Ζώντας αγαπημένοι, εγκάρδιοι, φιλόξενοι οι Χρυσιδιώτες, συνιστούν λαμπρό παράδειγμα φιλικής κι αδελφικής συμβίωσης

Μόνον όσοι ζήσαμε στη Χρυσίδα της Κυθρέας, και μάλιστα στα παιδικά τα χρόνια μας (που, δυστυχώς, δεν συνεχίστηκαν λόγω ακούσιας μετοίκησης), βιώνοντας πάνω σε καμβά ονειρικό τις αρίφνητες ομορφιές της εξαίσιας φύσης της, μπορούν όχι απλώς να ευαισθητοποιηθούν, μα κι ουσιαστικά να συγκλονιστούν αναδιφώντας την εξαιρετική έκδοση της Ανθής Πέτσα-Σαββίδου: «Κυθρέα, της Χρυσίδος περιήγησις- οδοιπορικό».
Πρόκειται για μιαν επιμελημένη, διακοσιοπενηντασέλιδη, μεγαλόσχημη, έκδοση σε χαρτί πολυτελείας, που συνιστά ένα θαυμάσιο spectrum για την κατεχόμενη αυτή μικρή, τη μικρότερη κι από τις έξι ενορίες της κωμόπολης, που παλαιότερα συνιστούσε αυτοτελή κοινότητα. Το βιβλίο εμπλουτίζεται με πάνω από διακόσιες -διακόσιες οχτώ, αν δεν κάνω λάθος, μέτρησα- ωραιότατες φωτογραφίες και έντεκα σχεδιαγράμματα.

Η σ. διαχώρισε σε έντεκα γειτονιές την ενορία, στάθηκε με εξαιρετική προσοχή στο γενεαλογικό δέντρο κάθε μιας οικογένειας και κατάφερε να δώσει μια πολύπλευρη, ιστορικά θεμελιωμένη εικόνα της πανόμορφης ενορίας, όπως ήταν ακριβώς λίγες ώρες προτού την εγκαταλείψουν, σφαζόμενοι από το αιμοσταγές τουρκικό φάσγανο, οι κάτοικοί της -πρακτική που θυμίζει ανάλογη προσέγγιση για ορισμένες πόλεις του Μικρασιατικού χώρου μετά τις σφαγές του 1922-, στηρίχθηκε σε προφορικές και γραπτές αφηγήσεις, και στην αναδίφηση του Κρατικού Αρχείου και των φορολογικών κατάστιχων της Τουρκοκρατίας από τους συναφείς κώδικες των αρχείων της Αρχιεπισκοπής.

Ζώντας αγαπημένοι (ίδια αδέλφια θεωρούν γείτονες και συνενοριάτες), εγκάρδιοι, φιλόξενοι οι Χρυσιδιώτες, συνιστούν λαμπρό παράδειγμα φιλικής κι αδελφικής συμβίωσης.
Η σ. πέτυχε με τον διαχωρισμό της ενορίας σε γειτονιές, τη λεπτομερή αναφορά σε κάθε μια από 98 κατοικίες της, ν’ αναπτύξει -όπως σωστά παρατηρήθηκε από τον φίλο ακαδημαϊκό Πέτρο Παπαπολυβίου- έργο διαφορετικό από τον συνήθη τρόπο γραφής, που κρατά αδιάπτωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και το καθιστά πρότυπο για μελλοντικές παρόμοιες προσεγγίσεις. Δείγμα της αγάπης μας στην πανόμορφη Χρυσίδα κι οι πιο κάτω αράδες του δεκατετράχρονου τότες Πέτρου Στυλιανού που δημοσιεύτηκαν στη «σελίδα των παιδιών» στο «Κυπριόπουλο» (1947, σ. 59) και αναδημοσιεύονται στη σ. 122 της παρούσας έκδοσης:

«Νύχτα με την αστροφεγγιά κατεβήκαμε στη Χρυσίδα. Τα λαξίματα των σκύλων και η φωνή του γκιώνη μάς χαιρέτησαν. Μπήκαμε στους ίσκιους των περβολιών, περάσαμε από στενά δρομάκια λιθοστρωμένα. Όλα τα παράθυρα κλειστά… πού και πού καμιά ακτίνα πετάει από το άγρυπνο εικονοστάσι, τρυπά, περνά το βουβό σκοτάδι του δρόμου και μας χαιρετά. Τ’ αστέρια τρεμοσβήνουν ανάμεσα στα μαύρα φουντωτά κλαδιά... εδώ αξίζει να ζήσεις για να χαρείς τη ζωή...».

ΠΕΤΡΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ