Τα ζητήματα που αφορούν στις πολιτικές ασφάλειας όλων των θεμάτων που άπτονται του τομέα της ναυτιλίας, κατέχουν σημαντική θέση στην ευρύτερη πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την διασφάλιση των συμφερόντων των κρατών-μελών και των υπηκόων της. Ο γενικός στόχος των πολιτικών αυτών είναι η προστασία των πολιτών και των οικονομικών συμφερόντων των κρατών-μελών της Ένωσης από τις συνέπειες της διάπραξης παράνομων πράξεων κατά της ναυτιλίας και των λιμενικών εργασιών.

Το Ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο που διέπει το όλο θέμα αποτελείται από ένα συνδυαστικό νομικό πλαίσιο που στοχεύει στην υιοθέτηση προληπτικών μέτρων, όπως αυτό οριοθετείται από τον Κανονισμό 725/2004 (ΕΚ) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 31ης Μαρτίου 2004 για την βελτίωση της ασφάλειας στα πλοία και στις λιμενικές εγκαταστάσεις και και την Οδηγία 2005/65/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Οκτωβρίου 2005 σχετικά με την ενίσχυση της ασφάλειας των λιμένων.

Σε εθνικό επίπεδο, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει υιοθετήσει τις πιο πάνω πράξεις με διάφορα νομοθετήματα, όπως για παράδειγμα τον Περί Προστασίας Κυπριακών Πλοίων από Πράξεις Πειρατείας και άλλες Παράνομες Πράξεις Νόμο του 2012, τον Περί της Ενίσχυσης της Ασφάλειας των Λιμένων Νόμο του 2007 και τον Περί της Διεθνούς Σύμβασης περί Ασφάλειας της Ανθρώπινης Ζωής στη Θάλασσα (Κυρωτικός) και Περί Συναφών Θεμάτων Νόμο του 1985 έως 2012.

Κεντρικός άξονας των πιο πάνω νομικών κειμένων είναι η διαρκής διασφάλιση της ασφάλειας των θαλάσσιων μεταφορών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των πολιτών που τις χρησιμοποιούν, καθώς και του περιβάλλοντος, ειδικά όσον αφορά σε απειλές διάπραξης σκόπιμων παράνομων ενεργειών, όπως τρομοκρατικές ενέργειες, πειρατεία ή άλλες ανάλογες ενέργειες. Το νομοθετικό πλαίσιο προνοεί επίσης τις προληπτικές ενέργειες που πρέπει να ακολουθούνται κατά τη μεταφορά αγαθών τα οποία περιέχουν επικίνδυνες ουσίες, όπως, λόγου χάρη, χημικά και ραδιενεργά στοιχεία.

Ως ασφάλεια στη θάλασσα, ορίζεται ο συνδυασμός των προληπτικών μέτρων για την προστασία των θαλάσσιων μεταφορών και των λιμενικών εγκαταστάσεων από τις απειλές διάπραξης σκόπιμων παράνομων ενεργειών. Ως σκόπιμη παράνομη ενέργεια, θεωρείται οποιαδήποτε πράξη εκ προθέσεως, η οποία ως εκ της φύσεως ή του πλαισίου της, μπορεί να βλάψει τόσο τα πλοία που χρησιμοποιούνται για το διεθνές εμπόριο ή τις εθνικές μεταφορές, τους επιβάτες ή το φορτίο τους, καθώς και τις λιμενικές εγκαταστάσεις στις οποίες ελλιμενίζονται.

Αντικείμενο της Οδηγίας 2005/65/ΕΚ είναι η εισαγωγή κοινοτικών μέτρων με σκοπό την ενίσχυση της ασφάλειας λιμένων ενόψει απειλών για συμβάντα που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια. Σημαντική παράμετρο στο θέμα αυτό αποτελεί η αξιολόγηση ασφάλειας στα λιμάνια, που πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες των διαφόρων τμημάτων κάθε λιμανιού και των παρακείμενων περιοχών του και ο καταρτισμός σχεδίου ασφάλειας των λιμανιών.

Οι θαλάσσιες μεταφορές και η ασφάλειά τους αποτελούν σημαντικές παραμέτρους στην υγιή ανάπτυξη των οικονομιών των κρατών και για αυτόν ακριβώς τον λόγο το νομοθετικό πλαίσιο που τις ορίζει είναι εκτενές. Σε όλες τις περιπτώσεις όπου τίθεται ζήτημα ασφάλειας πλοίων ή λιμενικών εγκαταστάσεων, οι πρόνοιες των σχετικών Νόμων πρέπει να τηρούνται στον μέγιστο βαθμό για την αποτροπή οποιωνδήποτε αρνητικών επιπτώσεων.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ
Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, L.L.B. Law Bristol, PH. D. in Law