ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΟΠΩΣ ΤΟ ΞΕΡΑΜΕ ΜΕΧΡΙ ΤΩΡΑ ΦΤΑΝΕΙ ΣΕ ΕΝΑ ΤΕΛΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Η συζήτηση για την πιθανολογούμενη «τριμερή» στη Νέα Υόρκη δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου. Πίσω από αυτό το θέμα βρίσκονται ένα σωρό από σενάρια και εικοτολογίες, που διογκώθηκαν από την ώρα που τελειώνει η άμμος στην κλεψύδρα του χρόνου

· Για μια ακόμα φορά τα δυο άκρα συγκλίνουν. Τόσο οι «λυσομανείς» όσο και οι «λυσοφοβικοί» παρουσιάζονται πεπεισμένοι ότι «κάτι θα γίνει»

· Οι πρώτοι σε ιδιωτικές κουβέντες κομπορρημονούν ότι «ειδικά τώρα και μετά την κατάσταση στην οποία έχει βρεθεί η Τουρκία, ο Ερντογάν έχει ανάγκη να κάνει την κίνηση και θα την κάνει εντός των επόμενων εβδομάδων»

· Οι άλλοι διαβλέπουν ότι τώρα ήρθε η ώρα που θα φανεί πως «το παιχνίδι ήταν από καιρό στημένο»

Τέλος καλοκαιριού και τέλος εποχής για το Κυπριακό. Τόσο οι διαπραγματεύσεις Αναστασιάδη-Ακιντζί όσο και το Κυπριακό, όπως το ξέραμε μέχρι τώρα, φτάνουν σε ένα τέλος μέσα στις επόμενες λίγες εβδομάδες. Το τέλος αυτό θα είναι κάποια «αιφνίδια» συμφωνία, που θα παρασύρει στη δίνη της την Κύπρο ολόκληρη τους επόμενους μήνες; Ή μήπως θα είναι η καταγραφή ενός ακόμα αδιεξόδου, το οποίο όμως αυτήν τη φορά θα θεωρηθεί οριστικό; Η συζήτηση για την πιθανολογούμενη «τριμερή» στη Νέα Υόρκη δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου. Πίσω από αυτό το θέμα βρίσκονται ένα σωρό από σενάρια και εικοτολογίες, που διογκώθηκαν από την ώρα που τελειώνει η άμμος στην κλεψύδρα του χρόνου.

Προσδοκίες και ανησυχίες συγκλίνουν

Για μια ακόμα φορά τα δυο άκρα συγκλίνουν. Τόσο οι «λυσομανείς» όσο και οι «λυσοφοβικοί» παρουσιάζονται πεπεισμένοι ότι «κάτι θα γίνει». Οι πρώτοι σε ιδιωτικές κουβέντες κομπορρημονούν ότι «ειδικά τώρα και μετά την κατάσταση στην οποία έχει βρεθεί η Τουρκία, ο Ερντογάν έχει ανάγκη να κάνει την κίνηση και θα την κάνει εντός των επόμενων εβδομάδων».

Προσθέτουν ότι για την Τουρκία θα είναι μια «κίνηση» στην ίδια κατεύθυνση με την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ και τη Ρωσία. Οι άλλοι διαβλέπουν ότι τώρα ήρθε η ώρα που θα φανεί πως «το παιχνίδι ήταν από καιρό στημένο». Ερμηνεύοντας και πάλι την επίδειξη καλής θέλησης που κάνουν Άγκυρα και κατεχόμενη Λευκωσία για «λύση πριν από το τέλος του χρόνου», καθώς και πράγματα που κατά καιρούς συνομιλούν μεταξύ τους στο πολιτικό σύστημα των κατεχομένων, προετοιμάζονται να αποκρούσουν τον «αιφνιδιασμό».

Για τη μεγάλη πλειοψηφία των λογικών ανθρώπων, όμως, το Κυπριακό έχει πια μπει σε έναν πραγματικό κύκλο του παραλόγου. Γιατί είναι αδύνατο να φανταστεί κανένας πως ειδικά η σημερινή Τουρκία και οι εξελίξεις που τη χαρακτηρίζουν μπορεί στα σοβαρά να λύσει ένα πρόβλημα όπως το Κυπριακό. Πολλές φορές έχει φανεί και αποδειχτεί ότι, πέρα από τις δηλώσεις του που συλλέγουμε εμείς, ο σουλτάνος της Άγκυρας και γενικότερα το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας δεν ασχολείται παρά ευκαιριακά με το Κυπριακό. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη αυτά που σήμερα είναι τα φλέγοντα θέματα και οι ανοιχτές πληγές για την Άγκυρα, η κατάσταση της Κύπρου είναι πραγματικά «παρωνυχίδα».

Πολλοί σχολιάζουν την επίσκεψη Μπάιντεν στην Άγκυρα και τη συνδυάζουν βεβαίως με «πρωτοβουλία» που παίρνουν οι ΗΠΑ σε αυτήν την κρίσιμη ώρα για το Κυπριακό. Μπορούν όμως πράγματι οι ΗΠΑ να ζητήσουν κάτι σχετικό από την Τουρκία; Το μόνο που θέλει να ακούσει ο «νεο-σουλτάνος» από τους Αμερικανούς «πρώην φίλους του» είναι ότι θα του δώσουν στο πιάτο τον θανάσιμο εχθρό του, Φ. Γκιουλέν. Την ίδια ώρα είναι πολύ καλά γνωστό ότι οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις βρίσκονται στο χειρότερο σημείο εδώ και πολλές δεκαετίες. Με ποια λογική, λοιπόν, μπορούν οι Αμερικανοί, αν το θέλουν, να πείσουν τον παντοκράτορα της Άγκυρας που τους ξηλώνει τη βάση στο Ιντζιρλίκ να κάνει κάτι διαφορετικό στην Κύπρο από εκείνο που έχει διακηρύξει εκατό φορές;

Για ποια λύση εννοούν ότι γίνεται πριν από το τέλος του χρόνου;

Είναι μάλιστα σαφές τι εννοούν ως «λύση» ο Ερντογάν και το τουρκικό κράτος γενικότερα. Το έχουν εξηγήσει με πολύ απλά και κατανοητά λόγια πολλές φορές. Εκείνη η λύση που μπορεί να έχουμε μέχρι το τέλος του χρόνου και για την οποία επείγονται να γίνει πενταμερής διεθνής διάσκεψη που θα την σφραγίσει, θα είναι ένας «νέος συνεταιρισμός», μέσα από τον οποίο οι Τουρκοκύπριοι θα έχουν, επιτέλους, το δικό τους κράτος. Με τρόπο που, όπως εξηγούν, η «ΤΔΒΚ» θα έχει συνέχεια.

Όπως η δική μας πλευρά θεωρεί εκ των ων ουκ άνευ τη συνέχεια του νόμιμου κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας, από την τουρκική πλευρά αξιώνουν μέσα από τη λύση να βρει συνέχεια το κατοχικό ψευδοκράτος. Αυτήν τη θέση την υποστηρίζουν και οι Τουρκοκύπριοι ομόφωνα και πρόσφατα ο Μουσταφά Ακιντζί αμφισβητούμενος έσπευσε να δώσει σχετικές διαβεβαιώσεις. Η λύση την οποία έχουν «έτοιμη» για τους επόμενους μήνες έχει επίσης ως βασικό στοιχείο ότι Έλληνες και Τούρκοι θα μοιραστούν φίφτι-φίφτι την εξουσία και ότι η Τουρκία θα είναι εδώ και θα «ενδιαφέρεται».

Ενώ ακόμα και στο εδαφικό έσπευσαν τους τελευταίους μήνες να μας εξηγήσουν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους ότι θα πρέπει να ξεχάσουμε τις ρυθμίσεις του Σχεδίου Ανάν γιατί εκείνο το απορρίψαμε και οι θέσεις τους έχουν γίνει σκληρότερες.
Αφήνοντας όλες τις υπόλοιπες μεγάλες διαφορές, είτε πρόκειται για το εδαφικό είτε πρόκειται για τις περιουσίες κ.λπ, αυτή και μόνο η περιγραφή δείχνει αν είμαστε μακριά ή κοντά στο ενδεχόμενο μιας συμφωνίας.

Μήπως είναι μύθος και το «πάρε-δώσε»;

Επειδή κάποιοι εξακολουθούν να ισχυρίζονται ότι δεν πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη αυτά που ακούγονται σε υψηλούς τόνους διότι πιθανώς να είναι μαξιμαλιστικές διαπραγματευτικές τοποθετήσεις, θα αρκούσε να κοιτάξουμε λίγο τις τουρκικές προτάσεις με τις οποίες θεώρησαν ότι μπορεί να λυθεί το αγκάθι των εγγυήσεων. Και οι τρεις εναλλακτικές προτάσεις που έγιναν έχουν έναν κοινό παρονομαστή. Ότι η Τουρκία μένει στην Κύπρο. Πέρα από τον έμμεσο έλεγχο που θα μπορεί να ασκείται μέσω της συμμετοχής των Τουρκοκυπρίων, η οποία αξιώνουν να είναι σε ισότιμη βάση, εννοούν και κάποιαν άμεση τουρκική παρουσία. Γιατί λοιπόν να θεωρήσει κανένας ότι τα υπόλοιπα είναι «διαπραγματευτικές τοποθετήσεις» από τις οποίες μπορεί σε κάποια στιγμή να μετακινηθούν;

Εξάλλου και αν ήταν έτσι, ποιες θα είναι οι αντίστοιχες μετακινήσεις που θα χρειάζεται να κάνει η ελληνική πλευρά από θέσεις της; Μήπως από την ενότητα και τη συνέχεια του κράτους; Μήπως από την αρχή ότι οι νόμιμοι ιδιοκτήτες πρέπει να έχουν πράγματι τον πρώτο λόγο στις περιουσίες τους; Μήπως από το ότι διεθνή παρουσία θα έχει και διακρατικές συμφωνίες θα κάνει μόνο η κεντρική κυβέρνηση; Μήπως από την αρχή ότι η αποκατάσταση κατεχόμενου εδάφους θα πρέπει να είναι τέτοια που η λύση να είναι επωφελής για το μεγαλύτερο μέρος των προσφύγων;

Κι αν μετά τη Λύση αποφασίσουν να ψάξουν κάποιο «δάχτυλο Γκιουλέν»;

Άλλο είναι όμως το μεγάλο ερώτημα πάνω απ' όλα αυτά. Με ποια λογική μπορεί να θεωρήσουμε ότι η σημερινή εντελώς αναξιόπιστη και απρόβλεπτη Τουρκία είναι σε θέση να γίνει εκείνος ο εταίρος με τον οποίο θα συμφωνηθεί και θα τεθεί σε εφαρμογή μια τόσο ευαίσθητη και λεπτή πολιτική διευθέτηση, μέσα σε ένα περιβάλλον φορτισμένο από δεκαετίες εχθρότητας;

Γίνεται λόγος για εγγυήσεις και ασφάλεια, αλλά το ερώτημα του μέσου πολίτη είναι ποια εξασφάλιση υπάρχει απέναντι σε μια χώρα που από τη μια μέρα στην άλλη μπορεί να αποφασίσει να εισβάλει στη Συρία, να καταρρίψει ένα ξένο αεροσκάφος ή και να κάνει δεκάδες χιλιάδες συλλήψεις στη βάση μιας ψύχωσης. Μήπως δεν είναι αλήθεια ότι ένα μεγάλο μέρος της πρόσφατης συνάντησης Ερντογάν-Ακιντζί αφιερώθηκε στο να καθησυχάσει ο Τουρκοκύπριος τον «Μεγάλο Αδελφό» ότι δεν κρύβεται «δάχτυλος Γκιουλέν» στα κατεχόμενα;

Αν τυχόν υπήρχε μια τελική συμφωνία μέχρι το τέλος του χρόνου, ποιος λέει στην υπεύθυνη ελληνοκυπριακή ηγεσία ότι στα μέσα του επόμενου χρόνου δεν μπορεί να προκύψει ένα νέο επεισόδιο μέσα στην Τουρκία και εκείνη να αξιώνει να ψάξει απ' άκρου σ' άκρο την Κύπρο αναζητώντας «εσωτερικούς εχθρούς»; Ποιος μπορεί να εγγυηθεί ότι μέσα από τον νέο πόλεμο που αρχίζει ανάμεσα σε Τουρκία και Κούρδους δεν θα μπορούσε σε κάποια στιγμή μετά τη λύση να αποφασίσει το καθεστώς του Ταγίπ Ερντογάν να διώξει «φιλοτρομοκράτες» και μέσα στα κυπριακά πανεπιστήμια, όπως κάνει τώρα στην Τουρκία;

Πέρα από το Κυπριακό το «φίνις ‘18» της κυβέρνησης Αναστασιάδη

Την ώρα, όμως, που όλα αυτά γίνονται γύρω από το Κυπριακό και τα σενάρια μπλέκονται ξανά και με τους σχεδιασμούς για τις «μεγάλες εκλογές» του 2018, η κυβέρνηση του Νίκου Αναστασιάδη προσπαθεί να πάρει στροφές για το δικό της «φίνις» μέχρι τις προεδρικές κάλπες. Επανέρχονται «σενάρια ανασχηματισμού» και ακούγονται ονόματα. Αλλά και ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προσπαθεί να βάλει την ατζέντα αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες.

Από την πλευρά του κυβερνώντος ΔΗΣΥ, ο οποίος προβληματίζεται πολύ για τις δημοτικές εκλογές του Δεκεμβρίου, ακούστηκε τελευταία ότι «δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εκτός από το Μνημόνιο που μας άφησαν οι προηγούμενοι, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έχει και ένα Πρόγραμμα Διακυβέρνησης». Αυτό όμως ακούγεται εξαιρετικά φιλόδοξο. Ποιο πρόγραμμα; Πολιτικά έχουμε μπει ήδη στην αντίστροφη μέτρηση. Ενώ εκκρεμούν πολλά και δύσκολα θέματα από το πρόγραμμα με το οποίο είχαν δεσμευτεί η Κυβέρνηση και η Κύπρος απέναντι στην Ευρώπη.

Τα ανοιχτά μέτωπα της Κυβέρνησης

Πρώτα είναι η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Που πρέπει να γίνει πριν τις εκλογές. Αλλά στην οποία σχεδόν όλοι θέλουν να κρεμάσουν σαν «ουρά» ή την αναβολή των εκλογών ή μια ειδική «μισή θητεία» για την εφαρμογή της. Πράγματι, όπως το είπε με το γνωστό του ύφος τις προάλλες στην τηλεόραση ο Υπουργός Εσωτερικών, σχεδόν όλα τα πολιτικά κόμματα σκέφτονται την αναβολή. Αλλά κανένας δεν τολμά να το πει.

Μπορεί να φλερτάρουν με την ιδέα για δικούς τους κομματικούς λόγους, αλλά δεν παύει να είναι και κοινή λογική. Πώς είναι δυνατό σήμερα να εκλεγούν τριάντα δήμαρχοι και δημοτικά συμβούλια με «όρο εντολής» να εφαρμόσουν μια μεταρρύθμιση που θα προβλέπει ότι μέσα στα επόμενα δυο χρόνια θα πρέπει να συγχωνευτούν (διάβαζε να καταργηθούν) αρκετοί δήμοι (περίπου το ένα τρίτο); Δεν θα ήταν λογικό να κάνουν πρώτα τη μεταρρύθμιση και μετά τις εκλογές μέσα στο νέο σκηνικό; Δεν ξέρουμε πάντως ποιος θα δώσει την απάντηση.

Ταυτόχρονα και ίσως με μεγαλύτερη προτεραιότητα είναι η μεταρρύθμιση του Δημόσιου Τομέα. Είναι εντελώς παράλογο μετά την πτώχευση του κράτους και μετά απ' όλες αυτές τις συζητήσεις που γίνονται για 4-5 χρόνια για το κράτος και τη δημόσια υπηρεσία, μέσα σε μια κοινωνία που κλήθηκε μάλιστα και πληρώνει το «λογαριασμό», να μην εφαρμοστούν τομές και αλλαγές στον δημόσιο τομέα. Μετά την χωρίς μεγάλο νόημα περιπέτειά τους με τη Νομική Υπηρεσία, τα έξι νομοσχέδια είναι ξανά στη Βουλή. Θα καταφέρει η κυβέρνηση να τα δει να γίνονται νόμοι; Αν ναι, πώς θα εφαρμοστούν τους επόμενους μήνες και τι αντιδράσεις θα υπάρχουν;

Όταν ο Πρόεδρος το παίρνει πάνω του

Αλλά μιλώντας για αντιδράσεις, στον νου έρχεται το «γεφύρι της Άρτας», που ονομάζεται ΓΕΣΥ. Μια τελευταία παρέμβαση του Γ.Γ. του ΑΚΕΛ, που κατήγγειλε ότι «κάποιοι στον περίγυρο του Προέδρου και μέσα στον ΔΗΣΥ» δεν ευνοούν να προχωρήσει το ΓΕΣΥ, πέρα από την ανάγκη του ΑΚΕΛ να κάνει αντιπολίτευση δίνει και μια πραγματική εικόνα. Στην πραγματικότητα δεν είναι απλώς «κάποιοι». Με την ίδια λογική τόσο ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος όσο και ο Πρόεδρος Χριστόφιας, μαζί με τους τότε «κάποιους», προτίμησαν τελικά να μην πάρουν το τεράστιο ρίσκο που θα είναι αυτή η μεταρρύθμιση.

Από τον χώρο του κυβερνώντος κόμματος κρίνοντας τον βαθμό δυσκολίας αυτού του πολυετούς αδιέξοδου σχεδίου ψιθύριζαν ότι «κακώς ο Πρόεδρος το πήρε πάνω του, θα έχει φθορά». Αν όμως αυτό αληθεύει, τι να πει κανένας για τον «πόλεμο εξόντωσης του υποκόσμου»;

Όσοι όμως ξέρουν από παλιά τον Νίκο Αναστασιάδη σε αυτές τις συζητήσιμες πρωτοβουλίες του αναγνωρίζουν το ταμπεραμέντο του. Σωστές ή λάθος, τέτοιες πρωτοβουλίες του «Νίκαρου» πρέπει να ερμηνευτούν ότι «βάζοντάς τα όλα κάτω, την ώρα που άλλοι έκαναν διακοπές, εκείνος ανασηκώνει τα μανίκια και ξεκινά προσωπικά τον αγώνα του 2018».

Από την «άγραφη συμμαχία» στον «ακήρυκτο πόλεμο» Αβέρωφ-Νικόλα

Κάτι τέτοιο έχει βέβαια άμεση «ανάγνωση» σε σχέση με το Κυπριακό. Στο πίσω μέρος του μυαλού του ο Πρόεδρος δεν πολυπιστεύει αυτά που λένε περπατώντας σε χαλιά είτε ο κ. Έιντε και το αφεντικό του είτε ο κάθε ενδιαφερόμενος και μεσάζων στο εξωτερικό. Ακούει και έχει ζήσει τα όσα λέει και αφήνει να εννοηθούν ο φίλος του ο Μουσταφά. Όπως και όσα από εκείνον μαθαίνει για τις κινήσεις της Τουρκίας. Και το πίσω μέρος του μυαλού του Προέδρου πρέπει να έχει και εκείνες τις πληροφορίες που «δεν λέγονται» αλλά που είναι απαραίτητες για να έχει κανείς μια ρεαλιστική εικόνα.

Μιλώντας όμως για τον περίεργο συνδυασμό του Κυπριακού με τις προεδρικές, πολλοί είναι εκείνοι που διερωτώνται με ποια «ομάδα» θα «τρέξει» τις εκλογές ο σημερινός Πρόεδρος. Την ώρα που ο ηγέτης του ΔΗΚΟ έχει μόνιμο σχέδιο να συσπειρώσει και να στερεώσει ένα συμβόλαιο στον «ενδιάμεσο», αυτό σημαίνει ότι δεν του αφήνει περιθώρια για να αναζητήσει ο ίδιος συμμαχίες και συγκλίσεις. Όσο και αν είναι το πρόβλημα του περίφημου «ενδιάμεσου» να καταλήξει σε κοινές λύσεις, μόνο και μόνο η αναζήτηση θα στερεί περιθώρια από το κυβερνών κόμμα. Ήδη πολλοί παρατήρησαν ότι η άλλοτε «άγραφη συμμαχία» Αβέρωφ-Νικόλα εξελίσσεται σε «ακήρυκτο πόλεμο» τον τελευταίο καιρό.

Ανασχηματισμός... υφυπουργείων;

Γι’ αυτό κάποιοι αναζητούν «κινήσεις του Προεδρικού» που θα συσφίξουν τις δυνάμεις του και θα ανανεώσουν επιρροές μέσα από κάποιον ανασχηματισμό. Πριν από μερικές εβδομάδες πολλοί θεωρούσαν σίγουρο κάποιον ανασχηματισμό της Κυβέρνησης για την «τελική ευθεία». Τώρα όμως που ήρθαν οι μέρες του, οι πιθανότητες μοιάζουν να έχουν μειωθεί. Μπορεί να φαίνεται να υπάρχει κάποια αντικειμενική ανάγκη εξαιτίας της φημολογούμενης αναγκαστικής αποχώρησης ενός υπουργού, αλλά ακόμα και αν επιβεβαιωθεί κάτι τέτοιο κανένας δεν ξέρει με ασφάλεια αν θα πρόκειται για ευκαιρία να ανακατευτεί η τράπουλα του Υπουργικού ή θα έχουμε απλή αντικατάσταση.

Σημειώνεται ακόμα ότι μαζί με τη μεταρρύθμιση στο Δημόσιο το Προεδρικό έχει διαμηνύσει ότι θέλει να συζητήσει με τους πολιτικούς αρχηγούς το σχέδιο του για τρια υφυπουργεία. Αυτό ίσως να είναι ένα κομμάτι από το πρόγραμμα διακυβέρνησης Αναστασιάδη. Αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα δεχτούν εύκολα να ενισχύσουν την πορεία Αναστασιάδη προς τις Προεδρικές με τρία καινούρια πρόσωπα που θα τραβήξουν και την προσοχή με νέα καλογυαλισμένα και σημαντικά χαρτοφυλάκια. Αν και από την πλευρά του ΑΚΕΛ ακούστηκε σε κάποια στιγμή με σκεπτικισμό ότι ίσως να δικαιολογείται ένα μόνο πρόσθετο υφυπουργείο.