Πριν ακόμη κατέβει το τρυπάνι στο Μπλοκ 12 αλλά και μετά, είχα, μέσω του Τύπου, επανειλημμένα προειδοποιήσει το κράτος για τους επικείμενους κινδύνους που διατρέχουμε από την Τουρκία στην ΑΟΖ μας. Το κράτος, όμως, έβαλε κερί στα αφτιά του και παρωπίδες στα μάτια του. Λανθασμένα θεώρησε σαν ικανοποιητική ασφάλεια την εξελισσόμενη φιλία μας με το Ισραήλ και το γεγονός ότι η εταιρεία Noble, που διεξάγει εργασίες στην ΑΟΖ μας, είναι αμερικανικών συμφερόντων. Και να 'τα μας!

Δεν μας φτάνει η μιζέρια μας, έχουμε τώρα και το «Μπαρμπαρός» να αλωνίζει καθημερινά τη θάλασσά μας. Αν και τούτο ήταν αναμενόμενο, οι πολιτικοί μας έχουν σοκαρισθεί και άρον-άρον συσκέπτονται και ξανασυσκέπτονται και βγάζουν συνεχώς ανακοινώσεις. Στην ουσία:

(α) Αποδέχονται την απόφαση του Προέδρου να διακόψει τις συνομιλίες για λύση του Κυπριακού μέχρι να αποχωρήσει το «Μπαρμπαρός»,

(β) δεν αποδέχονται τη διαπραγμάτευση για τους υδατάνθρακες με τους Τουρκοκυπρίους πριν ή μαζί με τη λύση του Κυπριακού και

(γ) επιμένουν πως οι Τουρκοκύπριοι δεν δικαιούνται οποιοδήποτε μερίδιο από τον πλούτο της ΑΟΖ πριν από τη λύση του Κυπριακού. Γιατί δεν γίνεται καμιά επίσημη αναφορά για τις συγκλίσεις που από καιρό επετεύχθησαν μεταξύ των αρχηγών των δύο κοινοτήτων; Ίσως φανούν χρήσιμες.

Όσον αφορά το «Μπαρμπαρός», τούτο δεν πρόκειται να αποχωρήσει από την περιοχή πριν αποπερατώσει την αποστολή του. Μήπως αυτό δεν το αντιλαμβάνονται οι πολιτικοί μας, ή λένε αυτά που λένε για ντόπια κατανάλωση; Όσο για τα υπόλοιπα, μπορούν να δικαιολογήσουν τη θέση τους προβάλλοντας πρωτίστως τον φόβο πως, εάν οι Τουρκοκύπριοι πάρουν από τώρα τα δικαιώματά τους στη θάλασσα, θα σταματήσουν να ενδιαφέρονται για λύση του Κυπριακού. Περαιτέρω, θεωρούν τη μη συμφωνία σαν μοχλό πίεσης για μια «καλύτερη» λύση.

Όμως, θα πρέπει να δεχθούμε πως υπάρχει λογική και στη θέση της αντίθετης πλευράς, την οποία φαίνεται να υποστηρίζει και ο διεθνής παράγοντας. Οι πρόσφατες δηλώσεις του Αντιπροέδρου των ΗΠΑ στην Τουρκία είναι ενδεικτικές. Είναι λογικό να υποθέσουμε πως, όταν μιλούμε για το Κυπριακό, δεν μιλούμε μόνο για τη ξηρά αλλά και για τον θαλάσσιο χώρο που ανήκει στην ξηρά.

Επομένως, από τη στιγμή που οι διαπραγματεύσεις περιλαμβάνουν τον θαλάσσιο πλούτο, μπορείς μεν αρχικά να διαπραγματεύεσαι πρώτα για την ξηρά και μετά για τη θάλασσα, αλλά, σε κάποιο στάδιο, θα πρέπει να τα διαπραγματεύεσαι όλα μαζί. Τα θέματα είναι αλληλένδετα, ιδιαίτερα στο «πάρε-δώσε» των διαπραγματεύσεων. Άλλο σημαντικό επιχείρημα της αντίθετης πλευράς είναι πως οι Ελληνοκύπριοι ηθελημένα θα καθυστερούν την εξεύρεση λύσης του Κυπριακού για να αποκομίζουν (αποκλειστικά για τον εαυτό τους) τα οφέλη από τον πλούτο της θάλασσας.

Αλλά ακόμη και σε περίπτωση που βάλουν νερό στο κρασί τους (είτε με είτε χωρίς αντάλλαγμα) και αποδεχθούν την εξ υπαρχής διαφύλαξη, για τους Τουρκοκυπρίους, κάποιου μεριδίου των κερδών από την εκμετάλλευση του θαλάσσιου πλούτου, η τουρκοκυπριακή πλευρά αναμένεται να απαιτήσει, λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης, τη διαφύλαξη του πλούτου αυτού από κάποιο διεθνές σώμα. Έτσι τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα.

Εκ των πραγμάτων, φαίνεται πως οι εισηγήσεις του εκπροσώπου του ΟΗΕ για συζήτηση από τώρα των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων στην ΑΟΖ, έστω και σε διαφορετικό τραπέζι ή με διαφορετικό τρόπο, είναι εντός λογικών πλαισίων και ίσως θα πρέπει να μελετηθούν με θετικό πνεύμα. Διερωτώμαι κατά πόσον ουσιαστικά υπάρχει καλύτερη επιλογή. Εξάλλου, η αποδοχή της συζήτησης των εισηγήσεων δεν αποκλείει την απαίτηση ουσιωδών ανταλλαγμάτων, που αν δεν απαιτηθούν στο άμεσο μέλλον, η διαπραγματευτική τους αξία ενδέχεται να μειωθεί δραστικά.

ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑΣ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ
Πολιτικός Επιστήμονας και Νομικός,
Ειδικός στο Δίκαιο της Θάλασσας και τη χάραξη θαλασσίων ζωνών