Η προσπάθεια της Ρωσίας να επιταχύνει την κατασκευή του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου προς την Ευρώπη με την ονομασία South Stream προσκρούει, ως φαίνεται, στις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ρωσία, λόγω της προσάρτησης από τη δεύτερη της Κριμαίας τον περασμένο Μάρτιο. Με ανακοίνωσή της η Επιτροπή ζητεί από την Βουλγαρία, χώρα παραδοσιακά συνδεδεμένη με την Ρωσία, να σταματήσει τις οποιεσδήποτε εργασίες πραγματοποιεί για την υλοποίηση του αγωγού της Gazprom, η οποία προμηθεύει την Ευρώπη με τις μεγαλύτερες ποσότητες φυσικού αερίου.
Η επίσημη θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το ζήτημα του αγωγού South Stream είναι ότι η κατασκευή του παραβιάζει κανόνες του ευρωπαϊκού δικαίου που υποβάλλουν ότι οι παροχείς φυσικού αερίου, όπως η ρωσική Gazprom, δεν μπορούν να έχουν τον αποκλειστικό έλεγχο αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου. Ως γνωστόν, η Gazprom κατέχει το μεγαλύτερο μερίδιο σε αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο και στην Ρωσία, σε ποσοστά 18 και 72 τοις εκατόν αντίστοιχα, ενώ αποτελεί τον μεγαλύτερο προμηθευτή φυσικού αερίου στην Ευρώπη, έχοντας προμηθεύσει ευρωπαϊκές χώρες με 139 δισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου το 2012.
Σχετικό ζήτημα, σε σχέση με τις εργασίες της Gazprom αλλά και τα γεωπολιτικά θέματα που προκύπτουν, είναι η υπογραφή του μεγαλύτερου συμβολαίου προμήθειας φυσικού αερίου στην ιστορία της Ρωσίας με την Κίνα, το οποίο προβλέπει την προμήθεια 38 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου τον χρόνο για περίοδο 30 ετών, γεγονός, που σύμφωνα με κάποιους αναλυτές, δεικνύει την στροφή της εταιρείας προς άλλες κατευθύνσεις εκτός Ευρώπης και που, συσχετιζόμενο με άλλες εξελίξεις, οριοθετεί την αναγκαιότητα διασφάλισης της παροχής φυσικού αερίου στην Ευρώπη και της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρωπαϊκής ηπείρου. Το ζήτημα αυτό, αναδεικνύει, κατ’ επέκταση, και τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν τα γηγενή αποθέματα φυσικού αερίου της Ευρώπης και δη της Κύπρου.
Ο αγωγός South Stream παρακάμπτει την Ουκρανία μέσω της Μαύρης Θάλασσας και σε συνδυασμό με τον αγωγό Nord Stream στη Βαλτική Θάλασσα, στοχεύουν στην δημιουργία απρόσκοπτης πρόσβασης της Ρωσίας στις Ευρωπαϊκές αγορές, παρακάμπτοντας την Ουκρανία. Η κατασκευή του South Stream στοχεύει ουσιαστικά στην διαφοροποίηση των οδών μεταφοράς φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, διασφαλίζοντας την ενεργειακή ασφάλεια μέσω της απρόσκοπτης παροχής φυσικού αερίου από τον προμηθευτή στον καταναλωτή. Η Ευρώπη χρειάζεται τεράστιες ποσότητες φυσικού αερίου για να καλύψει τις ενεργειακές τις ανάγκες με τις εκτιμήσεις να δείχνουν ότι οι ετήσιες ανάγκες της Ένωσης θα αυξηθούν κατά 80 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα τον χρόνο μέχρι το 2020 και κατά 140 δις. κυβικά μέτρα μέχρι το 2030.
Η επίσημη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς την Βουλγαρία να διακόψει τις όποιες ενέργειές της για την υλοποίηση του South Stream επιτείνει τις τεταμένες λόγω Κριμαίας σχέσεις της Ένωσης με την Ρωσία και φέρνει ξανά στο προσκήνιο το πάντοτε επίκαιρο ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως προς τούτο, η αναγκαιότητα διασφάλισης της απρόσκοπτης και χωρίς πολιτικά προβλήματα παροχής ενέργειας τονίζεται ξανά, γεγονός που με την σειρά του αναδεικνύει τον τεράστιο γεωπολιτικό ρόλο που έχει να διαδραματίσει η Κύπρος με τα δικά της αποθέματα υδρογονανθράκων.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ
Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
