Αποτέλεσμα διερεύνησης παραπόνου από Λήδα Κουρσουμπά

Ανάγκη έμπρακτου σεβασμού των δικαιωμάτων των παιδιών που λαμβάνουν ειδική αγωγή και εκπαίδευση στα δημόσια σχολεία

ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ αποτυχίας, ματαίωσης και πλήρους απογοήτευσης…

«Η εκπαιδευτική διαδικασία, όσο και η αξιολόγηση της επίτευξης των μαθησιακών στόχων, όπως εφαρμόζονται σήμερα στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα, δεν διασφαλίζει στα παιδιά που λαμβάνουν ειδική αγωγή και εκπαίδευση, αλλά και άλλες ομάδες παιδιών που έχουν ανάγκη από διαφοροποιημένη διδασκαλία, το δικαίωμα για ισότιμες ευκαιρίες», αποφαίνεται σε μια σημαντική, μακρά έκθεσή της, που δημοσιοποίησε αυτές τις μέρες η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Λήδα Κουρσουμπά.

Πληροφορεί ότι η έκθεση βασίζεται στη μελέτη της περίπτωσης ενός παραπόνου, που υποβλήθηκε από την Ε.Γ., μητέρα του Σ.Γ., ο οποίος φοιτά σε Γυμνάσιο και σχολιάζει ότι ο αριθμός παρόμοιων παραπόνων που λαμβάνει, την οδηγούν στο συμπέρασμα ότι «τα παιδιά που λαμβάνουν ειδική αγωγή και εκπαίδευση, στο δικό μας εκπαιδευτικό σύστημα, βιώνουν την παιδική και νεανική τους ηλικία ως ιδιαίτερα κοπιαστικές περιόδους, γεμάτες απογοήτευση και άγχος. Σε αυτήν την περίπτωση, θεωρώ ότι το σχολείο αποδυναμώνει τα παιδιά, εκεί που έπρεπε να τα ενδυναμώνει».

Ατομικές διαφορές και μαθησιακό προφίλ

«Το γεγονός ότι, ως επί το πλείστον, η εκπαιδευτική διαδικασία, συμπεριλαμβανομένης και της αξιολόγησης, σχεδιάζεται με γνώμονα κάποια κοινά χαρακτηριστικά που διαθέτει η πλειοψηφία των παιδιών ίδιας ηλικίας, χωρίς να διαφοροποιείται στη βάση των ατομικών διαφορών και του μαθησιακού προφίλ τους, οδηγεί πολλά παιδιά να βιώνουν την καθημερινότητα όπως την περιγράφει ο Σ.Γ.», τονίζει η Επίτροπος στην έκθεσή της και συνεχίζει:

«Σε πολλά από τα παράπονα που λαμβάνω και αφορούν αυτήν την ομάδα παιδιών, χωρίς να σημαίνει ότι δεν αφορά και άλλες ομάδες παιδιών, γίνεται αναφορά στο ότι, τις ελεύθερές τους ώρες, τις αφιερώνουν στην κατ’ οίκον εργασία και σε επιπλέον ώρες στήριξης, ώστε να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του σχολείου, γεγονός που μεταφράζεται σε λιγότερες ώρες ξεκούρασης, παιχνιδιού και ψυχαγωγίας, μεγάλη οικονομική επιβάρυνση για την οικογένειά τους και πρόσθετο πλήγμα στην αυτοεκτίμησή τους αφού, παρόλ' αυτά, δεν μπορούν να παρακολουθήσουν στην τάξη, στις αξιολογήσεις λαμβάνουν χαμηλούς βαθμούς ή/και αποτυγχάνουν εντελώς και παραμένουν στάσιμα. Τα παιδιά αυτά, όπως και ο Σ.Γ., πολλές φορές αναφέρουν ότι, καθ' όλην τη διάρκεια της φοίτησής τους στο σχολείο βιώνουν αισθήματα αποτυχίας, ματαίωσης και πλήρους απογοήτευσης, τόσο για τον εαυτό τους όσο και για τη διαδικασία της μάθησης».

Δυσγραφία, δυσαναγνωσία, δυσαριθμησία

Περιγράφοντας την υπό αναφοράν επιστολή παραπόνου της Ε.Γ., μητέρας του Σ.Γ., προς τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού, η έκθεση αναφέρει «το παιδί έχει διαγνωστεί με δυσπραξία λεπτής κινητικότητας, δυσλεξία με δυσγραφία, δυσαναγνωσία, δυσαριθμησία και δυσχέρεια προσανατολισμού ως συννοσηρότητα. Παρουσιάζει φυσιολογική νοητική ικανότητα και ανώτερη του μέσου όρου της ηλικίας του, όταν αυτό αφορά λεκτικές εξετάσεις και δυνατότητες καθώς, επίσης, και φυσιολογική κοινωνικότητα.

Το παιδί έχει εγκριθεί, από την Επαρχιακή Επιτροπή Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, να ενταχθεί στο Πρόγραμμα Μαθησιακών Δυσκολιών με στήριξη στα μαθήματα των Φιλολογικών, Μαθηματικών και Φυσικογνωστικών, ενώ απαλλάχθηκε από το μάθημα των Αρχαίων-Αρχαιογνωσίας και το μάθημα της δεύτερης ξένης γλώσσας. Στην υπό αναφοράν επιστολή παραπόνου της Ε.Γ. θίγονται, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα θέματα:

*Το γεγονός ότι τα παιδιά στη Μέση Εκπαίδευση εξετάζονται γραπτά, τόσο για τον βαθμό του τριμήνου όσο και στις τελικές εξετάσεις, αποτελεί πρόβλημα για τον Σ.Γ., αφού, λόγω της μαθησιακής δυσκολίας που αντιμετωπίζει, δεν μπορεί να αποδώσει γραπτώς. Ως εκ τούτου, η μητέρα ζητά όπως το παιδί εξετάζεται προφορικά.

*Το παιδί δικαιούται να έχει διαφοροποιημένο εξεταστικό δοκίμιο και επιπρόσθετο χρόνο για τη συμπλήρωσή του, ωστόσο, «αυτό φαίνεται να μην εφαρμόζεται σε κανένα διαγώνισμα».

*Οι καθηγητές δεν γνωρίζουν πώς να ανταποκριθούν στο μαθησιακό προφίλ του Σ.Γ. Το γεγονός ότι δεν γίνεται ορθή πρακτική εφαρμογή των διευκολύνσεων που δικαιούται το παιδί, έχει ως αποτέλεσμα το παιδί να δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει ακαδημαϊκά, γεγονός που, με τη σειρά του, έχει αρνητική επίδραση τόσο στην ψυχική όσο και στη σωματική του υγεία. Η μητέρα αιτείται της παροχής συγκεκριμένων διευκολύνσεων που δικαιούται το παιδί στη βάση της νομοθεσίας: προφορική εξέταση με μαγνητοφώνηση των απαντήσεων του παιδιού, απλοποιημένο διαγώνισμα, ανάγνωση ερωτήσεων στην εξέταση, επιπρόσθετο χρόνο».

Εξαντλημένος τα σαββατοκύριακα

Σύμφωνα με την Επίτροπο Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, θεωρήθηκε απαραίτητο να ληφθεί η άποψη του παιδιού, ως προς το πώς το ίδιο βιώνει τη σχολική εμπειρία και ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «οι διευκολύνσεις που του παρέχονται στο πλαίσιο της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, ουσιαστικά δεν τον διευκολύνουν.

Για παράδειγμα, η διευκόλυνση που δικαιούται και η οποία αναφέρεται ως «έμφαση στην προφορική επίδοση των τριμήνων», δεν εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο από όλους τους εκπαιδευτικούς. Όταν ρωτήθηκε τι άλλο θα ήθελε να αλλάξει, ώστε να γίνει καλύτερη η απόδοσή του στα μαθήματα στα οποία δυσκολεύεται, είπε ότι επιθυμεί να του τα εξηγούν με τρόπο που να μπορεί να τα κατανοήσει. Ο Σ.Γ. ανέφερε ότι αφιερώνει μεγάλο μέρος του ελεύθερού του χρόνου σε απογευματινά ιδιαίτερα μαθήματα, ώστε να μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του σχολείου.

Ανέφερε, χαρακτηριστικά, ότι, ανάμεσα σε άλλα, λαμβάνει στήριξη στον ελεύθερό του χρόνο για τα φιλολογικά μαθήματα (τρεις μέρες τη βδομάδα επί μιάμιση ώρα) και στήριξη για τα Μαθηματικά και φυσιογνωστικά μαθήματα (τρεις μέρες επί μιάμιση ώρα), ενώ οι ώρες αυτές αυξάνονται σε περίπτωση που έχει διαγώνισμα. Τα σαββατοκύριακα, συνήθως, είναι εξαντλημένος».

Χαμηλά μαθησιακά αποτελέσματα

Ο Σ.Γ. ανέφερε στην Επίτροπο ότι του αρέσει γενικά το σχολείο, του αρέσει να μαθαίνει και αγαπά πολύ τους εκπαιδευτικούς και τους συμμαθητές του. Όταν ρωτήθηκε αν υπάρχει κάτι που θα ήθελε να αλλάξει στο σχολείο, είπε ότι θα ήθελε τα μαθήματα να παραδίδονται με διαφορετικούς τρόπους, γιατί η μέθοδος που ακολουθείται συνήθως είναι η διάλεξη.

Ανέφερε ότι πολλές φορές διακατέχεται από πολύ άγχος, αλλά και αισθήματα αγανάκτησης και απογοήτευσης γιατί, παρ' όλον ότι εργάζεται πολύ σκληρά και αφιερώνει πολύ χρόνο, τα μαθησιακά του αποτελέσματα είναι χαμηλά και κάποιες φορές βιώνει και αποτυχία. Το παιδί ανέφερε χαρακτηριστικά ότι ξέρει πως δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολείου, όπως αυτές έχουν σήμερα, όσο και να προσπαθήσει. Όταν έχει διαγώνισμα, δεν θέλει να πάει σχολείο.

Επιπρόσθετα, νιώθει ότι κάθε φορά που αλλάζει η χρονιά και έχει καινούργιους εκπαιδευτικούς, ξεκινά από την αρχή ένας αγώνας ενημέρωσής τους, με την ενεργό συμμετοχή της μητέρας του, για τις δυσκολίες του καθώς και μια αγωνία ως προς το πώς θα τον αντιμετωπίσουν και με ποιον τρόπο θα του προσφέρουν τις διευκολύνσεις που δικαιούται, και αν αυτός θα ανταποκρίνεται στο μαθησιακό προφίλ του. Η μητέρα του παιδιού εξέφρασε ιδιαίτερα την αγωνία της για το γεγονός ότι κάθε τάξη που ανεβαίνει ο Σ.Γ. είναι και πιο δύσκολη γι’ αυτόν.

Επιθυμία της ίδιας είναι να εφαρμόζονται στην πράξη όλες οι διαδικασίες και τα μέτρα που πρέπει, ώστε τόσο ο Σ.Γ. όσο και η ίδια να νιώθουν ότι το βάρος της ευθύνης για την κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών του Σ.Γ. το σηκώνει το σχολείο και όχι η οικογένεια».

Επαναξιολόγηση-διαφοροποίηση

Λήδα Κουρσουμπά: «Θεωρώ ότι το σύστημα αξιολόγησης, ως έχει, παραβιάζει το δικαίωμα των παιδιών στη μη διάκριση, αφού, μαθητές που λαμβάνουν ειδική αγωγή και εκπαίδευση λόγω του μαθησιακού προφίλ τους έχουν, εκ των πραγμάτων, περισσότερες πιθανότητες να καταγράψουν κακές επιδόσεις ή/και να αποτύχουν εντελώς όταν αξιολογούνται με εξεταστικά δοκίμια, στα οποία δεν έχουν γίνει οι εύλογες προσαρμογές που θα τους επιτρέψουν, αφενός, να έχουν πρόσβαση στο εξεταστικό δοκίμιο, αφετέρου, να μπορούν να δείξουν αυτό που έμαθαν…

Εισηγούμαι όπως οι Κανονισμοί, καθόσον αφορά την αξιολόγηση των παιδιών ως προς την επίτευξη των μαθησιακών στόχων, αλλά και το παραδοσιακό σύστημα αξιολόγησης των μαθητών στα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης γενικότερα, τύχει επαναξιολόγησης, με στόχο να εναρμονιστεί με την αρχή της διαφοροποίησης, όπως ορίζεται στις σύγχρονες θεωρητικές τοποθετήσεις, αλλά και με την αρχή της Μη Διάκρισης, όπως ορίζεται στη Σύμβαση».

«Ευαισθησία-διευκολύνσεις» από Διεύθυνση

Σε απαντητική επιστολή της Γενικής Διευθύντριας του Υπουργείου Παιδείας προς τη Λήδα Κουρσουμπά, αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα: «Καθόσον αφορά την περίπτωση του Σ.Γ., η Διεύθυνση του Γυμνασίου έχει επιδείξει “…την απαραίτητη ευαισθησία, τόσο γενικότερα κατά τη διάρκεια της φοίτησής του στο σχολείο, όσο και ειδικότερα στο θέμα της αξιολόγησης των τετραμήνων και των εξετάσεων Ιουνίου, ότι ενημέρωνε τον καθηγητικό σύλλογο σε παιδαγωγικές συνεδρίες και πολυθεματικές ομάδες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας των προγραμμάτων Ειδικής Αγωγής” ενώ, “οι διευκολύνσεις που παρέχονται στον Σ.Γ. περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:

Πρόσθετο χρόνο εξέτασης -20% του καθορισμένου χρόνου εξέτασης, πέραν από τον χρόνο απλοποίησης του γραπτού- κατά τα διαγωνίσματα και τις εξετάσεις. Απλοποίηση του εξεταστικού δοκιμίου προφορικά. Χρήση υπολογιστικής μηχανής, όπου είναι εφικτό, κατά τα διαγωνίσματα και τις εξετάσεις. Εναλλακτικούς τρόπους εξέτασης στο μάθημα των Αγγλικών”».