Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδοξίας, που πραγματοποιήθηκε τον πρόσφατο Ιούνιο του 2016 στην Κρήτη, με μόνες απουσίες των Εκκλησιών της Ρωσίας, Αντιοχείας και Βουλγαρίας, κατέληξε σε μια Διακήρυξη που περιλαμβάνει τις θέσεις της Ορθοδοξίας σχεδόν εφ’ όλης της ύλης.
Σ’ αυτό το κείμενο θα αναλύσω το κοινωνικό μήνυμα της Ορθοδοξίας, όπως διατυπώνεται στην εν λόγω Διακήρυξη.
Ο διαχριστιανικός διάλογος: «H Εκκλησία μας, ανταποκρινόμενη στο χρέος να μαρτυρεί την αλήθεια και την αποστολική της πίστη, αποδίδει μεγάλη σημασία στον διάλογο κυρίως με τους ετερόδοξους χριστιανούς. Με τον τρόπο αυτό και ο λοιπός χριστιανικός κόσμος γνωρίζει ακριβέστερα τη γνησιότητα της Ορθόδοξου Παραδόσεως, την αξία της πατερικής διδασκαλίας, τη λειτουργική εμπειρία και την πίστη των Ορθοδόξων. Οι διάλογοι που διεξάγει η Ορθόδοξος Εκκλησία δεν σημαίνουν ποτέ συμβιβασμό σε ζητήματα πίστεως».
Καταδίκη της μισαλλοδοξίας και της βίας και έκκληση υπέρ της ειρήνης: «Οι εκρήξεις φονταμενταλισμού που παρατηρούνται στους κόλπους διαφόρων θρησκειών αποτελούν έκφραση νοσηρής θρησκευτικότητας. Ο νηφάλιος διαθρησκειακός διάλογος συμβάλλει σημαντικά στην προώθηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης, της ειρήνης και της καταλαγής…
Η Ορθόδοξος Εκκλησία καταδικάζει απεριφράστως την επέκταση της πολεμικής βίας, τους διωγμούς, την εκδίωξη και δολοφονία μελών θρησκευτικών κοινοτήτων, τον εξαναγκασμό για αλλαγή της θρησκευτικής πίστεως, την εμπορία προσφύγων, τις απαγωγές, τα βασανιστήρια, τις ειδεχθείς εκτελέσεις. Καταγγέλλει την καταστροφή ναών, θρησκευτικών συμβόλων και μνημείων πολιτισμού…».
Η σφραγίδα του Χριστιανισμού στον Δυτικό Πολιτισμό: «H σύγχρονη εκκοσμίκευση επιδιώκει την αυτονόμηση του ανθρώπου από τον Χριστό και την πνευματική επιρροή της Εκκλησίας, την οποία ταυτίζει με τον συντηρητισμό. Ο Δυτικός όμως πολιτισμός φέρει ανεξίτηλη τη σφραγίδα της διαχρονικής συμβολής του Χριστιανισμού. Επιπλέον, η Εκκλησία αναδεικνύει τη σωτηριώδη σημασία του Θεανθρώπου και του Σώματός Του, ως τόπο και τρόπο της ζωής εν ελευθερία».
Το γεγονός πως ο δυτικός πολιτισμός φέρει ανεξίτηλη τη σφραγίδα της διαχρονικής συμβολής του Χριστιανισμού είναι και επιστημονικό πόρισμα της επιστήμης του Περί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Διεθνούς Δικαίου: «Το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών (για την προαγωγή και προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) μπορεί να είναι κατά κύριο λόγο 'δυτικό' όσον αφορά την προέλευσή του και εμπνευσμένο από ένα χριστιανικό ήθος.
Παρά ταύτα, ενόσω η κοινωνία καθίσταται προεξαρχόντως πλουραλιστική, οι διαφορές δέον όπως τυγχάνουν ανοχής. Οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες είναι γεγονός και πρέπει να τυγχάνουν διαχείρισης από τα κράτη. Διαφορετικές φυλετικές, θρησκευτικές, γλωσσικές και εθνοτικές ομάδες πρέπει να συμβιώνουν ως πολίτες του ιδίου κράτους, σε μια ποικιλία κρατών…
Ουδεμία ομάδα ανθρώπων υφίσταται, η οποία σταθερά να καταγγέλλει οποιαδήποτε από τα βασικά δικαιώματα που απαριθμούνται στην Οικουμενική Διακήρυξη Περί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1948. Αυτό ενισχύει την αληθινή οικουμενικότητα των δικαιωμάτων που διαλαμβάνονται σ’ αυτή» (Βλέπε Textbook on International Human Rights, by Rhona K. Smith, Oxford University Press, third edition, 2007, page 158).
Γάμος - οικογένεια: «Στη σύγχρονη προσέγγιση του γάμου, η Ορθόδοξος Εκκλησία θεωρεί την ακατάλυτη αγαπητική σχέση ανδρός και γυναικός 'μυστήριον μέγα… εις Χριστόν και εις την Εκκλησίαν'. Ομοίως αποκαλεί 'εκκλησίαν μικράν' την οικογένεια, η οποία αποτελεί τη μόνη εγγύηση για την ανατροφή των παιδιών».
Θέση της Οικουμενικής Διακήρυξης Περί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1948, για τον γάμο και την οικογένεια, Άρθρο 16: «1. Άνδρες και γυναίκες πλήρους ενηλικιώσεως, άνευ οιουδήποτε περιορισμού λόγω φυλής, ιθαγένειας ή θρησκείας, έχουν δικαίωμα να νυμφεύονται και να ιδρύουν οικογένεια. Έχουν ίσα δικαιώματα σε σχέση με τον γάμο, κατά τη διάρκεια του γάμου και κατά τη λύση αυτού.
2. Ο γάμος θα συνάπτεται μόνο με την ελεύθερη και την πλήρη συναίνεση των μελλονύμφων.
3. Η οικογένεια είναι η φυσική και θεμελιώδης συστατική συλλογική μονάδα της κοινωνίας και δικαιούται προστασίας από την κοινωνία και το κράτος».
Ορθοδοξία και Ανθρώπινα Δικαιώματα: «Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα βρίσκονται σήμερα στο κέντρο της πολιτικής, ως απάντηση στις σύγχρονες κοινωνικές και πολιτικές κρίσεις και ανατροπές, αποβλέποντας στην προστασία του πολίτη από την αυθαιρεσία του κράτους».
Συνεχίζει παρακάτω η Διακήρυξη της Ορθοδοξίας: «Η Εκκλησία μας προσθέτει επίσης τις υποχρεώσεις και ευθύνες των πολιτών και την ανάγκη συνεχούς αυτοκριτικής πολιτικών και πολιτών προς ουσιαστική βελτίωση της κοινωνίας».
Θέση επ’ αυτού της Οικουμενικής Διακήρυξης Περί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1948, Άρθρο 29(1): «Ο καθένας έχει καθήκοντα προς την κοινότητα, εντός της οποίας και μόνο η ελεύθερη και η πλήρης ανάπτυξη της προσωπικότητάς του είναι δυνατή».
Καταλήγει δε η Διακήρυξη της Ορθοδοξίας όσον αφορά τα Ανθρώπινα Δικαιώματα: «Και κυρίως τονίζει ότι το Ορθόδοξο δέον περί ανθρώπου υπερβαίνει τον ορίζοντα των καθιερωμένων Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ότι 'μείζων πάντων' είναι η αγάπη, όπως την αποκάλυψε ο Χριστός και τη βίωσαν όσοι πιστά Τον ακολούθησαν».
Δηλαδή, δεν αρκεί μόνο η κατίσχυση του Διεθνούς Κώδικα Περί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (the International Bill of Human Rights), για να έχουμε πραγματικά πολιτισμένη κοινωνία. Θα πρέπει περαιτέρω στις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων, να κατισχύσει το «αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν» και πιο συγκεκριμένα το «όσα ουν θέλετε ινά ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, ούτω υμείς ποιείτε αυτοίς ομοίως».
Εν κατακλείδι, η πνευματική επιρροή της Εκκλησίας μέσα στην κοινωνία είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από συντηρητισμός. Απεναντίας, είναι ο πραγματικός προοδευτισμός, που οδηγεί στον αληθινό Πολιτισμό.
ΝΙΚΟΣ Π. ΙΑΚΩΒΙΔΗΣ
Νομικός του Α.Π.Θ. και Διπλωματούχος στην Αγγλική Γλώσσα, στο Insurance Management και στο Journalism and Professional Writing, μέλος του Association of Insurance and Risk Managers in Industry and Commerce της Βρετανίας
