Αναζητείται… ισχυρό φάρμακο για να «καθαρίσουν» οι ισολογισμοί των τραπεζών και συνεργατικών

Δεν ακούει κανέναν και δεν σηκώνει ούτε λέξη για τα «κόκκινα» δάνεια

§ Φόβοι, προειδοποιήσεις και παραινέσεις για την «τρύπα» και τυχόν πρόσθετα κεφάλαια
§ Φλερτάρουν και πάλι τα χρήματα των καταθετών, ενώ επισήμως απορρίπτεται νέο «κούρεμα»
§ Ο Πρόεδρος του Εurogroup «φωτογράφισε» τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και ζήτησε άμεσες διευθετήσεις
§ Δεν αποκλείεται να ζητήσουν χαλάρωση των προνοιών για τα «κόκκινα» δάνεια
§ Τρέχουν και δεν φτάνουν για ν΄ αντιμετωπίσουν τη δύσκολη εξέταση των stress tests
§ Οι βουλευτές «παίζουν» με τους δανειολήπτες, ξέροντας τις συνέπειες για την πρώτη κατοικία.

Ο κουρέας της Ευρωζώνης, ο Γερούν Ντάισελμπλουμ, ήλθε και απήλθε. Ένα χρόνο μετά το «κούρεμα» των καταθέσεων και το πρώτο μνημόσυνο του χρηματοπιστωτικού τομέα και της οικονομίας, ο πρόεδρος του Eurogroup ήλθε για να δει ιδίοις όμμασι εάν το πείραμά του πέτυχε. Εκτός από τα εύσημα για τα δημοσιονομικά και τα συγχαρητήρια για την πρόοδο του Μνημονίου, κανένας δεν κατάφερε να διαβάσει το μυαλό του 48χρονου Ολλανδού από το Αϊντχόβεν με σπουδές στην αγροτική οικονομία, που κατάφερε να αναδειχθεί ως ο καλύτερος «κουρέας», χρησιμοποιώντας ως μοντέλο του την Κύπρο. Θα επιχειρηθεί και νέο «κούρεμα» καταθέσεων ή οι δανειστές θα παραχωρήσουν νέα βοήθεια στην Κύπρο αυξάνοντας το χρέος της;

Πάντως, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις και ξεσκονίζοντας τους ισολογισμούς των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, και κυρίως του Συνεργατισμού που είναι εκτεθειμένος σε μεγάλο αριθμό δανείων για στέγαση, εντοπίζεται ήδη μια μεγάλη «τρύπα» από τον αυξημένο αριθμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων και ταυτόχρονα των ζημιών των τραπεζών και των συνεργατικών. Μάλιστα, σε μια περίοδο που τα κύρια ιδρύματα θα δοκιμάσουν τις αντοχές τους κατά τη διάρκεια των ασκήσεων προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων που αρχίζουν σύντομα (stress tests).

Σφίγγα και Μανιφέστο

Ο Ολλανδός Πρόεδρος του Eurogroup μπορεί να έκανε αποκαλύψεις για τις αποφάσεις για το «κούρεμα» που λήφθηκαν τον Μάρτιο του 2013, μπορεί να προκάλεσε τις αντιδράσεις των κομμάτων για τις δηλώσεις του, που έστρεψαν τα πυρά προς την Κυβέρνηση και σίγουρα έκανε περήφανο τον Χάρη Γεωργιάδη για τον όρκο που έδωσε για την πιστή εφαρμογή του Μνημονίου-Μανιφέστο. Ωστόσο, κανένας δεν κατάφερε να του βγάλει λέξη, με βαρύτητα και σημασία, ούτε πέτυχε να τον παγιδεύσει για ν΄ ανοίξει πλήρως τα χαρτιά του αναφορικά με τις επόμενες κινήσεις των δανειστών και κυρίως τους χειρισμούς τους σε σχέση με το καυτό θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Είναι εμφανές, τόσο από την επίσκεψη του Γερούν στην Κύπρο όσο και από τα μηνύματα που έρχονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ότι η Κύπρος θα τα βρει πολύ σκούρα με το θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ένα θέμα που από μόνο του καίει, πόσω μάλλον όταν επείγει η διαχείρισή του ώστε να ελαφρύνουν οι ισολογισμοί των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων ενόψει και των ασκήσεων προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων στις οποίες θα υποβληθούν μεγάλες τράπεζες και ο Συνεργατισμός.

Πρότειναν και λύσεις

O Γερούν, που απέδειξε πως δεν σηκώνει πολλές κουβέντες, όντας παιδί του σκληρού Υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας Σόιμπλε, έδωσε για άλλη μια φορά σκληρή νότα για το θέμα των «κόκκινων» δανείων των τραπεζών και των συνεργατικών ιδρυμάτων, σε συνέχεια των επίσης αυστηρών δηλώσεων του Αντιπροέδρου της Κομισιόν Όλι Ρεν σε συνέντευξή του στον «Φιλελεύθερο». Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος είχε αναφέρει πριν από μια βδομάδα ότι «οι Κυπριακές Αρχές θα πρέπει να προσφέρουν, μέσω της δρομολογούμενης νομοθεσίας για την αφερεγγυότητα, ισορροπημένα κίνητρα που μπορούν να αποτρέψουν τη στρατηγική πτώχευσης, παρέχοντας παράλληλα λύσεις για εθελοντική αναδιάρθρωση χρέους σε βιώσιμους οφειλέτες».

Και ενώ οι εξελίξεις τρέχουν με τα κόμματα ΑΚΕΛ και ΕΔΕΚ να εμμένουν σε αλλαγή της νομοθεσίας για τη διασφάλιση της πρώτης κατοικίας και επαγγελματικής στέγης, κατά παρέκκλιση του Μνημονίου, η νέα Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Χρυστάλλα Γιωρκάτζη κατέβαλε έντονες προσπάθειες, την περασμένη βδομάδα στη Βουλή, για να πείσει τα κόμματα να καθυστερήσουν την ψήφιση της νομοθεσίας, διατυπώνοντας σοβαρές ανησυχίες για τα «κόκκινα» δάνεια και τις επιπτώσεις στους ισολογισμούς των τραπεζών και συνεργατικών.

Η «τρύπα» και το κούρεμα

Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ κίνδυνος που δημιουργούν οι «τρύπες» στους ισολογισμούς είναι να απαιτηθούν πρόσθετα κεφάλαια για να καλυφθούν οι Δείκτες Κεφαλαιακής Επάρκειας. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο που δεν θεωρείται πλέον απομακρυσμένο, εάν συνεχιστεί η αύξηση του αριθμού των «κόκκινων» δανείων κι αν δεν γίνουν άμεσες παρεμβάσεις για απεγκλωβισμό των τραπεζών αλλά ταυτόχρονα και των δανειοληπτών, δεν αποκλείεται να προκαλέσει νέες δυσάρεστες αποφάσεις για την Κύπρο.

Όπως και την προηγούμενη φορά, έτσι και τώρα, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για «κούρεμα» των καταθέσεων, χωρίς κανένας να είναι σε θέση να διαβάζει ακόμη τις σκέψεις και τις αποφάσεις των δανειστών, που εάν τολμήσουν για δεύτερη φορά να κτυπήσουν την Κύπρο, αυτήν τη φορά θα βάλουν το χέρι τους σε όλες τις καταθέσεις. Ωστόσο, το ενδεχόμενο αυτό αποκλείστηκε από επίσημη πηγή με την οποία επικοινωνήσαμε, η οποία θεωρεί ότι θα καταβληθούν προσπάθειες, με σχετικά μέτρα που προτείνει η Τρόικα στο κυπριακό Μνημόνιο, ώστε να μην υπάρξει η παραμικρή σκέψη για νέο «κούρεμα». Αυτήν τη φορά, όπως εκτιμάται, το «κούρεμα» δεν θα αγγίζει μόνο τους μεγάλους καταθέτες. Θα ενοχλεί ενδεχομένως και μικρότερους, μια χαριστική βολή για την παραπαίουσα οικονομία που προσπαθεί να κρατηθεί στη ζωή με το οξυγόνο των δανειστών και για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που εξαντλήθηκαν από τις απαιτήσεις, τους όρους και τις αποφάσεις που λαμβάνονται γι’ αυτά χωρίς αυτά.

Η Χρυστάλλα δεν χαρίζεται

Οι ηγεσίες των Τραπεζών και του Συνεργατισμού αναμένουν τη νέα Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας να αναλάβει καθήκοντα θεωρώντας ότι τουλάχιστον θα μπορέσουν να συνεννοηθούν, μετά τις κακές εμπειρίες που έζησαν τον τελευταίο χρόνο, ξέροντας βέβαια πως η Χρυστάλλα Γιωρκάτζη θα προσπαθήσει να κρατήσει την εικόνα που δημιούργησε όλα αυτά τα χρόνια, ότι δεν χαρίζεται σε κανέναν και λέει τα πράγματα με τ΄ όνομά τους.

Οι εξελίξεις τρέχουν με γρήγορους ρυθμούς εν αναμονή και της καθόδου της Τρόικας στην Κύπρο στις αρχές Μαΐου. Αυτήν τη φορά οι δανειστές, στο πλαίσιο της τέταρτης αξιολόγησής τους, θα επιμείνουν στο σκούπισμα και «το καθάρισμα από γωνιάς» των ισολογισμών των τραπεζών ώστε να μειωθεί το ψηλό χρέος των ιδιωτών στο οποίο είναι εκτεθειμένα, κυρίως τα συνεργατικά.

Η κάθοδος τής Τρόικας και η τοποθέτηση της Χρυστάλλας Γιωρκάτζη στο πηδάλιο της Κεντρικής Τράπεζας αναμένεται να καθαρίσει το τοπίο από τους καπνούς που δημιουργούν οι σωρηδόν οδηγίες, εγκύκλιοι και συστάσεις των Αρχών σε σχέση με διαχείριση των δανείων που δεν εξυπηρετούνται, και που πολλές φορές μπερδεύουν αντί να επιλύουν προβλήματα.

Θέλουν επαναδιαπραγμάτευση

Το ξεκαθάρισμα των τελικών θέσεων αναφορικά με το θέμα των «κόκκινων δανείων» σε συνάρτηση με τα μέτρα που απαιτεί η Τρόικα για να «καθαρίσουν» οι ισολογισμοί των τραπεζών και των συνεργατικών αλλά και να μη χάσουν τις περιουσίες τους οι συνεργαζόμενοι δανειολήπτες, θα κρίνει και την πορεία που θα ακολουθήσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Ήδη, άρχισε να καλλιεργείται η ιδέα για υποβολή αιτήματος για επαναδιαπραγμάτευση προνοιών του Μνημονίου που αφορούν τα «κόκκινα» δάνεια και τους δανειολήπτες. Το αίτημα αναμένεται να εγερθεί επίσημα και στη νέα Διοικητή και αφορά επίμαχες παραγράφους που αφορούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και που ενισχύθηκαν με περαιτέρω αναφορές στην τελευταία αξιολόγηση της Τρόικας. Σύμφωνα με τις πρόνοιες του Μνημονίου «τα περιουσιακά στοιχεία που έχουν δοθεί ως εξασφαλίσεις να μπορούν να ανακτηθούν σε διάστημα 1,5 χρόνου από την έναρξη της σχετικής διαδικασίας και στην περίπτωση της πρώτης κατοικίας η περίοδος μπορεί να παραταθεί σε 2,5 χρόνια».

Επιπλέον, υπάρχει δέσμευση των Αρχών να μην παρεμβάλουν περαιτέρω εμπόδια στην κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων που έχουν δοθεί ως εμπράγματες εξασφαλίσεις, με περιττά νομικά, διοικητικά και άλλα εμπόδια που περιορίζουν τις εκποιήσεις περιουσιακών στοιχείων. Οι πρόνοιες αυτές αποτελούν έναν ασφυκτικό κλοιό για τους δανειολήπτες, μια ωρολογιακή βόμβα για το σύστημα έτοιμη για ανάφλεξη.

Πάντως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τη σύμφωνη γνώμη και των υπολοίπων δανειστών έδωσε κάποιες λύσεις στην κυπριακή πλευρά για το θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που ωστόσο εκ πρώτοις όψεως συνεχίζουν να προκαλούν ασφυξία.

Μια δεύτερη ευκαιρία

Ως πρώτη επιλογή καταγράφεται η προώθηση της νομοθεσίας περί αφερεγγυότητας φυσικών και νομικών προσώπων. Με τη νομοθεσία αυτή εκτιμάται ότι οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά που διαθέτουν οικονομικές δυνατότητες θα μπορούν να αντιμετωπίζουν τις οικονομικές τους δυσκολίες, με μια δεύτερη ευκαιρία. Με ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που θα προστατεύει ενδεχομένως την πρώτη κατοικία και με αναδιαρθρώσεις δανείων, ενσωματώνονται διαδικασίες που κρίνονται ότι θα είναι αποτελεσματικές και προς το συμφέρον των οφειλετών και των πιστωτών.

Με οδηγίες των δανειστών το Υπουργείο Οικονομικών θέτει κάτω από το μικροσκόπιό του νομοθεσία, με κύριο σκεπτικό την προστασία της αξίας των στοιχείων ενεργητικού των νομικών και φυσικών προσώπων, ώστε να μη ζημιώνονται οι πιστωτές και οι μέτοχοι, να μειώνεται το κόστος διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων και να αυξάνεται η δυνατότητα πρόγνωσης για τους πιστωτές και τους μετόχους.

Επίσης, οι δανειστές επαναφέρουν εντονότερα το θέμα της κατάσχεσης και αναγκαστικής πώλησης των ενυπόθηκων ακινήτων ώστε να καταστεί δυνατή η ιδιωτική δημοπρασία. Υποδεικνύεται και στην περίπτωση αυτή ότι οι Αρχές δεσμεύονται να μην εισαγάγουν εμπόδια στην κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων που δόθηκαν ως εξασφάλιση, ώστε το ακίνητο που βρίσκεται σε καθεστώς εξασφάλισης να μπορεί να κατασχεθεί στο μέγιστο χρονικό διάστημα 1,5 έτους από την έναρξη των δικαστικών ή διοικητικών διαδικασιών, ενώ σε περίπτωση πρώτης κατοικίας αυτό το χρονικό διάστημα να επεκταθεί και στα 2,5 χρόνια.
Θέλοντας να ενισχύσει τις προσπάθειες για προστασία των συνεργάσιμων δανειοληπτών, διαφυλάσσοντας, ωστόσο, τους ισολογισμούς των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, η Τρόικα απαιτεί την εφαρμογή της νομοθεσίας για τον Τραπεζικό Διαμεσολαβητή. Για να ενισχυθεί ο θεσμός και να προχωρήσει και το θέμα των αναδιαρθρώσεων δανείων, υπάρχουν σοβαρές σκέψεις ώστε να παρέχεται η δυνατότητα στον Διαμεσολαβητή να συμβάλλει στην επίλυση προβλημάτων που σχετίζονται με τις αναδιαρθρώσεις δανείων.

Πάντως, η Βουλή, με τις ψήφους του ΑΚΕΛ και της ΕΔΕΚ και παρά τις συστάσεις της Διοικητού για αναβολή του θέματος, εμμένει να νομοθετήσει για την πρώτη κατοικία. Το θέμα συζητείται στη Βουλή στις 11 του μήνα, με στόχο την έγκριση, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα «φουσκώσει» τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, δημιουργώντας ελπίδες σε πολλούς δανειολήπτες ότι θα γλιτώσουν την πρώτη κατοικία τους, ακόμη κι αν δεν διευθετήσουν τα δάνειά τους.

Δύσκολες οι ασκήσεις

Το όλο σκηνικό συμπληρώνεται με την επικείμενη αξιολόγηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, με τις ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, που θα επικεντρωθούν στους πιο κάτω άξονες:

§ Την αξιολόγηση των κινδύνων για σκοπούς εποπτείας, στο πλαίσιο της οποίας θα εξεταστούν οι βασικοί κίνδυνοι αναφορικά με τους ισολογισμούς των τραπεζών (ρευστότητα, μόχλευση και χρηματοδότηση). Με την άσκηση αυτή θα αξιολογείται το εσωτερικό προφίλ κινδύνου της τράπεζας, της θέσης της σε σχέση με τράπεζες παρόμοιου μεγέθους και του βαθμού ευαισθησίας της σε εξωγενείς παράγοντες.

§ Τον έλεγχο της ποιότητας των στοιχείων του ενεργητικού, στο πλαίσιο του οποίου εξετάζεται το ενεργητικό των ισολογισμών των τραπεζών, κατά την 31η Δεκεμβρίου 2013. Με την άσκηση αυτή, θα εξεταστούν τα ανοίγματα σε πιστωτικό κίνδυνο και σε κίνδυνο αγοράς (περιλαμβάνοντας ποσοτικό και ποιοτικό έλεγχο των στοιχείων που είναι δύσκολο να αποτιμηθούν, τις θέσεις εντός και εκτός του ισολογισμού και τα εγχώρια και μη εγχώρια ανοίγματα). Θα καλύπτονται όλες οι κατηγορίες στοιχείων του ενεργητικού (μη εξυπηρετούμενα δάνεια, αναδιαρθρωμένα δάνεια και ανοίγματα σε κρατικούς τίτλους). Ο έλεγχος της ποιότητας των στοιχείων του ενεργητικού θα διενεργείται με αναφορά σε εναρμονισμένους ορισμούς, περιλαμβανομένων των ορισμών για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και τα δάνεια που τελούν υπό ρύθμιση.

§ Την άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, που συμπληρώνει τον έλεγχο της ποιότητας των στοιχείων του ενεργητικού, παρέχοντας μια προοπτική εκτίμησης της ικανότητας των τραπεζών να απορροφούν τους κραδασμούς σε ακραίες συνθήκες.