Δύο ώρες με κομμένη ανάσα, έντονο καρδιοκτύπι και μάτια που τσούζουν από δύσκολα συγκρατημένα δάκρυα - για όσους βρεθήκαμε την περασμένη Τετάρτη στο Ινστιτούτο «Γκαίτε» στη νεκρή ζώνη στη Λευκωσία, ήταν πραγματικά μια δοκιμασία, η παρακολούθηση της φινλανδικής ταινίας «The Purge», βασισμένης στο ομώνυμο πολυβραβευμένο βιβλίο της Φινλανδο-Εσθονής συγγραφέως Sofi Oksanen.

Χώρος η Εσθονία, η μικρή χώρα της Βαλτικής, που για αιώνες αγωνίζεται να κερδίσει και να κρατήσει την ανεξαρτησία της από τον τεράστιο, επεκτατικό γείτονά της. Θέμα της, η βάρβαρη άσκηση εξουσίας και η θυματοποίηση δύο γυναικών, μιας νεαρής και μιας ηλικιωμένης, όπως αποτυπώνεται με ρεαλιστική και ακραία σκληρότητα, κατά την περιπετειώδη συνάντηση και τις συνυφασμένες ιστορίες τους. Η μια ιστορία, της νεαρής Zara, θύματος σωματεμπόρων της ρωσικής μαφίας, συμβαίνει στη μετακομμουνιστική Εσθονία του 1992 και η άλλη ιστορία, της ηλικιωμένης Aliide, θύματος των Ρώσων κατακτητών, συμβαίνει (μέσα από τις αναμνήσεις της) στα πρώτα χρόνια της βάρβαρης σοβιετικής κατοχής της χώρας, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η επιφανειακή απόσταση μεταξύ τους, λόγω της διαφοράς ηλικίας και συνθηκών ζωής, είναι στην πραγματικότητα μηδαμινή - έχουν κοινή εμπειρία τη σεξουαλική βία και εκμετάλλευση από εγκληματίες άντρες (του ρωσικού υποκόσμου, στην περίπτωση της Zara, του σταλινικού καθεστώτος, στην περίπτωση της Aliide). Ούτε η μια, ούτε η άλλη, αποδέχονται τον ρόλο του θύματος, καθώς η ταινία τελειώνει σε ένα λουτρό αίματος, με μια βαθιά βουτιά στα σκοτεινά νερά της εκδίκησης - με την Aliide να απελευθερώνει τη Zara από τα χέρια των βασανιστών της, πυροβολώντας και σκοτώνοντάς τους και στη συνέχεια αυτοκτονώντας μέσα στη φωτιά που έβαλε στο ξύλινο αγροτόσπιτό της, για να κάψει τα πτώματά τους.

Μαζί τους έκαψε το τραυματικό παρελθόν της, τους βιασμούς και την κακομεταχείριση που υπέστη από τους σοβιετικούς εισβολείς, αλλά και τις ενοχές και τις τύψεις της για την υποταγή και την πολιτική συμμόρφωσή της με το ολοκληρωτικό σοβιετικό καθεστώς που είχε επιβληθεί στην πατρίδα της - τη συμμόρφωση, που (μαζί με τον έρωτα για τον άντρα της αδελφής της), την είχε οδηγήσει, υπακούοντας σε διαταγές, στη συμμετοχή της σε βασανισμούς κρατουμένων, αλλά και στην προδοσία, καθώς είχε καταδώσει στη σταλινική κυβέρνηση την ίδια την αδελφή της ως δήθεν «εχθρό του λαού», με αποτέλεσμα την εξορία της αδελφής της, μαζί με τη μικρή κόρη της, στο σοβιετικό γκουλάγκ στη Σιβηρία.

«Η κοινοτοπία του κακού». Η Εσθονή χωρική Aliide μού φέρνει στο μυαλό τη γεννημένη στη Γερμανία, Αμερικανοεβραία πολιτική θεωρητικό, Hannah Arendt. Το βιβλίο που έγραψε το 1963 για τον ναζιστή εγκληματία πολέμου Adolf Eichmann, μετά που παρακολούθησε τη δίκη του στο Ισραήλ και την καταδίκη του σε θάνατο για τις μαζικές δολοφονίες Εβραίων στα χιτλερικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.

«The banality of evil». Η «ικανότητα» του συνηθισμένου ανθρώπου να εγκληματεί - συχνότερα, επικαλούμενος υπακοή σε διαταγές.

Η νεαρή Zara φεύγει μακριά από το φλεγόμενο σπίτι της Aliide, ευτυχισμένη γιατί είναι ελεύθερη - δεν το ξέρει, αλλά είναι ακόμα πιο ελεύθερη, αφού δεν χρειάστηκε να δοκιμαστεί πάνω στη θεωρία της Hannah.