Από τη στήριξη, στο τέλος καταθέσεων και μετά bail-in
Το πρόγραμμα στήριξης της Κύπρου ήταν από τα πλέον επεισοδιακά και διήλθε πολλά επεισόδια προτού ολοκληρωθεί

Δύο χρόνια μετά την πρωτόγνωρη απόφαση για κούρεμα καταθέσεων, η οποία πλέον αποτελεί μοντέλο αντιμετώπισης παρόμοιων καταστάσεων, η Κύπρος έχει διανύσει σημαντικό δρόμο στην πορεία για ανάκαμψη. Το πρόγραμμα στήριξης της Κύπρου ήταν από τα πλέον επεισοδιακά και διήλθε πολλά επεισόδια προτού ολοκληρωθεί, με τον τρόπο που έκλεισε τελικά.

Το αρχικό σενάριο για τη βοήθεια που θα διδόταν στην Κύπρο κατέδειξε ανάγκες 17 δις ευρώ ή 103% του ΑΕΠ. 7.1δις αφορούσαν δημοσιονομικές ανάγκες και 9.9 δις ευρώ αφορούσαν ανάγκες του χρηματοπιστωτικού τομέα. Το σενάριο ανέβαζε το χρέος στο 136% του ΑΕΠ για το 2016 και στο 119% για το 2020. Το αρχικό σενάριο περιλάμβανε bail-in μόνο των κατόχων διάφορων τύπων αξιογράφων συνολικού ποσού 1.2 δις ευρώ.

Ακολούθησαν οι αποφάσεις του πρώτου Eurogroup της 13ης Μαρτίου 2013, οπόταν και είχε συμφωνηθεί η επιβολή τέλους 6.75% στις ασφαλισμένες καταθέσεις και 9.90% στις μη εξασφαλισμένες. Με αυτό το σενάριο οι ανάγκες χρηματοδότησης μειώνονταν στα 10.1 δις ευρώ ή 61% του ΑΕΠ. Το ποσό που θα αντλείτο από το τέλος ανερχόταν σε 5.8 δις ευρώ. 4 δις από τις εξασφαλισμένες καταθέσεις και 1.8 δις από τις μη εξασφαλισμένες. Με αυτό το σενάριο το ΑΕΠ υπολογίστηκε ότι το 2016 θα ανερχόταν σε 122% και το 2020 σε 100%. Στο ίδιο Eurogroup αποφασίστηκε και η πώληση των εργασιών των τραπεζών στην Ελλάδα. Το σενάριο της επιβολής τέλους απορρίφθηκε από τη Βουλή.

Στις 25 του Μάρτη ακολούθησε δεύτερο Eurogroup για την Κύπρο με πολύ δυσκολότερες αποφάσεις. Αποφασίστηκε όπως τα 9.1 δις ευρώ που χρειάζονταν οι τράπεζες δεν θα καλύπτονταν από χρήματα του προγράμματος. Ως επακόλουθο, η Λαϊκή Τράπεζα διαλύθηκε και η Τράπεζα Κύπρου εισήλθε σε καθεστώς διαχείρισης. Οι εξασφαλισμένες καταθέσεις στη Λαϊκή αλλά και ο ELA μεταφέρθηκαν στην Τράπεζα Κύπρου. Αρχικά αποφασίστηκε όπως 37.5% των μη εξασφαλισμένων καταθέσεων στην Τράπεζα Κύπρου μετατροπούν σε μετοχές, ενώ διατηρήθηκε μαξιλάρι 22.5% για περαιτέρω ανάγκες. 30% των μη εξασφαλισμένων καταθέσεων πάγωσαν για σκοπούς ρευστότητας. Παράλληλα, επιβλήθηκαν περιοριστικά μέτρα στις συναλλαγές κεφαλαίων.

Οι αποφάσεις της 25ης Μαρτίου ολοκληρώθηκαν με τη μελέτη δέουσας επιμέλειας της KPMG τον Αύγουστο του 2013, στη βάση της οποίας το 47.5% των καταθέσεων μετατράπηκε σε μετοχές. Ως αποτέλεσμα, οι καταθέτες συνέβαλαν συνολικά 7.8 δις για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ενώ άλλο 1.3 δις ευρώ προήλθε από μετατροπή αξιογράφων σε μετοχές. Το 1.9 δις ευρώ που δόθηκε από το κράτος στη Λαϊκή μετακυλίστηκε κι απέμεινε το 1.5 δις που χρειαζόταν ο Συνεργατισμός, το οποίο προήλθε από χρήματα του προγράμματος. Με αυτόν τον τρόπο, οι ανάγκες χρηματοδότησης περιορίστηκαν εκ νέου σε 10 δις ευρώ ή 61% του ΑΕΠ.

Έκτοτε, έχουν γίνει σημαντικά βήματα για έξοδο από την κρίση παρά τα κατά καιρούς εμπόδια που παρουσιάστηκαν. Τα περιοριστικά μέτρα στις συναλλαγές έχουν ελαχιστοποιηθεί, η χώρα κατάφερε να βγει στις αγορές και προγραμματίζει νέα έξοδο τους επόμενους μήνες. Οι τράπεζες πέρασαν με επιτυχία τα τεστ αντοχής και η ανεργία σταθεροποιείται. Χωρίς τις εξελίξεις στη Ρωσία, το 2015 θα ήταν σίγουρα χρονιά ανάπτυξης για τη χώρα, ωστόσο το πλήγμα στον τουρισμό αλλά και στις επαγγελματικές υπηρεσίες ακόμα είναι νωρίς να υπολογιστεί.

Σημαντικότερο πρόβλημα εξακολουθούν να αποτελούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, απόρροια του υψηλού ιδιωτικού χρέους που δημιουργήθηκε στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια αλλά και του άδικου, σε ορισμένες περιπτώσεις, μη συμψηφισμού δανείων με καταθέσεις που κουρεύτηκαν.

Αν και δεν είναι εύκολο να κρίνει κάποιος χωρίς να έχει και τις δύο εκδοχές, ενδεχομένως η απόφαση για κούρεμα καταθέσεων να ήταν καλύτερη από ένα πρόγραμμα στήριξης 17 δις ευρώ για την ευρύτερη οικονομία. Ακόμα καλύτερη όμως ίσως να ήταν η αποδοχή της συμφωνίας για επιβολή τέλους επί των καταθέσεων, όπως συμφωνήθηκε στο πρώτο Eurogroup του Μαρτίου 2013, έστω κι αν οι Ευρωπαίοι στο τέλος ακύρωναν τη συγκεκριμένη απόφαση.