Γ Ι Ο Ρ Τ Α Ζ Ο Υ Μ Ε σήμερα -όσοι γιορτάζουμε- την κορυφαία επέτειο του Ελληνισμού της Κύπρου. Την 59η επέτειο της έναρξης του ένοπλου απελευθερωτικού μας αγώνα. Την 1η Απριλίου του 1955 που ξεκινήσαμε, οργανωμένοι στην, μυστικής στελέχωσης και δράσης, Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ), με Αρχηγό τον Διγενή και τις ευλογίες του Εθνάρχη Μακαρίου, την ένοπλη πάλη για την αποτίναξη του 77χρονου, ώς τότε, βρετανικού αποικιοκρατικού ζυγού: Την απελευθέρωση από τους Εγγλέζους δυνάστες. Την έμπρακτη διεκδίκηση εφαρμογής της παγκοσμίως νομιμοποιημένης αρχής της Αυτοδιάθεσης: Την Ένωση της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα: Την ενσωμάτωσή μας στο ελεύθερο ελλα-δικό μας κράτος.

Η Τ Α Ν η 1η Απριλίου 1955 -όπως για κάθε σκλαβωμένο λαό που διεκδικεί τη λευτεριά- η φυσιολογική συνέχεια της Εθνικής ημών Επαναστάσεως του 1821. Για όσα εκείνη και οι κατοπινότεροι αγώνες του έθνους άφησαν ως ανεξόφλητα υπόλοιπα στην Κύπρο. Η 1η Απριλίου, με τις πρώτες ανατινάξεις που οι αρχάριοι δολιοφθορείς, νεοσύλλεκτοι αντάρτες, προκάλεσαν στα κτήρια, στα στρατόπεδα, στον ραδιοσταθμό των Άγγλων. Η 1η Απριλίου με τα φυλλάδια της 1ης Προκήρυξης που σκόρπισαν στις πόλεις και στα χωριά το άγγελμα έναρξης του αγώνα: «Με την βοήθειαν του Θεού, με πίστιν εις τον τίμιον αγώνα μας, με την συμπαράστασιν ολοκλήρου του Ελληνισμού και με την βοήθειαν των Κυπρίων, αναλαμβάνομεν τον αγώνα διά την αποτίναξιν του αγγλικού ζυγού, με σύνθημα εκείνο, το οποίο μάς κατέλειπαν οι πρόγονοί μας ως ιεράν παρακαταθήκην Ή ΤΑΝ Ή ΕΠΙ ΤΑΣ […] Εμπρός όλοι μαζί για τη λευτεριά της Κύπρου μας. Ε.Ο.Κ.Α. ο Αρχηγός Διγενής»…

Ε Γ Ρ Α Ψ Ε , μετά, το πλήρες νόημα ο ποιητής Κώστας Μόντης: «Αργήσαμε να μπούμε στις λεπτομέρειες του φυλλαδίου. Εόκα; Ε-ό-κ-α. Προσπαθούσαμε να βρούμε ποιων λέξεων (χρυσών, τυχερών λέξεων) τ’ αρχικά έφτιαξαν αυτό τ’ όμορφο όνομα. Εόκα. Πού ήταν κρυμμένο τόσους αιώνες και περίμενε;»…

Ε Κ Τ Ο Τ Ε γράφτηκαν και γράφονται, λέγονται, εκφωνούνται, δημοσιεύονται πλήθος αλληλοσυγκρουόμενα. Όλα διεκδικούν -ισχυρίζονται- τον τίτλο της αντικειμενικής μελέτης κι αποτίμησης της ιστορίας. Ζούμε βέβαια σε καιρούς που δεν μεσουρανεί η εντιμότητα. Ούτε και διακονείται η ειλικρίνεια. Μπορεί, όμως, ο καθένας να το δει, απτό, ανάγλυφο και πραγματικό:

Τ Ο Υ ΚΑΘΕΝΟΣ η στάση -η πάντοτε επιβεβλημένη κι αναγκαία, κριτική μελέτη- απέναντι στον Αγώνα της ΕΟΚΑ μας κι όσα αποφαίνεται, είναι απόρροια της σημερινής του στάσης απέναντι στο Κυπριακό: Άλλως πως βλέπει την ΕΟΚΑ όποιος αποφάσισε τον Διζωνικό συμβιβασμό με τους Τούρκους κατακτητές κι εντελώς αλλιώτικα όποιος επιμένει στη διεκδίκηση της λευτεριάς. Κι αυτή είναι η κεντρική διαφορετικότητα στην ανάγνωση του Αγώνα του 1955. Όπως άλλωστε και στην ανάγνωση του Αγώνα του 1821. Κι όλων των άλλων: Λευτεριά ή Υποταγή.