Εξαιρετικά δύσκολα τα στοιχήματα για επιβίωση του… πειράματος το 2014

Η Τράπεζα Κύπρου, οι δεσμεύσεις έναντι των πιστωτών και οι αποκρατικοποιήσεις «ακατάσχετη αιμορραγία» για μια πορεία εξόδου από την κρίση

Η ΕΠΙΒΟΛΗ λύσης-εξπρές στο Κυπριακό δημιουργεί άλλα σοβαρά ζητήματα σε σχέση με το μέλλον της Κύπρου

Μεγάλα στοιχήματα που θα κρίνουν την επιβίωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της οικονομίας παίζονται στη «ρουλέτα» του κυπριακού «πειράματος», ειδικά τη νέα χρονιά. Τα στοιχήματα επικεντρώνονται κυρίως στην υλοποίηση των στόχων του Μνημονίου για τη συνέχιση της εκταμίευσης των δόσεων για την Κύπρο και στην υλοποίηση των στόχων που έθεσε ο νέος Ανώτατος Εκτελεστικός Διευθυντής της Τράπεζας Κύπρου John Patrick Hourican γι’ αποτελεσματική διαχείριση των καθυστερήσεων στο δανειακό χαρτοφυλάκιο του Ομίλου και την ενοποίηση της Τράπεζας Κύπρου με την πρώην Λαϊκή.

Επαναφορά εμπιστοσύνης

Ωστόσο, οι κύριοι στόχοι που τέθηκαν και που σχετίζονται με την τελική επαναφορά της εμπιστοσύνης των ξένων επενδυτών προς την Κύπρο καθώς και των κυπριακών νοικοκυριών προς το χρηματοπιστωτικό σύστημα, είναι συνυφασμένα με τις εξελίξεις που φαίνεται να δρομολογούνται στο Κυπριακό και που συνδέονται άμεσα και ταυτόχρονα με τις αποφάσεις που λαμβάνονται για την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων, κυρίως του φυσικού αερίου και τις στρατηγικές επιλογές και συνέργειες που θα γίνουν.

Το Κυπριακό συνεχίζει να είναι -κατά τους ξένους- ένας σημαντικός παράγοντας σε σχέση με τις γενικότερες εξελίξεις στην οικονομία που αποθαρρύνει την επιστροφή της εμπιστοσύνης, κυρίως αυτή την περίοδο, που η άλλοτε ευημερούσα Κύπρος ήταν πόλος έλξης. Οι ξένοι που ενδιαφέρονται να επενδύσουν, κυρίως σε τραπεζικά σχήματα αλλά και στην αξιοποίηση των υδρογοναθράκων, έχουν δώσει μηνύματα ότι εκφράζουν σοβαρούς φόβους για τη συνεχιζόμενη εκκρεμότητα στο Κυπριακό που πλέον επιδεινώνεται με την κρίση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και την οικονομία. Η πτυχή αυτή είναι πολυσύνθετη και τυγχάνει χειρισμού από την Κυβέρνηση σε συνεργασία με τα κόμματα, καθώς η επιβολή λύσης-εξπρές δημιουργεί άλλα σοβαρά ζητήματα σε σχέση με το μέλλον της Κύπρου.

Εξαιρετικά δύσκολο περιβάλλον

Οι εκτιμήσεις, τα στατιστικά στοιχεία και οι αναλύσεις εκτιμούν ότι η οικονομία θα κινηθεί και τη νέα χρονιά σε ένα πολύ δύσκολο περιβάλλον, με τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους να συνεχίζουν να δέχονται σημαντικές απώλειες και την κατανάλωση να κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα. Την ίδια στιγμή η ανάκαμψη της οικονομίας θα καθυστερήσει να δείξει σημάδια σταθερότητας ενώ η ανεργία βρίσκεται στο ζενίθ της, δημιουργώντας αρνητικές εξελίξεις σε όλη την οικονομική δραστηριότητα.

Έκθεση σε χρέη

Τα κυπριακά νοικοκυριά που είναι εκτεθειμένα σε δάνεια, καθώς και οι επιχειρηματίες που υπερχρεώθηκαν εκτιμάται ότι θα δεχθούν σκληρές πιέσεις για διευθέτηση των χρεών τους, με επίκεντρο και ιδιαίτερη πίεση προς τους επιχειρηματίες γης και ακινήτων, αφού κυρίως η Τράπεζα Κύπρου κλονίζεται από τις σημαντικές ζημίες που επιδεινώνουν το δανειακό χαρτοφυλάκιό της και που αυξάνουν τις ανάγκες για επιπρόσθετες προβλέψεις.

Το στοίχημα του Hourican

Το πρώτο μεγάλο στοίχημα έχει θέσει και καλείται να φέρει σε πέρας ο John Patrick Hourican, που έχει δώσει αυστηρή νότα και ασκεί μεγάλες πιέσεις προς τους επιχειρηματίες γης και ακινήτων για διευθέτηση των χρεών τους. Ήδη, έχει προειδοποιήσει με εκποιήσεις περιουσιών, πράγμα που υποχρεώνει τους επιχειρηματίες του κλάδου να δουλέψουν σκληρά εκτός Κύπρου, να προσελκύσουν πελάτες, ακόμη κι αν υποχρεωθούν να μειώσουν τις τιμές των ακινήτων που διαθέτουν προς πώληση και να τα πουλήσουν όσα-όσα για να καταφέρουν να αποπληρώσουν τα χρέη τους.

Επιδείνωση του δανειακού χαρτοφυλακίου

Είναι εξαιρετικά σημαντικό (σύμφωνα με τα εννιαμηνιαία αποτελέσματα του Ομίλου) ότι οι προβλέψεις για απομείωση δανείων για το εννιάμηνο που έληξε στις 30 Σεπτεμβρίου 2013 ανήλθαν σε €799 εκατ., με τη χρέωση προβλέψεων επί του συνόλου των μεικτών δανείων να ανέρχεται στα 3,8% σε ετησιοποιημένη βάση. Οι προβλέψεις για την απομείωση δανείων το τρίτο τρίμηνο του 2013 ανήλθαν σε €261 εκατ. Οι υψηλές προβλέψεις οφείλονται, κατά την Τράπεζα, στη συνεχιζόμενη επιδείνωση της ποιότητας του δανειακού χαρτοφυλακίου, κυρίως λόγω της μείωσης της αξίας των εξασφαλίσεων στην Κύπρο.

Το 2014 χαρακτηρίζεται ως μια κρίσιμη και εξαιρετικά δύσκολη χρονιά για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, κυρίως για την Τράπεζα Κύπρου που είναι εκτεθειμένη σε μεγάλο βαθμό καθώς οι περισσότεροι δανειολήπτες πέραν των επιχειρηματιών ανάπτυξης γης -λόγω της συνεχιζόμενης ύφεσης, της μείωσης μισθών και της ανεργίας- αδυνατούν να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, με τις αξίες των εξασφαλίσεων να μειώνονται ακόμη περισσότερο.

Η έκθεση στους developers

Με την απορρόφηση του δανειακού χαρτοφυλακίου της Λαϊκής Τράπεζας στην Κύπρο, η Τράπεζα είναι ο μεγαλύτερος δανειστής στην Κύπρο, με το μερίδιο αγοράς επί των δανείων να ανέρχεται στο 38% στις 30 Σεπτεμβρίου 2013. Ως εκ τούτου, οι μελλοντικές οικονομικές επιδόσεις της Τράπεζας είναι αλληλένδετες με την ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας κι αν αποτύχει να κερδίσει το στοίχημα, θα υπάρξουν σοβαρότατες επιπτώσεις στην οικονομία.

Η μεγαλύτερη έκθεση του Ομίλου είναι οι μεγάλες επιχειρήσεις που αντιπροσωπεύουν το 45,6% του συνόλου των δανείων, τα δάνεια προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις (22,8% του συνόλου), τα οικιστικά και τα καταναλωτικά δάνεια (19,4% και 12,2% του συνόλου, αντίστοιχα). Μόνο τα δάνεια στον κατασκευαστικό τομέα αντιπροσωπεύουν το 14,8% του συνόλου των δανείων και τα δάνεια στον τομέα ακινήτων και ανάπτυξης γης το 16,6% του συνόλου.

Αποκρατικοποιήσεις - ακίνητα Δημοσίου

Πέραν αυτής της «ακατάσχετη αιμορραγίας» που καθορίζει και τη θεραπεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της οικονομίας γενικότερα, η Κύπρος πιέζεται να υλοποιήσει τους στόχους της δανειακής σύμβασης, σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα που τέθηκαν και να πείσει άλλη μια φορά την αντιπροσωπία της Τρόικας που θα επιστρέψει σύντομα στο νησί για τη νέα αξιολόγησή της, ότι προχωρούν οι αποκρατικοποιήσεις στις Κρατικής Ιδιοκτησίας Επιχειρήσεις.

Στο επίκεντρο θα τεθεί η πρόοδος που έγινε στο θέμα της εκποίησης, αναδιάρθρωσης και εκκαθάρισης περιουσιακών στοιχείων της γενικής Κυβέρνησης, των Δήμων και των επαρχιακών διοικήσεων, περιλαμβανομένων και των ακινήτων γης, ώστε να διαφανούν οι προοπτικές αυτών των εταιρειών και η έκθεση της Κυβέρνησης από τη λειτουργία τους αλλά και κατά πόσον υπάρχουν προοπτικές για ιδιωτικοποίησή τους. Μια μεγάλη πρόκληση για την Κυβέρνηση θεωρείται η επιτυχής έκβασης της τήρησης των δεσμεύσεων έναντι των πιστωτών της, όχι μόνο για τους στόχους που τέθηκαν για διάφορα μέτρα, αλλά κυρίως για την εφαρμογή όλων των ενεργειών που αφορούν τη δημοσιονομική εξυγίανση, τη διαχείριση του δημόσιου χρέους και δημοσιονομικού ελλείμματος.

Πιέσεις για το δημόσιο χρέος

ΟΙ ΣΥΝΕΧΕΙΣ προσπάθειες που βρίσκονται σε εξέλιξη και αφορούν στην εξασφάλιση ρευστού για να καλυφθούν άμεσες χρηματοδοτικές ανάγκες, όπως η αποπληρωμή δανείων, για τις οποίες υπάρχουν σοβαρές πιέσεις από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος ως ποσοστό στο ΑΕΠ, δυσχεραίνει το κυβερνητικό έργο. Το 2014 η αύξηση διαφόρων φορολογιών (όπως ο συντελεστής του ΦΠΑ και η αύξηση της φορολογίας στα πετρελαιοειδή) και μέτρα που επηρεάζουν τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις, αναμένεται να μειώσουν τα έσοδα του Δημοσίου, υποχρεώνοντας την επιλογή της περαιτέρω μείωσης των δαπανών.

Το θέμα της πώλησης μέρους των αποθεμάτων χρυσού φαίνεται πως εξακολουθεί να βρίσκεται στην ατζέντα της Κυβέρνησης ως ύψιστη επιλογή παρά τη διαφωνία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. Η πώληση μέρους των αποθεμάτων χρυσού «ξελασπώνει» την Κυβέρνηση από τις δεσμεύσεις για κάλυψη χρηματοδοτικών αναγκών και για μείωση μέρους του δημόσιου χρέους.

Αρνητικοί ρυθμοί

Το ίδιο το Υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι η επιβράδυνση της κυπριακής οικονομίας θα συνεχιστεί και το 2014, με τον ρυθμό ανάπτυξης να παραμένει αρνητικός. Με βάση την αρχική πρόβλεψη που έχει συμπεριληφθεί στο μακροοικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής, υπάρχει πρόβλεψη για έναν ρυθμό ανάπτυξης που προβλέπεται να κυμανθεί στο -3,9% και σύμφωνα με το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής στο -4,8%.

Όλες οι πιο πάνω εξελίξεις κρίνουν ουσιαστικά το μέλλον και συνθέτουν το σκηνικό που θα διαμορφώσει την κυπριακή οικονομία τη νέα χρονιά και θ’ αποτελέσει τροχοπέδη για την αγορά εργασίας και την ανεργία να αυξάνεται ακόμη περισσότερο, ενώ η συνεχιζόμενη έλλειψη ρευστότητας «στραγγίζει» την αγορά.