Για να μιλήσουμε αντικειμενικά για τη διαφθορά στο Δημόσιο, οφείλουμε κατ’ αρχήν να κάνουμε μια βασική παραδοχή χωρίς φόβον και πάθος. Ότι η διαφθορά θέλει δύο. Αυτόν που δωροδοκείται και αυτόν που δωροδοκεί. Προκειμένου να οδηγηθούμε σε σωστές διαπιστώσεις, οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι οι συμμετέχοντες στο παιχνίδι της διαφθοράς δεν έχουν την ίδια ευθύνη. Γιατί η ευθύνη βαραίνει πρωτίστως, αν όχι αποκλειστικά, αυτόν που αναγκάζει τον συμπολίτη του να «πληρώσει» για το αυτονόητο. Ο δεύτερος, μπορεί απλά να δηλώνει θύμα του συστήματος.

Συνήθως η διαφθορά πηγάζει από την κακή νομοθεσία και από την πολυνομία που αφήνει παραθυράκια σε διαφορετικές ερμηνείες, και δίνει έτσι τη δυνατότητα στον δημόσιο υπάλληλο να προβαίνει σε εκτιμήσεις προς ίδιον όφελος. Επιπρόσθετα, εκλείπουν οι κυρωτικοί μηχανισμοί, αλλά και ένας ενιαίος κώδικας ποινών. Γιατί, αν τελικά κάποιοι δημόσιοι υπάλληλοι λειτουργούν ανεξέλεγκτα, μήπως αυτό απορρέει άμεσα ή έμμεσα από την ανοχή που επιδεικνύουν οι ανώτεροί τους;

Προσωπικά συμφωνώ ότι η σωστή διάγνωση είναι η μισή θεραπεία. Όμως, η διαφθορά, για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, χρειάζεται συνδυασμό δράσεων, αφού οι παράγοντες που τη γεννούν και τη συντηρούν είναι πολλοί και διαφορετικοί.

Η καταστολή είναι αναγκαία, αλλά όχι αρκετή για τη μείωση του φαινομένου. Απόδειξη αυτού, ότι ενίοτε παρατηρούνται περιπτώσεις διαφθοράς και στους ίδιους τους μηχανισμούς δίωξης. Και έτσι οι εμπλεκόμενοι στο παιχνίδι γίνονται περισσότεροι και το «γρηγορόσημο» ακριβότερο.

Αυτό το οποίο χρειάζεται, χωρίς να προσπαθούμε να ανακαλύψουμε την πυρίτιδα, είναι το αυτονόητο. Είναι η απλοποίηση του φορολογικού συστήματος, η κατάργηση της πολυνομίας, η απλοποίηση και η αντικειμενοποίηση των συστημάτων ελέγχου, ο νομοθετικός περιορισμός στην αυθαιρεσία των ελεγκτικών μηχανισμών, η μείωση της επαφής του πολίτη με το Κράτος. Και προκειμένου να μη μετατρέπεται η επαφή του πολίτη με το Δημόσιο σε «συναλλαγή», θα πρέπει να αντικατασταθεί η προσωπική επαφή από προγράμματα νέων τεχνολογιών, που θα βγάζουν πάντοτε το ίδιο αποτέλεσμα βασιζόμενα στις ίδιες παραμέτρους. Με δυο λέξεις, απαιτείται κατάργηση των δαιδαλωδών δομών του κράτους.

Επιπλέον, όταν μιλούμε για μείωση της διαφθοράς, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε και την ηθική διάσταση. Αυτό που πρέπει, όμως, να γίνει κατανοητό είναι ότι η ηθική από μόνη της δεν αρκεί για την επιβολή της διαφάνειας. Και αυτό γιατί η αλλαγή της νοοτροπίας ενός λαού επί συνόλω απαιτεί χρόνο. Αλλά κυρίως επειδή η ηθική δεν μπορεί να μετρηθεί και η απουσία της διαπιστώνεται εκ των υστέρων.

Θεωρώ ότι η Πολιτεία έχει ακόμα πολύ δρόμο μπροστά της, προκειμένου να αποδείξει έμπρακτα ότι τουλάχιστον προσπαθεί. Και αυτό απαιτεί να εκλείψουν νοοτροπίες και συμπεριφορές που χρόνια τώρα αποδεχόμαστε διά της ανοχής. Ακόμα και στα θέματα που αφορούν στη χρηματοδότηση των κομμάτων, ακόμα δεν έχουμε τολμήσει όσα οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες εφαρμόζουν εδώ και δεκαετίες.

Ας μην αυταπατώμεθα. Η διαφθορά δεν πατάσσεται. Μπορεί, όμως, να μειωθεί με τέτοιο συστηματικό τρόπο, ώστε κάποτε να εκλείψει. Ας προχωρήσουμε τουλάχιστον σε αυτό.

ΑΡΙΣΤΟΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ
Δημοτικός Σύμβουλος ΔΗΣΥ Δήμου Λεμεσού