Το ατέλειωτο δημοσίευμα των New York Times

Το απόρρητο σημείωμα του Προεδρικού αποκαλύπτει όλα όσα γνωρίζουμε

ΠΟΙΟΙ ΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ για να φτάσουμε στη σημερινή οικονομική κατάντια και ποιων τον λογαριασμό πληρώνουμε, αφήνοντας για μας τους ίδιους ψίχουλα για να ζήσουμε

Το περιβόητο σημείωμα που ετοίμασαν ανώνυμα στελέχη του Προεδρικού που περιβάλλουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (όπως μας αποκάλυψε ο Υπουργός Οικονομικών, Χάρης Γεωργιάδης), το οποίο «βρήκαν» και δημοσίευσαν οι New York Times, δεν προσθέτει τίποτε σε όλα όσα γνωρίζουμε -και κυρίως- ζούμε τον τελευταίο ενάμιση χρόνο: Ποιοι ευθύνονται για να φτάσουμε στη σημερινή οικονομική κατάντια και ποιων τον λογαριασμό πληρώνουμε, αφήνοντας για μας τους ίδιους ψίχουλα για να ζήσουμε.

Το δημοσίευμα των ΝΥΤ καταλήγει με την εξής, ημιτελή, πρόταση:

«Φυσικά, τον λογαριασμό (για όσα έγιναν στην Κύπρο με την παραχώρηση έκτακτης ρευστότητας δισεκατομμυρίων στην αφερέγγυα Λαϊκή και το συνακόλουθο κούρεμα των καταθέσεων) τον πλήρωσαν οι Κύπριοι καταθέτες, όχι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα».

Για να ήταν ολοκληρωμένη η πρόταση θα έπρεπε να έλεγε πως:

«Φυσικά τον λογαριασμό τον πλήρωσαν οι Κύπριοι καταθέτες και όχι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ούτε το κυπριακό κράτος».

Πριν από μερικούς μήνες (18 Μαΐου 2014), σε δημοσίευμά μας με τίτλο «Ποιοι κέρδισαν 9 δισεκατομμύρια από το κούρεμα καταθέσεων», γράφαμε, μεταξύ άλλων, τα εξής:

Ποιοι κέρδισαν τα 9 δισεκατομμύρια;

«Η κοινή λογική λέει ότι όταν κάποιος χάνει κάτι, κάποιος άλλος το κερδίζει. Ποιοι, λοιπόν, έβαλαν στις τσέπες τους τα 9 δισεκατομμύρια που έχασαν οι ανασφάλιστοι καταθέτες; Ιδού η απάντηση:

- Όλοι οι καταθέτες που είχαν τα χρήματά τους στις κυπριακές τράπεζες που λειτουργούσαν στην Ελλάδα και των οποίων οι καταθέσεις ΔΕΝ κουρεύτηκαν. Το ποσόν αυτό ανέρχεται στα 2,5 δισεκατομμύρια.

- Η Τράπεζα Πειραιώς, η οποία κέρδισε 3,5 δις. Επειδή όμως δεχόμαστε το σενάριο της PIMCO, για σκοπούς συζήτησης, ότι οι κυπριακές τράπεζες τις οποίες αγόρασε ενδεχομένως ΝΑ έχουν στο μέλλον 2 δισεκατομμύρια ζημιές, άρα το δικό της όφελος ανέρχεται στο 1,5 δις.

- Το κυπριακό κράτος, το οποίο με τη λογική τού «οφείλω, δεν έχω όμως να δώσω, άρα δεν οφείλω», είχε άμεσο όφελος 2,5 δις.

- Ο Μηχανισμός Έκτακτης Ρευστότητας, δηλαδή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: 1,5 δις.

- Άλλες τράπεζες, οι οποίες είχαν καταθέσεις στην Τράπεζα Κύπρου και τη Λαϊκή. Οι καταθέσεις αυτές ΔΕΝ κουρεύτηκαν. Το ύψος τους ανερχόταν στο 0,5 δισεκατομμύριο.

- Άλλοι πιστωτές των τραπεζών, όπως για παράδειγμα προμηθευτές διαφόρων προϊόντων και υπηρεσιών, οι οποίοι ήταν απλήρωτοι την ημέρα που έγινε το κούρεμα: 0,5 δις.

Το κούρεμα, όπως έγινε στην Κύπρο, ήταν αποτέλεσμα ενός σχεδίου εξαπάτησης των ανασφάλιστων καταθετών, το οποίο ετοιμάσθηκε από την κυβέρνηση Χριστόφια κι εκτελέσθηκε από την κυβέρνηση Αναστασιάδη, η οποία όντας απροετοίμαστη, χειρίσθηκε την κατάσταση με προχειρότητα και στη συνέχεια, για να ξεφορτωθεί τις δικές της υποχρεώσεις, έψαξε και βρήκε τρόπους για να τις φορτώσει όλες στους ανασφάλιστους καταθέτες.

Για να ήταν όλα σε τάξη…

Είχαμε, επίσης, γράψει ότι για να μην επιβαρυνθούν όλο το κόστος οι ανασφάλιστοι καταθέτες, θα έπρεπε το κούρεμα να εγίνετο με εύρυθμο τρόπο (orderly bail in):

· Πρώτον: Δεν θα έπρεπε να πωληθούν οι δραστηριότητες των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα. Με την πώλησή τους χάθηκαν και οι καταθέσεις, οι οποίες θα έπρεπε επίσης να κουρευτούν, να συμβάλουν δηλαδή στο τελικό ποσόν, το οποίο χρειάζονταν οι τράπεζες για να σωθούν. Όλες οι καταθέσεις στις δύο κυπριακές τράπεζες στην Ελλάδα έμειναν ανέπαφες λόγω ακριβώς της πώλησής τους, και οι Κύπριοι ανασφάλιστοι καταθέτες επωμίσθηκαν ολόκληρο το ποσόν του κουρέματος.

Δεν θα είναι υπερβολή να λεχθεί ότι αν καταθέτες γνώριζαν πως αν είχαν τα χρήματα τους στην Τράπεζα Κύπρου ή τη Λαϊκή στην Αθήνα και όχι στη Λευκωσία, θα γλίτωναν το κούρεμα, αναμφίβολα θα τα μετέφεραν στην Ελλάδα για να αποφύγουν το bail in. Πέραν, δηλαδή, της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, οι Κύπριοι ανασφάλιστοι καταθέτες «επιχορήγησαν» και τους καταθέτες των τραπεζών μας στην Ελλάδα αφού πλήρωσαν το μερίδιο που τους αναλογούσε στο συνολικό ποσόν του κουρέματος.

Το ποσόν που γλίτωσαν οι καταθέτες των δυο τραπεζών μας στην Ελλάδα, ανέρχεται σε 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Τους το κάλυψαν οι ανασφάλιστοι καταθέτες που είχαν τους λογαριασμούς τους στην Κύπρο, αφού μόνο στην Κύπρο έγινε το κούρεμα.

· Δεύτερον: Η ζημιά την οποία οι τράπεζες υπέστησαν από την πώληση των εργασιών τους στην Ελλάδα, ανέρχεται στα 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτό λένε οι αριθμοί. Τα 3,5 δισεκατομμύρια είναι το άθροισμα δυο πολύ σημαντικών αριθμών: Δύο δισεκατομμύρια είναι τα κεφάλαια που η PIMCO απεφάνθη ότι θα ήταν οι πιθανές μελλοντικές ζημιές των τραπεζών τα επόμενα χρόνια.

Φυσικά κανείς δεν είναι σε θέση να πει ότι οι τράπεζες θα είχαν 2 δισεκατομμύρια ζημιές τα επόμενα χρόνια. Όμως, για σκοπούς συζήτησης, η εκτίμηση της PIMCO γίνεται δεκτή. Το υπόλοιπο 1,5 δισεκατομμύριο ήταν το αποτέλεσμα της κάκιστης, όπως χαρακτηρίζεται απ' όλους τους εμπλεκομένους στα τραπεζικά δρώμενα του τόπου, διαπραγμάτευσης για την πώληση των τραπεζών, στην απουσία των τραπεζών.

Για να παραφράσουμε λίγο το γνωστό τραγούδι του Βασίλη Παπακωνσταντίνου, «φοβάμαι γι’ αυτά που θα γίνουν για μένα, χωρίς εμένα», κάποιοι αποφάσισαν για το μέλλον των τραπεζών χωρίς αυτές να έχουν λόγο στις αποφάσεις.

Κανείς, μα κανείς από τους διευθυντές ή τα στελέχη των τραπεζών που πουλήθηκαν δεν προσκλήθηκε και φυσικά δεν ήταν παρών στις συζητήσεις για την πώληση. Θα πρέπει πάντως να λεχθεί ότι τα 2 δισεκατομμύρια δεν επηρέασαν το ύψος του κουρέματος, το οποίο φορτώθηκαν αποκλειστικά και μόνον οι ανασφάλιστοι καταθέτες, γιατί έτσι κι αλλιώς είχαν υπολογισθεί ως κεφάλαια, τα οποία ΘΑ χρειάζονταν μελλοντικά, ΑΝ είχαν ζημιές οι τράπεζες, με βάση το σενάριο της PIMCO. Το υπόλοιπο 1,5 δισεκατομμύριο, όμως, που έχασαν οι τράπεζες, άνευ λόγου και αιτίας, φορτώθηκε και αυτό στους ανασφάλιστους, αφού τα κεφάλαια που κρίθηκε ότι χρειάζονταν οι τράπεζες αυξήθηκαν, λόγω της κακής διαπραγμάτευσης, κατά 1,5 δις.

· Τρίτον: Το κράτος ορθά προστάτευσε τους ασφαλισμένους καταθέτες. Ήταν υποχρεωμένο, εξάλλου, με βάση τη συμφωνία που υπέγραψε, όπως και όλες οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, πριν από μερικά χρόνια, να διαθέτει ταμείο, το ονομαζόμενο «Σχέδιο Προστασίας Καταθέσεων», στο οποίο ΘΑ έπρεπε να υπάρχουν χρήματα για αποζημίωση των καταθέσεων μέχρι και 100.000 ευρώ σε περίπτωση που μια τράπεζα κατέρρεε για οποιοδήποτε λόγο.

Το κόστος της προστασίας των ασφαλισμένων καταθετών, λοιπόν, που ανερχόταν στα 2,5 δισεκατομμύρια, θα έπρεπε να πληρωθεί από το ταμείο αυτό. Το Ταμείο Προστασίας Καταθέσεων. Ιδιοκτήτης του ταμείου είναι το κράτος, το οποίο θα έπρεπε να διαθέτει τα 2,5 δισεκατομμύρια για να αναγνωρίσει και να εκπληρώσει την υποχρέωσή του, έναντι των ασφαλισμένων καταθέσεων. Το κράτος, όμως, δεν είχε χρήματα. «Δεν έχω», είπε, κι έβαλε τελεία, αφήνοντας και το βάρος αυτό στους ώμους των ανασφάλιστων καταθετών. Η λογική του κράτους σ’ αυτήν την περίπτωση συνίσταται στην εξής απλουστευμένη έκφραση:

«Οφείλω, δεν έχω, άρα δεν οφείλω, πληρώστε τα εσείς». Αν όμως με πρότυπο τη λογική του κράτους, αρχίσουμε όλοι οι πολίτες να συμπεριφερόμαστε με τον ίδιο τρόπο, έχει φανταστεί κάποιος πού μπορούμε να καταλήξουμε; Γιατί αντιγράφοντας αυτήν τη λογική μπορεί ο οποιοσδήποτε οφειλέτης να πεί στο κράτος, στις τράπεζες και σε οποιονδήποτε άλλον δανειστή του: «Δέχομαι ότι σου χρωστώ, όμως επειδή δεν έχω να σε πληρώσω, δεν σου οφείλω τίποτε».

· Τέταρτον: Η άτακτη (disorderly) μέθοδος κουρέματος που αποφάσισε η Κυβέρνηση Αναστασιάδη με τα αυθαίρετα διατάγματα που εξέδωσε, αγνόησε παντελώς την αρχή της αναλογικότητας (pari passu), με αποτέλεσμα να απαλλαγεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από βάρος 1,5 δις, το οποίο πλήρωσαν και πάλι οι ανασφάλιστοι.

· Πέμπτον: Η απαράδεκτη και παράνομη παραγνώριση της αρχής της αναλογικότητας, όπως μας εξήγησαν νομικοί κύκλοι και οικονομικοί αναλυτές, έχει επιβαρύνει τους ανασφάλιστους καταθέτες με άλλο ένα δις, το οποίο κέρδισαν άλλες τράπεζες που είχαν κατατεθειμένα κεφάλαια στην BOCY και τη Λαϊκή (0,5 δις), καθώς και γενικοί πιστωτές και άλλοι χρηματοδότες των δύο τραπεζών (0, 5 δις επίσης).

Αν αθροίσουμε τα πιο πάνω ποσά, το σύνολο ανέρχεται σε 9 δις. Αυτά είναι τα κεφάλαια τα οποία κλήθηκαν ουσιαστικά να πληρώσουν με τις καταθέσεις τους οι ανασφάλιστοι, πέραν του ποσού που θα τους αναλογούσε με βάση την αρχή της αναλογικότητας (pari passu).

Η διαγραφή του ELA

ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΣΟΥΜΕ ότι στο παρελθόν είχαμε γράψει πως η Κυβέρνηση Αναστασιάδη θα έπρεπε, με βάση αυτά τα στοιχεία, αλλά και τις πρόσφατες αποκαλύψεις των ΝΥΤ ότι η ΕΚΤ έκανε τα στραβά μάτια για την αφερέγγυα Λαϊκή, να απαιτήσει από την ΕΚΤ να διαγράψει το ποσόν που η Τράπεζα Κύπρου -ελέω Λαϊκής- οφείλει στον Μηχανισμό Έκτακτης Ρευστότητας. Το ποσόν αυτό βρίσκεται σήμερα λίγο πιο πάνω από τα 7 δις.

Είναι περισσότερο από ξεκάθαρο, μετά και τα δημοσιεύματα των ΝΥΤ και τη διαρροή σημειωμάτων του Προεδρικού, πως η ΕΚΤ έκανε πλάτες στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου ή την διευκόλυνε με τέτοιο τρόπο, ώστε να σκεπάζει τις αδυναμίες της Λαϊκής και να την καθιστά «φερέγγυα» για να παίρνει δισεκατομμύρια, τα οποία δεν θα μπορούσε ποτέ η ίδια να αποπληρώσει. Η λογική αυτή λειτουργεί σαφώς υπέρ της ΕΚΤ. Μας φόρτωσε 9 δις ELA, τα οποία θα πάρει, βρέξει-χιονίσει, ακόμα κι αν χρειασθεί να εξαφανίσει την οικονομία μας. Την οποία φυσικά έχει ήδη κάνει φτερό στον άνεμο.

Μια σώφρων δήλωση

Aκόμα πιο πριν είχαμε γράψει ότι μια σώφρων ενέργεια, η οποία θα συνέβαλλε στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των Κυπρίων πολιτών έναντι του κράτους, θα ήταν μια δήλωση από μέρους της κυβέρνησης, με την οποία θα αναγνώριζε την οφειλή του κράτους έναντι των κουρεμένων πολιτών έστω σε βάθος χρόνου και με κάποια μικρή απόδοση. Πέντε, δέκα χρόνια, δεν έχει τόση σημασία. Όλη η σημασία βρίσκεται (και μετρά για τους πολίτες αυτής της χώρας) στην αναγνώριση της αδυναμίας του κράτους να καταβάλει όσα το ίδιο όφειλε να πληρώσει, αδυνατούσε όμως και έτσι τα φόρτωσε στους ίδιους. Η σημασία βρίσκεται επίσης στην αναγνώριση από πλευράς του κράτους, ότι τα δισεκατομμύρια αυτά τα οφείλει στους πολίτες, στους κουρεμένους καταθέτες κι ότι θα τα δώσει πίσω κάποια μέρα.

Σε διαφορετική περίπτωση, όλα όσα λέγονται περί επανεκκίνησης της οικονομίας, ηχούν στ’ αφτιά των πολιτών περίπου ως «άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε». Πώς θα επανεκκινήσει η οικονομία όταν οι τράπεζες αδυνατούν να δανείσουν τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, επειδή απλώς δεν εισπράττουν;

Από ποιους να εισπράξουν άλλωστε; Από τους άνεργους; Από τους κουρεμένους καταθέτες; Από τους μισθωτούς με τους μισθούς πείνας; Η από όσους έχουν ακόμα λίπος αλλά αρνούνται να δώσουν έστω κι ένα μικρό κομμάτι αν δεν πάρουν πίσω όσα τους οφείλει το κράτος και οι τράπεζες; Πώς θα επανεκκινήσει η οικονομία, πώς θα ξαναρχίσει η ανάπτυξη όταν κανένας δεν εμπιστεύεται κανέναν;

«Η τράπεζα μού στέλνει συχνά πυκνά επιστολές», έλεγε προχθές κάποιος κουρεμένος καταθέτης, «και με καλεί να της εξοφλήσω το δάνειό μου. Η απάντησή μου είναι απλή: Δώστε μου πίσω τα λεφτά που μου πήρατε πέρσι, όταν με κουρεύατε και θα σας πληρώσω το δάνειο. Τόσο απλό».