Τις τελευταίες μέρες έχομε γίνει μάρτυρες πολλών συζητήσεων και συγκρουόμενων απόψεων, τόσο από βουλευτές όσο και από άλλους εμπλεκόμενους φορείς, σχετικά με το επίμαχο νομοσχέδιο που υπέβαλε η Κυβέρνηση για την τροποποίηση του περί Φορολογίας Ακινήτου Ιδιοκτησίας Νόμου του 1980, όπως τροποποιήθηκε κατά καιρούς μέχρι το 2013, εν όψει της επανεκτίμησης των περιουσιών.

Όπως είναι γνωστό, η συζήτηση και η ψήφιση του νομοσχεδίου αυτού δεν κατέστη δυνατό να ολοκληρωθεί, με αποτέλεσμα να παραμείνει προσωρινά η υφιστάμενη φορολογική ρύθμιση με κάποιες τροποποιήσεις που επέφερε η Βουλή των Αντιπροσώπων. Το υπό συζήτηση νομοσχέδιο έχει 3 βασικές πτυχές ή καλύτερα διαστάσεις: τη νομική, την πρακτική και την οικονομική διάσταση. Θα προσπαθήσω στο παρόν σημείωμα μου να αναφερθώ πολύ συνοπτικά στις τρεις αυτές διαστάσεις.

Νομική Διάσταση

Η ακίνητη ιδιοκτησία αποτελεί το κατ’ εξοχήν αντικείμενο του εμπράγματου δικαίου της νομοθεσίας μας. Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις που αφορούν την ακίνητη ιδιοκτησία είναι εμπράγματα δικαιώματα και υποχρεώσεις και ως τέτοια είναι πραγματοπαγή και όχι προσωποπαγή, με την έννοια ότι συνδέονται και ακολουθούν την ακίνητη ιδιοκτησία και όχι τον ιδιοκτήτη της.

Κάθε σπίτι, κάθε οικόπεδο, κάθε τεμάχιο γης και κάθε λογής ακίνητο εν αντιθέσει με την κινητή περιουσία έχει ταυτότητα, τίτλο ιδιοκτησίας (κοτσιάνι) και φάκελο και ιστορία που πάει πολλές φορές αιώνες πίσω.

Οι πολεοδομικές ζώνες, η πολεοδομική άδεια και η οικοδομική άδεια είναι συνδεδεμένες, δίνονται και ανήκουν στο ακίνητο και όχι στον εκάστοτε ιδιοκτήτη του. Το ακίνητο το ίδιο και όχι ο ιδιοκτήτης του έχει δικαιώματα δουλείας, διόδου, άρδευσης, επιχορήγησης κ.λ.π όπως έχει και παρόμοιες υποχρεώσεις οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με αυτό ανεξαρτήτα με το ποιος είναι ο ιδιοκτήτης του.

Οικονομική Διάσταση

Η φιλοσοφία της φορολογίας της ακίνητης ιδιοκτησίας είναι διαφορετική από τη φιλοσοφία της φορολογίας του εισοδήματος. Στον φόρο εισοδήματος φορολογείται ο φορολογούμενος αναλόγως των εισοδημάτων που πραγματοποιεί από την εργασία του ή από τις επιχειρήσεις του ή από άλλες πηγές. Στον φόρο ακίνητης ιδιοκτησίας φορολογείται το ακίνητο αναλόγως της αξίας του, ανεξάρτητα από το πώς απεκτήθη ή από τις οικονομικές δυνατότητες του εκάστοτε ιδιοκτήτη του. Με την ίδια φιλοσοφία επιβάλλονται τα μεταβιβαστικά τέλη, ο φόρος σκυβάλων, τα αποχετευτικά τέλη και άλλες φορολογίες που αφορούν ακίνητη ιδιοκτησία, όπως οι δημοτικοί φόροι. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις το ύψος της φορολογίας καθορίζεται από την αξία του ακινήτου και όχι από τις οικονομικές δυνατότητες του εκάστοτε ιδιοκτήτη του.

Η αντίληψη ότι η προτεινόμενη φορολογία με ένα συντελεστή είναι ισοπεδωτική και επομένως άδικη, είναι λανθασμένη, αφού με την εφαρμογή του νόμου σε μεγάλες περιουσίες θα επιβάλλεται φορολογία πολύ μεγαλύτερη από τις μικρές περιουσίες και μάλιστα με εξαίρεση τις πρώτες €200.000.- που αφορούν την πρώτη κατοικία. Κλιμακωτή μέθοδος φορολογίας θα διαφοροποιούσε αδικαιολόγητα τις αξίες των ακινήτων και θα μετέτρεπε τη φορολογία της ακίνητης ιδιοκτησίας σε φορολογία των εκάστοτε ιδιοκτητών της, με αντικοινωνικά και άδικα αποτελέσματα.

Πρακτική Διάσταση

Οι νόμοι πρέπει να είναι απλοί και πρακτικοί ώστε να γίνονται εύκολα κατανοητοί και αποδεκτοί από τους πολίτες και κυρίως να τυγχάνουν εύκολης εφαρμογής, χωρίς παρεπόμενες αμφισβητήσεις, προσφυγές στα δικαστήρια, καθυστερήσεις, ταλαιπωρίες και περιττά έξοδα.

Εάν η προτεινόμενη φορολογία ακίνητης περιουσίας ξεφύγει από τα καθιερωμένα θα δημιουργήσει πολλά και ανυπέρβλητα προβλήματα τα οποία δεν θα μπορέσουν να ξεπερασθούν εύκολα. Εν πρώτοις θα απαιτηθούν αυξημένες δαπάνες για την εφαρμογή του. Τα σχετικά μητρώα και οι κατάλογοι που θα δημιουγηθούν πρέπει να ενημερώνονται καθημερινά λόγω των συνεχών μεταβιβάσεων και εκποίησεων που λαμβάνουν χώρα στα διάφορα κτηματολογικά γραφεία και που αναμένονται να αυξηθούν (μεταβιβάσεις σε συγγενείς πρώτου και δευτέρου βαθμού, σε εταιρείες κ.λ.π) για να αντιμετωπισθεί η κλιμακωτή φορολογία. Αυτό θα απαιτήσει την πρόσληψη νέων δημοσίων υπαλλήλων και κατά συνέπεια την αύξηση των δημοσίων δαπανών για την είσπραξη της φορολογίας.

Είναι η ταπεινή μου γνώμη ότι εάν οι νομοθέτες μας απομακρυνθούν από τις καθιερωμένες αρχές και πρακτικές και ψηφίσουν έναν πολύπλοκο, δυσεφάρμοστο και πολυδάπανο νόμο σύντομα αυτός θα αυτοκαταργηθεί ή θα περιπέσει σε αχρησία όπως συνέβηκε και με τον πολυδάπανο περί Φορολογίας της Κληρονομίας Νόμο.

Κατανοώ την προσπάθεια των βουλευτών μας όπως και των άλλων κοινωνικών φορέων να απαμβλύνουν τις οικονομικές επιβαρύνσεις του κοινού, ιδίως των ευάλωτων ομάδων, σε περίοδο κρίσεως, πλην όμως υπάρχουν άλλοι τρόποι άσκησης κοινωνικής πολιτικής από το Κράτος κατά τη διάθεση των χρημάτων που θα εισπράξει από τη σχετική φορολογία, με αντισταθμιστικά μέτρα και όχι με πολύπλοκες ρυθμίσεις και νομοθετικές στρεβλώσεις που αλλοιώνουν τη φύση του δικαιικού μας συστήματος, αυξάνουν την γραφειοκρατία και ταλαιπωρούν τους πολίτες.

Εν κατακλείδι, πιστεύω ότι η δομή και η φιλοσοφία του προτεινόμενου από την Κυβέρνηση νομοσχεδίου κινείται στα πιο πάνω αναφερόμενα ορθά νομικά και δημοσιονομικά πλαίσια.

ΑΝΔΡΕΑΣ ΝΕΟΚΛΕΟΥΣ
Δικηγόρος / Διευθύνων Συνεταίρος