Το μεγάλο πρόβλημα με την πώληση των δανείων είναι σε ποια τιμή γίνεται η πώληση (περιλαμβανομένων κρυφών ή και φανερών προμηθειών) και σε δεύτερο λόγο σε ποίους γίνεται η πώληση (και ακόμη, πού μπορούν να καταλήξουν τα πακέτα δανείων). Στην Κύπρο, ίσως με τη δημοσιοποίηση της πιθανότητας και του φόβου που προέκυψε να καταλήξουν αυτά σε τουρκικά συμφέροντα, όλοι ασχολήθηκαν σχεδόν αποκλειστικά και μόνο με το δεύτερο και όχι το πρώτο, που κατά τη γνώμη μου είναι ο πιο σημαντικός και άμεσος κίνδυνος που προκύπτει από την πώληση δανείων.

Δυστυχώς αυτό δημιούργησε ένα προπέτασμα καπνού, που βόλεψε αντί να εμποδίσει αυτούς που επιδιώκουν σθεναρά και οργανωμένα το ξεπούλημα των δανείων σε εξευτελιστικές τιμές. Η μέθοδος αυτή έχει ως αποτέλεσμα το γρήγορο κέρδος προς όφελος αυτών που βρέθηκαν στο πηδάλιο των συστημικών τραπεζών, αλλά σε βάρος των Κυπρίων φορολογουμένων και πολιτών. Η απώλεια αξίας από πώληση δανείων σε χαμηλές τιμές για τον Κύπριο είναι άμεση, μόνιμη και αμετάκλητη. Το κακό γίνεται τη στιγμή της πώλησης και δεν υπάρχει τρόπος να διορθωθεί άμα ολοκληρωθεί η πώληση.

Προκύπτει επομένως το εύλογο ερώτημα, «ποίοι είναι οι μηχανισμοί» που διαφυλάττουν ότι δεν θα προκύψει μια άνευ προηγουμένου διασπάθιση κυπριακής περιουσίας και απώλειας αξίας που, επιπλέον, θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια και τις συστημικές μας τράπεζες σε μια νέα μαύρη τρύπα; Χωρίς να υπάρχουν αυτήν την φορά και περιθώρια για περαιτέρω ανακεφαλαιοποίηση.

Η απλή απάντηση, που πιστεύω θεωρητικά τουλάχιστον υπάρχει, είναι ότι η Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει, αν κάνει σωστά τη δουλειά της, να παρακολουθεί, να επιβλέπει και να εμποδίζει τέτοιες καταστρεπτικές για τις τράπεζες της χώρας πωλήσεις. Για όσους πιστεύουν ότι αυτό γίνεται προληπτικά και επιμελώς από την Κεντρική Τράπεζα, απολογούμαι που έχω σπαταλήσει τον χρόνο σας. Για όσους συνεχίζουν ακόμα να διαβάζουν, εγώ πιστεύω ότι η Κεντρική Τράπεζα όχι μόνο δεν ασκεί τα ελεγκτικά της καθήκοντα, αλλά, αντιθέτως, υποβοηθά την ανεξέλεγκτη (τουλάχιστον όσον αφορά την τιμή) πώληση των δανείων.

Αν ληφθεί υπ' όψιν η αμεσότητα της απώλειας αξίας από την ελεύθερη και ανεξέλεγκτη πώληση δανείων, θα πρέπει να εισαχθούν στον προτεινόμενο νόμο κάποιες ασφαλιστικές δικλίδες. Όπως:Η επιβολή ανοικτού διαγωνισμού.

Ο περιορισμός της τιμής πώλησης (limit pricing) ούτως ώστε η έκπτωση στο δάνειο να μην υπερβαίνει το ποσό των προβλέψεων για τα συγκεκριμένα δάνεια προς πώληση.

Δικαίωμα προς τους δανειζομένους να αγοράσουν οι ίδιοι τα δάνειά τους στην τιμή που προτίθεται να πωλήσει σε τρίτους η τράπεζα (first option). Θα πρέπει φυσικά να δοθεί ένα εύλογο λογικό διάστημα προς τον δανειζόμενο, για να μπορέσει να βρει τη χρηματοδότηση ή για να καταθέσει βιώσιμο σχέδιο αναδιάρθρωσης, λαμβάνοντας υπ' όψιν τη διαγραφή που θα υποστεί η τράπεζα στη περίπτωση πώλησης.

Η Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να εγκρίνει όλες τις πωλήσεις δανείων διατηρώντας το δικαίωμα παρέμβασης ή και απαγόρευσης της πώλησης, όπου κρίνεται ότι κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης της τράπεζας ή και ακόμη για λόγους εθνικού συμφέροντος.

Να απαλλάσσονται οι εγγυητές για ποσά μεγαλύτερα από τη διαφορά της τιμής πώλησης και το εισπρακτέο ποσό από εμπράγματες εξασφαλίσεις. Δηλαδή, αν η τιμή αγοράς του δανείου είναι €100.000 και έχει γίνει επανάκτηση €90.000 (από εμπράγματες εξασφαλίσεις), οι εγγυητές θα υποχρεούνται να καλύψουν ένα ποσό μόνο μέχρι €10.000 (και επιπλέον τόκους).

ΣΑΒΒΑΚΗΣ Κ. ΣΑΒΒΙΔΗΣ
Οικονομολόγος, που ειδικεύεται στην οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοδότηση έργων.
Πρώην ανώτερος διευθυντής στην Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως και έχει διατελέσει
τακτικός Επισκεπτόμενος Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ,
και πιο πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο Queen’s του Καναδά