα αυτό, και με τον σπουδαίο Kreutzer Quartet, σε συναυλία που διοργάνωσα για την Υπάτη Αρμοστεία της Κύπρου, ως Μορφωτικός Σύμβουλος στη Βρετανία (2005-10) στο Royal College of Music, ενώ η συνεργασία του Ε.Σ. με τον Peter Sheppard Skaerved, βιολί και σύνθεση, συνεχίζεται, και θα ’ρθει στην Κύπρο κι αυτός το καλοκαίρι, στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Μουσικής του σημαντικότατου Πολιτιστικού Ιδρύματος «ΦΑΡΟΣ», του οποίου (φεστιβάλ) ο Ε.Σ. είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής.

Δρ ΝΙΚΗ ΚΑΤΣΑΟΥΝΗ
ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ