Οι λόγοι που οδήγησαν στην ίδρυση του κορυφαίου πρωταθλήματος στην Ευρώπη και οι σεζόν-σταθμοί

Είκοσι τέσσερα χρόνια συμπληρώθηκαν χθες από τη μέρα που πάρθηκε η ιστορική απόφαση απ' τους συλλόγους που αγωνίζονταν στην κορυφαία κατηγορία της Αγγλίας για τη δημιουργία της «Πρέμιερ Λιγκ». Βλέποντας το αγγλικό ποδόσφαιρο να ακολουθεί μια φθίνουσα πορεία, τους κορυφαίους Άγγλους ποδοσφαιριστές να μετακομίζουν στο εξωτερικό, τον αποκλεισμό των ομάδων από τα ευρωπαϊκά κύπελλα και το φαινόμενο του χουλιγκανισμού να είναι σε έξαρση, αποφασίστηκε πως κάτι έπρεπε να αλλάξει. Βασική παράμετρος ήταν φυσικά και το οικονομικό. Με 22 ομάδες διεξάχθηκε το πρώτο πρωτάθλημα, με τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ να κατακτά τον τίτλο και τις Κρίσταλ Πάλας, Μίντλεσμπρο και Νότιγχαμ Φόρεστ να υποβιβάζονται. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Η ίδρυση της Πρέμιερ Λιγκ

Παρά τις σημαντικές ευρωπαϊκές επιτυχίες κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, στα τέλη της δεκαετίας του '80 το αγγλικό ποδόσφαιρο άρχισε να φθίνει. Στάδια υπό κατάρρευση, φίλαθλοι οι οποίοι υπέμειναν τις φτωχές εγκαταστάσεις, ο χουλιγκανισμός ανθούσε και οι αγγλικοί σύλλογοι είχαν αποκλειστεί από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις για πέντε χρόνια μετά την καταστροφή του Σταδίου Χέιζελ το 1985. Η Football League First Division, η οποία εκείνη την εποχή αποτελούσε την κορυφαία κατηγορία του αγγλικού ποδοσφαίρου από την ίδρυσή της το 1888, ήταν πολύ πίσω από πρωταθλήματα όπως η ιταλική Σέριε Α και η Λα Λίγκα της Ισπανίας στις συμμετοχές και στα έσοδα, ενώ πολλοί κορυφαίοι Άγγλοι ποδοσφαιριστές είχαν μετακομίσει στο εξωτερικό.

Στο τέλος της αγωνιστικής περιόδου του 1991 υπήρξε η πρόταση για τη δημιουργία ενός νέου πρωταθλήματος, με την αιτιολογία ότι θα αποφέρει περισσότερα χρήματα στο παιχνίδι συνολικά. Η ιδρυτική συμφωνία των μελών, η οποία υπεγράφη στις 17 Ιουλίου του 1991 από τους κορυφαίους συλλόγους της κατηγορίας, έθεσε τις βασικές αρχές για τη σύσταση της FA Premier League. Η νεοσυσταθείσα κορυφαία κατηγορία είχε πλέον εμπορική ανεξαρτησία από την Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία και τη Football League, καθώς είχε τη δυνατότητα να διαπραγματευτεί το πρόγραμμα τηλεοπτικής κάλυψης των αγώνων και τις συμφωνίες χορηγίας. Το επιχείρημα που διατυπώθηκε κατά την εποχή εκείνην ήταν ότι το επιπλέον εισόδημα θα επέτρεπε τους αγγλικούς συλλόγους να ανταγωνιστούν τις μεγάλες ποδοσφαιρικές ομάδες της Ευρώπης.

Σεζόν… σταθμοί

Σε αυτήν την πορεία των 24 χρόνων υπήρξαν κάποιες σεζόν σταθμοί. Το πρώτο πρωτάθλημα, η ιστορική επιτυχία της Μπλάκμπερν, το επίτευγμα του Βενγκέρ να καταστεί ο πρώτος μη Βρετανός τεχνικός που κατέκτησε πρωτάθλημα, το τρεμπλ της Γιουνάιτεντ, η επιστροφή των Τσέλσι και Σίτι κ.ά. Ας θυμηθούμε κάποιες χαρακτηριστικές σεζόν.

1992/93

Το πρώτο πρωτάθλημα επί εποχής Premier League είναι γεγονός, με 22 ομάδες να παίρνουν μέρος στην κορυφαία κατηγορία. Ο Μπράιαν Ντιν της Σέφιλντ Γιουνάιτεντ πετυχαίνει το πρώτο γκολ στις 15 Αυγούστου του 1992 (στη νίκη με 2-1 επί της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ στο «Μπράμαλ Λέιν») ενώ το φινάλε της σεζόν βρίσκει τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ να κατακτά τον τίτλο για πρώτη φορά μετά το 1967!

Τα γήπεδα της Premier League γεμίζουν κατά 69,6%, ενώ ο συνολικός αριθμός θεατών μέσα στη σεζόν είναι γύρω στους 9.750.000. Ο τζίρος στην Premier League είναι 46.000.000 λίρες, κάτι που σημαίνει πως το πείραμα πέτυχε απόλυτα από οικονομική άποψη.

1994/95

H Μπλάκμπερν, με προπονητή τον Κένι Νταλγκλίς, παίρνει τον τίτλο την τελευταία αγωνιστική της σεζόν και ο στράικερ των «ρόβερς» Άλαν Σίρερ ισοφαρίζει το ρεκόρ του Άντι Κόουλ με 34 τέρματα. Αυτή είναι η τελευταία σεζόν με 22 ομάδες, καθώς στο φινάλε υποβιβάστηκαν τέσσερεις και ανέβηκαν μόλις δύο από τη Football League.

1997/98

Αν και βρέθηκε πίσω ακόμα και με 11 πόντους, η Άρσεναλ κατακτάει στο τέλος την Premier League με έναν πόντο διαφορά από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Ο Αρσέν Βενγκέρ γίνεται ο πρώτος μη Βρετανός τεχνικός που κατακτά τον τίτλο στην Αγγλία και οι «κανονιέρηδες» πανηγυρίζουν το δεύτερο νταμπλ στην ιστορία τους, πρώτο μετά τη σεζόν 1970-71.

1998/99

Θεσπίζεται το πρωτάθλημα ακαδημιών (Premier League Academy system). Η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ γράφει ιστορία, καθώς γίνεται η πρώτη αγγλική ομάδα που κατακτάει τρεμπλ, πρωτάθλημα (με έναν βαθμό παραπάνω από την Άρσεναλ), Κύπελλο Αγγλίας (2-0 τη Νιουκάσλ) αλλά και Champions League. Η Αγγλία κερδίζει έτσι τρεις θέσεις στην κορυφαία ευρωπαϊκή διασυλλογική διοργάνωση. Ο τζίρος της Premier League εκτοξεύεται στις 281.000.000 λίρες.

2001/02

Η Barclaycard γίνεται ο νέος βασικός σπόνσορας του πρωταθλήματος. Η Άρσεναλ κατακτάει νταμπλ (δεύτερο επί εποχής Βενγκέρ στο τιμόνι) και ολοκληρώνει το πρωτάθλημα έχοντας σκοράρει σε όλα της τα παιχνίδια. Ο τζίρος της Premier League βρίσκεται πλέον σε δυσθεώρητο ύψος: 570.000.000 λίρες. Και οι τρεις νεοφώτιστες ομάδες, Φούλαμ, Μπλάκμπερν και Μπόλτον, αποφεύγουν τον υποβιβασμό.

2002/03

Η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ ξεκινάει ένα απίστευτο αήττητο σερί από τη Boxing Day που φτάνει τα 18 ματς και καταφέρνει έτσι να... εξαφανίσει το προβάδισμα 8 πόντων που είχε αποκτήσει μέχρι τότε η Άρσεναλ. Το τέλος της σεζόν τη βρίσκει να σηκώνει την 8η κούπα πρωταθλήματος στις 11 συνολικά σεζόν από τη θέσπιση της Premier League.

2003/04

Η Άρσεναλ κατακτάει τον τίτλο με εμφατικό τρόπο, καθώς δεν χάνει ούτε ένα από τα 38 ματς της σεζόν και έτσι η συγκεκριμένη ομάδα του Αρσέν Βενγκέρ κερδίζει το προσωνύμιο «The Invincibles» («Οι ανίκητοι»). Ο Τιερί Ανρί γίνεται ο τέταρτος παίκτης που σκοράρει τουλάχιστον 30 γκολ σε μία σεζόν και ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς γίνεται νέος ιδιοκτήτης της Τσέλσι.

2004/05

Το πρωτάθλημα αποκτά νέο βασικό χορηγό, την Barclays. Ο Ζοζέ Μουρίνιο αναλαμβάνει την τεχνική ηγεσία της Τσέλσι και την οδηγεί στην κατάκτηση του πρώτου της πρωταθλήματος έπειτα από 50 ολόκληρα χρόνια (το αμέσως προηγούμενο ήταν το 1955).

Οι Λονδρέζοι... βάφουν μάλιστα μπλε τον τίτλο έχοντας να επιδείξουν τις περισσότερες νίκες σε μία σεζόν επί εποχής Premier League (29), αλλά και τα λιγότερα γκολ παθητικό (15). Ο Πετρ Τσεχ κρατάει απαραβίαστη την εστία της Τσέλσι στα 24 από τα 38 ματς πρωταθλήματος.

2011/12

Με πλασέ στο τελευταίο λεπτό των καθυστερήσεων, στο τελευταίο ματς της χρονιάς, ο Σέρχιο Αγκουέρο κάνει το 3-2 κόντρα στην ΚΠΡ και χαρίζει στη Μάντσεστερ Σίτι τον πρώτο της τίτλο στην Premier League, με τους «πολίτες» να υπερτερούν στη διαφορά τερμάτων έναντι της συμπολίτισσας Γιουνάιτεντ.

2012/13

Η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ κατακτάει το 13ο τρόπαιο επί Premier League στην τελευταία σεζόν του Σερ Άλεξ Φέργκιουσον στον πάγκο της, έπειτα από σχεδόν 27 χρόνια παντοκρατορίας του στο «Ολντ Τράφορντ». «Κρεμούν» τα ποδοσφαιρικά παπούτσια τους και τρεις σπουδαίες αγγλικές μορφές του πρωταθλήματος: Οι Μάικλ Όουεν, Πολ Σκόουλς και Τζέιμι Κάραγκερ. Ο Ρόμπιν Φαν Πέρσι σημειώνει χατ-τρικ κόντρα στην Άστον Βίλα φτάνοντας τα 26 γκολ στο πρωτάθλημα στην πρώτη του χρονιά με τους «κόκκινους διαβόλους», και με τη νίκη αυτήν η ομάδα του Μάντσεστερ εξασφαλίζει μαθηματικά τον τίτλο, 4 αγωνιστικές πριν το φινάλε.

Ενδιαφέρουν κι αυτά

* Η Premier League πήρε επίσημη μορφή (όπως την ξέρουμε σήμερα) στις 27 Μαΐου του 1992. Με αυτόν τον τρόπο επικυρώθηκε ο διαχωρισμός από τη Football League έπειτα από 104 χρόνια, με τη Football League να αποτελείται πλέον από τις τρεις παρακάτω κατηγορίες (The Championship, League One, League Two).

* Οι 22 ομάδες που πήραν μέρος στο πρώτο πρωτάθλημα Premier League (1992-93) είναι οι: Άρσεναλ, Άστον Βίλα, Μπλάκμπερν, Τσέλσι, Κόβεντρι, Κρίσταλ Πάλας, Έβερτον, Ίπσουιτς, Λιντς, Λίβερπουλ, Μάντσεστερ Σίτι, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Μίντλεσμπρο, Νόριτς, Νότιγχαμ Φόρεστ, Όλνταμ, ΚΠΡ, Σέφιλντ Γιουνάιτεντ, Σέφιλντ Γουένσντεϊ, Σαουθάμπτον, Τότεναμ και Γουίμπλεντον.

* Συνολικά 47 ομάδες έλαβαν μέρος στην Premier League από το 1992, μόνο πέντε όμως κατέκτησαν το τρόπαιο: Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ (13), Τσέλσι (4), Άρσεναλ (3), Μάντσεστερ Σίτι (2) και Μπλάμπερν (1).

* Επτά σύλλογοι αποτελούν μέλη της Premier League από την πρώτη μέρα της ίδρυσής της μέχρι σήμερα: Άρσεναλ, Άστον Βίλα, Τσέλσι, Έβερτον, Λίβερπουλ, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και Τότεναμ.

* Στην ανατολή της Premier League (1992-93) μόλις 11 ξένοι παίκτες (εκτός Ηνωμένου Βασιλείου και Ιρλανδίας) βρέθηκαν στα αρχικά σχήματα των δύο ομάδων για τα ματς της πρώτης αγωνιστικής.

* Μέχρι το 2000-01 ο αριθμός των ξένων παικτών που συμμετείχαν στην Premier League είχε εκτοξευτεί στο 36%, ενώ τη σεζόν 2004-05 το ποσοστό αυτό έφτασε στο 45%.

* Στις 26 Δεκεμβρίου του 1999, η Τσέλσι έγινε η πρώτη ομάδα Premier League που παρατάχθηκε σε αγώνα έχοντας μόνο ξένους στη βασική ενδεκάδα.

* Στις 14 Φεβρουαρίου του 2005, η Άρσεναλ έγινε η πρώτη ομάδα που παρέταξε 16μελή αποστολή, στην οποία δεν υπήρχε ούτε ένας Βρετανός.

* Κανένας Άγγλος προπονητής δεν έχει κατακτήσει την Premier League. Η λίστα με τους τροπαιούχους προπονητές περιλαμβάνει δύο Σκοτσέζους: τον Άλεξ Φέργκιουσον (13 τίτλοι με Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ) και τον Κένι Νταλγκλίς (1 τίτλος με Μπλάκμπερν), τον Γάλλο Αρσέν Βενγκέρ (3 τίτλους με Άρσεναλ), τον Πορτογάλο Ζοζέ Μουρίνιο (2 τίτλους με Τσέλσι) και τους Ιταλούς Κάρλο Αντσελότι (1 τίτλο με Τσέλσι) και Ρομπέρτο Μαντσίνι (1 τίτλο με Μάντσεστερ Σίτι).

* Ο Άλαν Σίρερ είναι ο παίκτης με τα περισσότερα γκολ στην Premier League (260) και ο Ράιαν Γκιγκς αυτός με τις περισσότερες συμμετοχές (630).