Η καταιγίδα του Εurogroup αφήνει μεγάλες καταστροφές

Δεν πάει άλλο η κατάσταση με μη εξυπηρετούμενα δάνεια που αυξάνονται καθημερινά όσο βαθαίνει και η κρίση και που αποτελούν βαρίδι για τους ισολογισμούς των χρηματοπιστωτικών

· Συναγερμός για τις παρενέργειες των «κόκκινων» δανείων
· Η Τρόικα δεν ακούει κανέναν για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια
· Μεταχείριση με το… γάντι για τους συνεργάσιμους δανειολήπτες
· Ενοίκιο στο κράτος για την πρώτη κατοικία
· Αναζητείται χρηματοδότηση για να στηριχθεί η αγορά δανείων από το κράτος
· Ανοικτό το θέμα του «φόρου» στις καταθέσεις εάν δεν περιοριστεί η μεγάλη τρύπα των «κόκκινων» δανείων
· Δανειολήπτες δεν πληρώνουν, αναμένοντας το… θαύμα

Η καταιγίδα που ξέσπασε στην Κύπρο με την απόφαση του Eurogroup για «κούρεμα» των καταθέσεων άφησε μεγάλες καταστροφές. Μετά τις απώλειες των καταθετών, την εξυγίανση και αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και τη δανειακή σύμβαση, με τους δανειστές να επιζητούν αυστηρή τήρηση του Μνημονίου, η μεγαλύτερη πληγή ανοίγει για τους δανειολήπτες. Άλλοι ήταν συνεπείς και «συνεργάσιμοι» μέχρι τώρα αλλά η χρηματοπιστωτική κρίση «χτύπησε» και τα δικά τους νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να καταβάλουν τη δόση των δανείων τους. Άλλοι πάλι εξασφάλιζαν τα δάνεια αλλά εφάρμοζαν τη ρήση «δανεικά κι αγύριστα».

Τα συσσωρευμένα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, που αυξάνονται καθημερινά όσο βαθαίνει και η κρίση και που αποτελούν βαρίδι για τους ισολογισμούς των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων -λόγω και των αυστηρότερων προνοιών του Μνημονίου και την πίεση που ασκείται στα ιδρύματα από τις Εποπτικές Αρχές- υπενθυμίζουν στους δανειολήπτες ότι επιτέλους κάτι πρέπει να κάνουν με τις δόσεις των δανείων τους.

Ασυνεννοησία

Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, μέσα από καθυστερήσεις, διαφορετικές ερμηνείες και προσεγγίσεις των τεχνοκρατών και μέχρι πριν από μια εβδομάδα την ασυνεννοησία του Διοικητή Πανίκου Δημητριάδη με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, δημιουργούσε προβλήματα στο έργο των τραπεζών και τώρα των συνεργατικών ιδρυμάτων.

Η κρίση στις σχέσεις Κεντρικής Τράπεζας με διάφορους φορείς, που επωμίζονται με τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, έχει ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση περισσοτέρων «κόκκινων» δανείων. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα «πνίγηκαν» σε ένα χαρτομάνι, το οποίο ακόμη και τώρα δυσκολεύονται να αποκρυπτογραφήσουν. Η όλη κατάσταση -με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να φθάνουν τα 29 δις ευρώ, εκ των οποίων το 50% των δανείων του συνεργατισμού να κατατάσσονται στα «κόκκινα» δάνεια- περνά ως προτεραιότητα στην ατζέντα της νέας Διοικητού κας Χρυστάλλας Γιωρκάτζιη, που εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει εκ των έσω, για να επιτύχει συγύρισμα του συστήματος.

Από την άλλη η Βουλή, για λαϊκίστικους και επικοινωνιακούς λόγους, παρά για την ουσία του θέματος, και θέλοντας να το παίξει το «καλό παιδί» και να προστατεύσει την πρώτη κατοικία, προσδοκούσε να περάσει άρον-άρον νομοθεσία, χωρίς να υπεισέλθει στις λεπτομέρειες ενός θέματος, που ανοίγει όλο και μεγαλύτερες τρύπες. Για τους περισσότερους η κυοφορούμενη απόφαση θεωρείται εξαιρετικά θετική και υποβοηθητική για τους δανειολήπτες, αλλά πώς μπορεί να εγκριθεί μια τέτοια νομοθεσία, όπως προτείνεται, αφού η Κύπρος βρίσκεται κάτω από τον ασφυκτικό κλοιό της Τρόικας, και στην ουσία δεν μπορεί να κάμει και πολλά εάν δεν συναινέσουν οι δανειστές;

Πιέσεις

Η Βουλή μπορεί να τράβηξε πίσω για την πρώτη κατοικία, τουλάχιστον προς το παρόν, αλλά το βάρος μεταφέρεται όλο στην Κυβέρνηση, που δέχεται πιέσεις από παντού και αναγνωρίζει ότι αυτήν τη στιγμή οι περισσότεροι δανειολήπτες δεν μπορούν να ανταποκριθούν και να καταβάλλουν τη συμφωνηθείσα δόση τους. Βλέποντας τα μεγάλα προβλήματα που δημιουργούνται στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τα οποία ήδη βρίσκονται σε διαδικασία stress tests, καταβάλλονται προσπάθειες για τετραγωνισμό του κύκλου με τη σύμφωνο γνώμη των δανειστών. Η κάθοδος της αποστολής της Τρόικας στην Κύπρο αρχές Μαΐου αναμένεται να βάλει τα πράγματα σε τάξη, καθώς ήδη έχει ανακοινωθεί ότι αυτήν τη φορά η αξιολόγηση θα επικεντρωθεί στο θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ώστε να ολοκληρωθεί η εξυγίανση και η αναδιάρθρωση του Συνεργατισμού και του τραπεζικού συστήματος.

Όλοι ξέρουν ότι το εγχείρημα αυτό είναι το πιο δύσκολο καθώς τα δάνεια, κυρίως του Συνεργατισμού που χρηματοδοτούσε τα νοικοκυριά δάνεια, έχουν φθάσει σε επικίνδυνα επίπεδα, ενώ οι ισολογισμοί των τραπεζών είναι επίσης φορτωμένοι με «κόκκινα» δάνεια και αυξημένες επισφάλειες.

Οι συνεργάσιμοι

Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για να μειώσουν τις ζημιές και τις επισφάλειές τους και να σώσουν τους ισολογισμούς τους τρέχουν τους δανειολήπτες, πολλοί από τους οποίους ξέχασαν ότι τα δάνεια πληρώνονται και δεν είναι δανεικά κι αγύριστα. Καλύτερη μεταχείριση έχουν όσοι αποδεδειγμένα ήταν συνεπείς και συνεργάσιμοι μέχρι τώρα και αδυνατούν να πληρώνουν τη δόση που συμφώνησαν λόγω της ύφεσης στην οικονομία.
Το σχοινί τεντώνεται επικίνδυνα καθώς αυτήν την περίοδο συνέπεσε και η διενέργεια των stress tests για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, που ολοκληρώνεται τον προσεχή Σεπτέμβριο. Το σκηνικό που δεν φαίνεται να διαφοροποιείται προς το καλύτερο, παρά τη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών, φαντάζει ιδιαίτερα χλομό καθώς δημιουργούνται κι άλλες μεγάλες πιέσεις προς το χρηματοπιστωτικό σύστημα που, οπωσδήποτε, πρέπει να επιβιώσει και προς τους δανειολήπτες που υποχρεώνονται να συνεργαστούν, ώστε να διασφαλίσουν τις περιουσίες που έχουν χρησιμοποιήσει ως εμπράγματες εξασφαλίσεις για να εξασφαλίσουν δάνειο.

Η Κυβέρνηση, συναισθανόμενη και τις κοινωνικές επιπτώσεις που δημιουργούν οι πρόνοιες για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, αλλά και υπό την πίεση των κομμάτων που θέλουν να δώσουν λύσεις στους δανειολήπτες και να τους βοηθήσουν να κρατήσουν την πρώτη κατοικία τους και την επιχείρησή τους -οι ευρωεκλογές και βουλευτικές εκλογές ασκούν ιδιαίτερες πιέσεις για άμεσες λύσεις- φαίνεται να ευνοεί τη διευθέτηση του θέματος της πρώτης κατοικίας στη βάση του ιρλανδικού μοντέλου.

Το ιρλανδικό μοντέλο

ΠΩΣ εφαρμόζεται και στην Κύπρο, μετά την Ιρλανδία και στη συνέχεια την Ελλάδα, ένα μοντέλο που προτάθηκε κυρίως για τα δάνεια των νοικοκυριών και σε ποιες περιπτώσεις οι δανειολήπτες θα μπορέσουν να διασφαλίσουν και πώς την πρώτη κατοικία τους; Oι δανειολήπτες που μπορούν να εκμεταλλευθούν αυτές τις διευθετήσεις, σίγουρα θα είναι αυτοί που έχουν εξακριβωμένα πραγματική ανάγκη, διαθέτουν κατοικία όχι πέραν ενός ποσού που θα καθορίζεται από τον νόμο -π.χ. μέχρι 200.000 ευρώ- δεν είναι σε θέση να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους έναντι της τράπεζας ή του συνεργατικού γιατί είτε έχασαν τη δουλειά τους ή δέχθηκαν σοβαρές μειώσεις στον μισθό τους.

Σύμφωνα με τις τροχοδρομούμενες πρόνοιες της νομοθεσίας, που θα ετοιμαστεί στα πρότυπα των άλλων χωρών, οι δανειολήπτες θα έχουν το δικαίωμα να παραμένουν στην οικία τους καταβάλλοντας ενοίκιο, αλλά και να την αγοράσουν μελλοντικά όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες. Το ύψος του ενοικίου θα καθορίζεται λαμβάνοντας υπόψη έναν κατάλογο με τις απαιτούμενες δαπάνες διαβίωσης των νοικοκυριών, σύμφωνα με αυτόν που καθορίστηκε στην Ιρλανδία και τώρα στην Ελλάδα. Στον κατάλογο ενσωματώνονται κυρίως τα μηνιαία έξοδα για διατροφή, στέγαση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, μόρφωση, ψυχαγωγία, ένδυση, επικοινωνία, ασφαλιστική κάλυψη, θέρμανση και ηλεκτροδότηση.

Στην ετοιμασία του λαμβάνεται υπόψη ένα κόστος διαβίωσης των νοικοκυριών ανάλογα με τα μέλη τους. Σύμφωνα με αυτό θα γίνουν και οι συμφωνίες για τη διευθέτηση των οφειλών. Στην Ιρλανδία, σύμφωνα με το κόστος διαβίωσης, γίνεται ο υπολογισμός του ενοικίου αφού ληφθούν υπόψη τα έξοδα που απαιτούνται για μια οικογένεια ή για ένα νοικοκυριό με ένα άτομο. Σε συνεργασία με τον δανειολήπτη εξετάζεται το ποσόν που θα μπορέσει να πληρώνει για τη δόση του δανείου του.

Αγορά δανείων

Στην περίπτωση της Κύπρου, υπάρχουν σοβαρές σκέψεις που θα ενσωματωθούν στη νέα νομοθεσία, ανάμεσα στις οποίες είναι η αγορά των δανείων από το κράτος μέσω ενός Φορέα, πιθανότατα ενός υφιστάμενου. Στην περίπτωση αυτή, οι δανειολήπτες αντί να πληρώνουν τη δόση τους στην Τράπεζα θα την πληρώνουν στο κράτος, που γίνεται ιδιοκτήτης της περιουσίας τους. Στην ουσία το κράτος θα στηρίξει για άλλη μια φορά τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, για να μπορέσουν να «καθαρίσουν» τα χαρτοφυλάκιά τους από τους προβληματικούς πελάτες τους. Το ερώτημα που τίθεται και που εξετάζεται επισταμένα είναι: Πού θα βρει το κράτος χρηματικούς πόρους για να αγοράσει τα δάνεια από τις τράπεζες και τα συνεργατικά;

Μάλιστα, στο προσκήνιο επανήλθαν και τα hedge funds που, όπως κινήθηκαν και σε άλλες χώρες, προσδοκούν να αγοράσουν σε εξευτελιστικές τιμές και να πωλήσουν σε ψηλές για να κερδοσκοπήσουν.
Από πλευράς Υπουργείου Οικονομικών φαίνεται να βρίσκονται σε εξέλιξη διακριτικές επαφές με την Ε.Ε., την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης και άλλους χρηματοπιστωτικούς φορείς, για να διερευνηθεί το ενδεχόμενο να χρηματοδοτήσουν το κράτος με ελκυστικούς όρους. Η χρηματοδότηση θα χρησιμοποιηθεί για την αγορά «κόκκινων» δανείων για πρώτη κατοικία.

Πέραν αυτών των εξελίξεων, συνεχίζονται οι προσπάθειες για να ανακτηθούν τα χρέη προς τις τράπεζες στο πλαίσιο του Κώδικα που ετοίμασε η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου. Mε τον Κώδικα επιδιώκεται να διασφαλιστεί ότι τα πιστωτικά ιδρύματα θα παρέχουν στους συνεργάσιμους και βιώσιμους δανειολήπτες μακροπρόθεσμες και κατάλληλες λύσεις αναδιάρθρωσης των δανείων τους και ότι οι δανειολήπτες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες θα ενημερώνονται έγκαιρα για τη διαδικασία αναδιάρθρωσης των δανείων τους.

Βιώσιμη λύση

Οι δανειολήπτες που συνεργάζονται με τα πιστωτικά ιδρύματα έχουν περισσότερες πιθανότητες να συμφωνήσουν σε μιαν κατάλληλη και βιώσιμη λύση, προστατεύοντας την ενυπόθηκη περιουσία τους. Στις περιπτώσεις αυτές τα πιστωτικά ιδρύματα υποχρεώνονται να λαμβάνουν υπόψη τη νέα οικονομική κατάσταση των δανειοληπτών και να προτείνουν, όπου είναι εφικτό, την καταλληλότερη λύση αναδιάρθρωσης.
Ένας δανειολήπτης χαρακτηρίζεται ως «μη συνεργάσιμος» εάν δεν παρέχει όλες τις πληροφορίες που του ζητούνται προς τα ιδρύματα, ή έχουν περάσει 90 μέρες, και δεν έχει αποπληρώσει τις δόσεις των δανείων του, δεν επικοινωνεί ή δεν ανταποκρίνεται στις ειδοποιήσεις ή δεν συνεργάζεται για να ετοιμαστεί σχέδιο αναδιάρθρωσης.

Στις περιπτώσεις που οι δανειολήπτες αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες αλλά επιδιώκουν την αναδιάρθρωση των δανείων τους, οι τράπεζες έχουν την υποχρέωση να επικοινωνήσουν με τον δανειολήπτη πριν από την παρουσία καθυστερήσεων εάν αντιληφθούν τις πρώτες καθυστερήσεις, εάν οι καθυστερήσεις είναι μέσου βαθμού ή εάν υπάρχουν σοβαρές καθυστερήσεις.

Τα πιστωτικά ιδρύματα οφείλουν να προτείνουν βιώσιμες λύσεις αναδιάρθρωσης σε δανειολήπτες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες και, εάν είναι εφικτό, να παρέχουν στον δανειολήπτη λύσεις αναδιάρθρωσης. Επίσης, οφείλουν να εξετάζουν κάθε περίπτωση ξεχωριστά και να προτείνουν λύσεις βασισμένες στις ιδιαιτερότητες του κάθε δανειολήπτη. Μετά από προφορική επικοινωνία με τον δανειολήπτη, τα πιστωτικά ιδρύματα οφείλουν, μέσα σε 10 εργάσιμες ημέρες, να παραδώσουν στον δανειολήπτη σε κατ’ ιδίαν συνάντηση, την «επιστολή προσφοράς» για το προτεινόμενο σχέδιο αναδιάρθρωσης.

Σε περίπτωση που ο δανειολήπτης δεν αποδεχθεί την προσφορά, τότε οφείλει να ενημερώσει γραπτώς το πιστωτικό ίδρυμα, και το πιστωτικό ίδρυμα οφείλει να εξηγήσει τις συνέπειες από την απόρριψη της προσφοράς. Επίσης, ο δανειολήπτης έχει δικαίωμα να υποβάλει ένσταση στην Επιτροπή Επίλυσης Διαφορών του πιστωτικού ιδρύματος ή ακόμη και να αποταθεί στον Τραπεζικό Διαμεσολαβητή.

Παίζουν πελλόν

Σύμφωνα με πληροφορίες μας, έχει παρατηρηθεί ότι πολλοί δανειολήπτες αποφεύγουν να εξετάσουν σοβαρά το θέμα των αναδιαρθρώσεων των δανείων τους, αναμένοντας ως από μηχανή θεό διευθετήσεις για διαγραφή δανείων ή νομοθεσίες για την πρώτη κατοικία, πιστεύοντας ότι θα μπορέσουν να αποφύγουν να πληρώσουν το χρέος τους. Αυτή η κατάσταση όχι μόνο επιβαρύνει τους ίδιους αλλά και τους ισολογισμούς των ιδρυμάτων με ενδεχόμενα αρνητικά αποτελέσματα καθώς εάν οι δανειζόμενοι δεν πληρώνουν τα δάνειά τους και αυξάνονται τα «κόκκινα» δάνεια, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα χρειαστούν περαιτέρω κεφάλαια, τα οποία εάν δεν καλυφθούν από ιδιώτες επενδυτές, θα καλυφθούν από τους καταθέτες με ένα φόρο στις καταθέσεις τους.

Πάντως, τα συνεργατικά και οι τράπεζες φαίνονται διατεθειμένα να στηρίξουν τους συνεπείς και συνεργάσιμους δανειολήπτες που δεν καθυστέρησαν ποτέ στην καταβολή της δόσης τους, αντιλαμβανόμενοι ότι η κρίση τούς έχει δημιουργήσει προβλήματα. Αντιθέτως, δεν θα χαριστούν σε όσους, αποδεδειγμένα ήταν και εξακολουθούν να μη συνεργάζονται.

Δεν διαγράφονται

ΤΟ ενδεχόμενο των διαγραφών είναι απομακρυσμένο για τις περισσότερες περιπτώσεις των δανειοληπτών και μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο όταν ο δανειολήπτης μπορέσει να αποπληρώσει το μεγαλύτερο μέρος του δανείου άμεσα, χωρίς ωστόσο το συνολικό ποσό να θεωρείται πλήρως διαγραφέν. Το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα έχει το δικαίωμα να το απαιτήσει μελλοντικά.

Αυτό που τονίζεται από την Κεντρική Τράπεζα και τους δανειστές είναι ότι τα ιδρύματα θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν ποια από τα δάνεια δεν πληρώνονται για λόγους βιωσιμότητας του δανειολήπτη ή εάν δεν πληρώνονται -ακόμη και στις περιπτώσεις που οι δανειολήπτες έχουν την οικονομική δυνατότητα- προσδοκώντας να προστατευθούν από τις νομοθεσίες και άλλες εξελίξεις.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι όσο οι τράπεζες και οι δανειολήπτες δεν διευθετούν τις διαφορές τους, άλλο τόσο καθυστερεί η επανεκκίνηση της οικονομίας, βαθαίνει η κρίση, αυξάνεται η ανεργία και μηδενίζεται ο ρυθμός ανάπτυξης.

Εξουσία στις τράπεζες για εκποιήσεις

ΣΤΑ χέρια των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων θα περάσει η εξουσία για την εκποίηση περιουσίας, σύμφωνα με απαίτηση των δανειστών. Η υπάρχουσα νομοθεσία αναφέρει ότι η εκποίηση ενός ακινήτου υπολογίζεται μεταξύ 5 - 8 χρόνων και στις περιπτώσεις που το υποθηκευμένο ακίνητο είναι η κατοικία του δανειολήπτη εκποιείται σε 10-12 χρόνια. Για να γίνει η εκποίηση χρειάζεται εκτίμηση από το Κτηματολόγιο αναφορικά με την τρέχουσα αξία του περιουσιακού στοιχείου. Εάν ο δανειολήπτης διαφωνεί με την εκτίμηση του Κτηματολογίου έχει το δικαίωμα να υποβάλει ένσταση μέσω του Δικαστηρίου σε σχέση με την απόφαση για την αγοραία αξία.

Εάν η απόφαση δεν εκδοθεί μέσα σε τρία χρόνια, τότε ο δανειολήπτης έχει το δικαίωμα να απαιτήσει νέα εκτίμηση από το Κτηματολόγιο και να την αμφισβητήσει και πάλι. Με τη νέα νομοθεσία μειώνεται ο χρόνος εκποίησης ακινήτων και παρέχεται το δικαίωμα στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να προχωρούν σε εκποιήσεις ενυπόθηκων περιουσιών. Να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την Τρόικα, οι διαδικασίες εκποίησης επισπεύδονται εντός ενάμιση χρόνου για περιουσίες, εκτός από την πρώτη κατοικία όπου η περίοδος καθορίζεται στα δυόμισι χρόνια.