Πιο ευάλωτοι άνδρες και άτομα μέσης ηλικίας
Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά, σε ενημερωτικό του δελτίο, καταγράφει σημαντικά στοιχεία και ανησυχητικά σε σχέση με τον αλκοολισμό στην Κύπρο

Οι ανησυχητικές διαστάσεις που προσλαμβάνει το φαινόμενο της προβληματικής χρήσης αλκοόλ καταγράφονται σε ενημερωτικό έντυπο του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ). Κι αυτό, αφού καταδεικνύεται πως οι πιο ευάλωτοι στο αλκοόλ είναι οι άντρες, ενώ παρατηρείται ότι η οικονομική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει πολλά νοικοκυριά οδηγεί στον αλκοολισμό, με αποτέλεσμα να εκτιμάται ότι το 3% του πληθυσμού είναι εξαρτημένοι στο αλκοόλ. Ανησυχητικά είναι, εξάλλου, και τα στοιχεία για τους νέους που κάνουν χρήση αλκοόλ και ειδικότερα η παραδοχή τους ότι ήπιαν αλκοόλ μέχρι να μεθύσουν.

Σύμφωνα με το ΕΚΤΕΠΝ, κατά το 2013 αιτήθηκαν θεραπείας λόγω κατάχρησης αλκοόλ 347 άτομα. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών, περίπου επτά στους δέκα, ήταν μέσης και τρίτης ηλικίας (άνω των 40 ετών), ενώ επτά στους δέκα ήταν άνδρες. Μάλιστα, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, από όσους αιτήθηκαν θεραπείας περισσότεροι από τους μισούς (194 άτομα - 54%) είχαν υποβληθεί ξανά σε θεραπεία παλαιότερα. Ως πηγή παραπομπής αναφέρθηκε από τους περισσότερους η αυτοαναφορά (244), ενώ αρκετοί οδηγήθηκαν στη θεραπεία λόγω παραπομπής τους από το στενό οικογενειακό περιβάλλον (33) ή το νοσοκομείο (21).

Σε ό,τι αφορά τα κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά των ατόμων που βρέθηκαν σε θεραπευτικά κέντρα, οι μισοί ζούσαν είτε μόνοι τους είτε με τους γονείς τους, ενώ ένας στους τρεις ζούσαν με σύντροφο και παιδί. Η διάμεσος ηλικία των ατόμων που ζούσαν με τους γονείς τους ήταν τα 34 έτη. Γεγονός που ενδεχομένως να οφείλεται και στην παραδοσιακή μορφή της κυπριακής οικογένειας, κατά την οποία οι νέοι συνεχίζουν να μένουν στην οικογενειακή εστία αρκετά χρόνια μετά την ενηλικίωση. Από την άλλη, δε, ενδεχομένως να οφείλεται και στο γεγονός πως η κατάχρηση αλκοόλ έχει επανειλημμένα βρεθεί να αποτελεί παράγοντα για αδυναμία διατήρησης μόνιμης στέγης.

Χαμηλής εκπαίδευσης
Όσον αφορά την εκπαίδευση, πέραν των δυο στους πέντε ανέφεραν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ως το ανώτερο εκπαιδευτικό επίπεδο. Το γεγονός αυτό, σύμφωνα με το ΕΚΤΕΠΝ, συνάδει και με εμπειρικά ευρήματα που έχουν δείξει ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χαμηλού μορφωτικού επιπέδου και της επιβλαβούς χρήσης αλκοόλ ή άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών. Επιπρόσθετα, κοινωνιολογικές, ψυχολογικές και ψυχιατρικές θεωρίες έχουν τονίσει πως, πολλές φορές, η ανικανότητα των ατόμων να έρθουν αντιμέτωπα με τους κοινωνικούς τους ρόλους (π.χ. αδυναμία ολοκλήρωσης βασικής εκπαίδευσης ή χαμηλές εκπαιδευτικές επιδόσεις), οδηγεί σε συμπεριφορικές διαταραχές, όπως είναι και η κατάχρηση ουσιών.

Η μη μόνιμη εργασία
Αναφορικά δε με την απασχόληση, περισσότεροι από τους μισούς (58%) ανέφεραν είτε ότι ήταν άνεργοι (31%) είτε ότι είχαν περιστασιακή εργασία (27%), ενώ μόνο ένας τους τρεις ανέφερε σταθερή απασχόληση. Επίσης, ένα σημαντικό ποσοστό (10%) των ατόμων που αιτήθηκαν θεραπείας με κύρια ουσία κατάχρησης το αλκοόλ, ήταν οικονομικά μη ενεργοί (συνταξιούχοι, λάμβαναν βοήθημα, ΑμεΑ, νοικοκυρές). Σε σχετικές έρευνες έχει βρεθεί πως τα άτομα που είχαν τα υψηλότερα επίπεδα κατανάλωσης αλκοόλ ήταν κυρίως άνεργοι και ότι η κατανάλωση ήταν υψηλότερη κατά την πρώτη περίοδο της ανεργίας. Επίσης, εμπειρικά ευρήματα έδειξαν πως τα άτομα που υιοθετούσαν επικίνδυνες για την υγεία συμπεριφορές (συμπεριλαμβανομένου του καπνίσματος και της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ) ήταν πιο πιθανό να είναι άνεργοι, ενώ παράλληλα βρέθηκε πως η στρεσογόνος διάσταση της ανεργίας οδηγούσε πιο εύκολα σε συμπεριφορές επιβλαβούς κατανάλωσης αλκοόλ.

Ευάλωτοι κι οι μαθητές
Όσον αφορά στον μαθητικό πληθυσμό, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα ESPAD (Hibell και συν., 2012), βρέθηκε πως διαχρονικά παρατηρείται αύξηση στην κατανάλωση αλκοόλ ανάμεσα στους μαθητές στην Κύπρο, ειδικά στην υπέρμετρη κατανάλωσή του. Επίσης, φάνηκε ότι οι μαθητές έχουν πιο εύκολη πρόσβαση σε αλκοολούχα ποτά σε σύγκριση με μαθητές άλλων χωρών. Σε ό,τι αφορά τον δείκτη βαριάς επεισοδιακής κατανάλωσης, έχει βρεθεί ότι κατά μέσο όρο 4 στους 10 Ευρωπαίους μαθητές ηλικίας 15-16 ετών κατανάλωσαν 5 ή περισσότερα αλκοολούχα ποτά σε μια περίσταση κατά τον τελευταίο μήνα. Η Κύπρος ξεπερνά τον μέσο όρο της Ευρώπης, ενώ κατά το τελευταίο έτος διεξαγωγής της ESPAD (2011), παρουσιάστηκε σημαντική αύξηση (κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες) στο ποσοστό της βαριάς επεισοδιακής κατανάλωσης, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος διεξαγωγής της έρευνας (2007).

Εθισμένοι στην μπίρα και το ουίσκι
Σε ό,τι αφορά το είδος του ποτού που συνήθως καταναλώνουν τα άτομα στη θεραπεία, σύμφωνα με τα στοιχεία, η μπίρα βρίσκεται στην πρώτη θέση προτίμησης, ενώ ακολουθούν το ουίσκι, η βότκα και το κονιάκ, ενώ σε χαμηλότερα επίπεδα κυμαίνεται ο αριθμός όσων κατανάλωναν κρασί, ούζο ή ζιβανία. Μάλιστα, κατά μέσο όρο τα άτομα που αιτήθηκαν θεραπείας κατανάλωναν δέκα ποτά κατά τη διάρκεια μιας συνηθισμένης μέρας σε καθημερινή βάση.

Αλκοολικοί και παραβάτες
ΑΠΟ τα στοιχεία, εξάλλου, που δόθηκαν στο ΕΚΤΕΠΝ από το γραφείο ανάλυσης και στατιστικής, για τα έτη 2009-2013, κατά μέσο όρο το 6% των οδηγών καταγγέλλονται λόγω υπέρβασης του ανώτατου ορίου οινοπνεύματος. Το προφίλ των παραβατών είναι νέοι και μεσήλικες άνδρες μέχρι 39 ετών. Λαμβάνοντας δε υπόψη και τα δεδομένα του δείκτη αίτησης θεραπείας για το έτος 2013, παρατηρείται μια χρονική ακολουθία στην εξελικτική πορεία των προβληματικών χρηστών αλκοόλ. Πιο συγκεκριμένα, φαίνεται ότι τα νεαρά άτομα (<= 25-39 ετών) πιο συχνά εμπλέκονται σε παραβατικές συμπεριφορές, ενώ, φαίνεται να προσεγγίζουν το σύστημα θεραπείας κυρίως μετά τα 40.

Θάνατοι από το ποτό
ΓΙΑ την εκτίμηση θανάτων που προκλήθηκαν από συνθήκες που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ, η ΕΚΤΕΠΝ αναφέρει πως έχει υπολογιστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ότι στον ευρωπαϊκό χώρο, το ποσοστό των χαμένων ετών ζωής από πρώιμη θνησιμότητα ή ανικανότητα εξαιτίας του αλκοόλ ανέρχεται στο 9,2%. Οι εκτιμήσεις αυτές ανάγουν το αλκοόλ ως έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου στην Ευρώπη. Σε ό,τι αφορά όλα τα θύματα των τροχαίων (οδηγούς, συνεπιβάτες και πεζούς) κατά τα προηγούμενα χρόνια, αναφέρονταν κατά μέσο όρο γύρω στους 25 θανάτους. Από το 2013 μειώθηκαν (από 26 το 2010 σε 7 το 2013), ενώ πρόσφατα δεδομένα από την Αστυνομία δείχνουν ότι αυξήθηκαν το 2014.

Αξίζει δε, να αναφερθεί πως στην Κύπρο έχουν καταγραφεί επίσημα από το 2004-2010 (τελευταία ενημέρωση):
1. 309 θάνατοι λόγω αλκοολικής ηπατοπάθειας,
2. 61 θάνατοι λόγω δηλητηρίασης, έμμεσα σχετιζόμενης με το αλκοόλ,
3. 79 θάνατοι λόγω πράξεων σωματικής βίας που σχετίζονται έμμεσα με τη χρήση αλκοόλ.