•     Η έκθεση της Τρόικας και η επόμενη δόση
•     Τα χρονοδιαγράμματα, οι στόχοι και οι προοπτικές για την επανεκκίνηση της οικονομίας
•     Πώς το σύνδρομο Χριστόφια προκάλεσε σοκ στην Κυβέρνηση Αναστασιάδη

Η Τρόικα επανέρχεται για να προχωρήσει στην πρώτη της αξιολόγηση επί των συμφωνηθέντων, δηλαδή επί του εάν η κυπριακή πολιτεία και δη η Κυβέρνηση, καθώς και η Βουλή, έχουν θέσει σε εφαρμογή τα επί τη βάσει του μνημονίου συμφωνηθέντα.

Και αυτή η διαδικασία δεν θα γίνει μια μόνο φορά. Αυτή η διαδικασία θα γίνεται κάθε τρίμηνο. Και αποτυπώνει την αντίληψη ότι η οικονομία της Κύπρου και το ίδιο το κράτος τελούν υπό κηδεμονία, στην οποία μεγάλο μερίδιο ευθύνης δεν φέρουν μόνο οι εταίροι μας λόγω έλλειψης αλληλεγγύης, αλλά και οι χειρισμοί του κομματικού και οικονομικού κατεστημένου του τόπου, που συνεχίζει να έχει το πάνω χέρι.

Η αρχή της "κινητικότητας"

Το ζητούμενο, τουλάχιστον, σε θεωρητικό επίπεδο, και από πλευράς τροϊκανών και από πλευράς Κυβέρνησης, είναι η διάσωση της κυπριακής οικονομίας. Στις Βρυξέλλες, πάντως, υπάρχει η αντίληψη, την οποία φαίνεται να κατανοεί και η Λευκωσία, ότι κάθε τρεις μήνες θα υπάρχει και νέο μνημόνιο υπό την έννοια ότι η Τρόικα δεν προβαίνει μόνο σε ελέγχους, αλλά και σε εισηγήσεις, που ενδεχομένως -και αναλόγως της περιπτώσεως και της προόδου ή όχι των συμφωνηθέντων- να μεταφράζονται σε νέους όρους και νέα μέτρα. Ως εκ τούτου, είτε θα χαλαρώνουν τα μέτρα είτε θα ενισχύονται και θα γίνονται οξύτερα.

Αυτοί οι νέοι όροι και τα νέα μετρά θα είναι συναφή με μεταρρύθμισες εσωτερικές και άλλες αλλαγές, προκειμένου να κρατηθεί η κυπριακή οικονομία στην τροχιά των στόχων του αρχικού μνημονίου. Εκτιμάται για παράδειγμα ότι εάν τα μέτρα για τη μείωση των δαπανών στο Δημόσιο που αφορούν και στη μείωση του δημόσιου τομέα δεν αποδώσουν, τότε θα πρέπει να βρεθούν άλλοι τρόπο επίλυσης του προβλήματος, όπως συμβαίνει π.χ. στην Ελλάδα και αλλού με απολύσεις.

Δεν είναι ακόμη σίγουρο εάν το μέτρο που θα ληφθεί στο Δημόσιο, δηλαδή μια πρόσληψη σε κάθε τέσσερις αφυπηρετήσεις, θα αποδώσει. Εάν δεν αποδώσει, τότε θα ληφθούν άλλα μέτρα, που ξεκινούν από νέες περικοπές μισθών, ώς και την ακραία περίπτωση της άρσης, ουσιαστικά, της ισοβιότητας των δημοσίων υπαλλήλων. Βεβαίως, αυτό θα ήταν δυνατό να ενταχθεί σε μια διαπραγματευτική διαδικασία που αφορά στη λεγόμενη "κινητικότητα" των δημοσίων υπαλλήλων και στην εναλλαγή τους σε διάφορα υπουργεία και θέσεις, όπου υπάρχουν ανάγκες.

Είναι πολύ πιθανό στο άμεσο μέλλον η ΠΑΣΥΔΥ να τεθεί μπροστά σε αυτά τα διλήμματα, το ίδιο και η Κυβέρνηση. Προφανώς δε, ο Υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης θα χρησιμοποιήσει την αρχή της "κινητικότητας" ως μέθοδο κάμψης των αντιδράσεων της ΠΑΣΥΔΥ, που στην παρούσα φάση αντιδρά. Όμως, η "κινητικότητα" μπορεί να αποτελέσει συμβιβασμό αποφυγής των χειροτέρων. Οι τροϊκανοί θεωρούν ότι έχουν γίνει περικοπές στο Δημόσιο, αλλά αν χρειαστεί θα γίνουν και άλλες. Ως εκ τούτου, επαφίεται στην Κυβέρνηση και στην κυπριακή πολιτεία εάν θα λάβει εκείνα τα μέτρα που θα υλοποιούν τα συμφωνηθέντα και τους στόχους του μνημονίου.

Η συστημικότητα και το πακέτο

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ που προκαλούνται στην κυπριακή οικονομία από την ανάγκη εξυγίανσης των τραπεζών της Κύπρου και της Λαϊκής δεν αποτελούσαν από μόνα τους συστημικό πρόβλημα για την ευρωζώνη, ειδικότερα όταν κόπηκε ο ομφάλιος λώρος με τα υποκαταστήματα της Ελλάδας. Γι΄ αυτό τον λόγο, η Κύπρος έπρεπε να είχε πολύ ενωρίτερα μπει σε καθεστώς μνημονίου μαζί με την Ελλάδα και την Πορτογαλία για παράδειγμα. Το πρόβλημα της Κύπρου θα ήταν πολύ πιο μικρό, οι όροι του μνημονίου δεν θα ήταν τόσο επαχθείς, το ποσό στήριξης θα ήταν μικρότερο και εφόσον θα ήμασταν πακέτο με τους υπόλοιπους, και ένεκα της σύνδεσης των τραπεζών μας με την Ελλάδα, εκ των πραγμάτων, θα αποτελούσαμε τμήμα του ευρύτερου συστημικού ζητήματος.

Η επίσημη πρώτη της Τρόικας

ΤΟ ΚΛΙΜΑΚΙΟ της Τρόικας έρχεται στην Κύπρο στις 17 Ιουλίου για τον πρώτο έλεγχο επί των θεμάτων της εξυγίανσης των τραπεζών, των δημοσιονομικών και των μεταρρυθμίσεων. Από την έκθεση την οποία θα υποβάλει, θα εξαρτηθεί εάν θα δοθεί και σε ποιο βαθμό η επόμενη δόση (η δεύτερη δηλαδή) ή ακόμη και αν θα πρέπει να ληφθούν και άλλα, κατά την άποψη των τροϊκανών, μέτρα πριν αποδεσμευθεί η οικονομική βοήθεια. Το ζητούμενο βεβαίως είναι εάν θα βρεθεί η φόρμουλα, και αν θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να σταθεροποιηθεί και να επανεκκινήσει η οικονομία.

Η λύση του προβλήματος δεν είναι καθόλου εύκολη. Εκείνο το οποίο θα ήταν δυνατό στην παρούσα φάση είναι η επαναλειτουργία του Τραπεζικού Συστήματος και η εκταμίευση της επόμενης δόσης. Εκ των πραγμάτων λοιπόν υπάρχει άτυπο χρονοδιάγραμμα ώς τον Σεπτέμβριο, με δύο ορόσημα: Την εξυγίανση της Τράπεζας Κύπρου και την επόμενη δόση. Και αυτά προκύπτουν τόσο από τη συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη με τον επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι στις 3 Ιουλίου, όσο και από τη συνεδρίαση του Γιούρογκρουπ την περασμένη Τετάρτη. Είναι δε κατανοητό ότι υπάρχει κοινός διπλός στόχος:

1. Η εξυγίανση της Τράπεζας Κύπρου, που σημαίνει τη διάσωση της ίδιας της τράπεζας, ενώ, ταυτοχρόνως, συνιστά θετικό βήμα ώστε να αρχίσει να βρίσκει τα πόδια της η κυπριακή οικονομία.

2. Η αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων της Τράπεζας Κύπρου, που αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου της εξυγίανσης.

Η έξοδος από την εξυγίανση και δεύτερη δόση

Επί τούτων θα πρέπει να λεχθούν τα ακόλουθα, που είναι συναφή με τα ανωτέρω:

Πρώτο, η Τρόικα εντός των επομένων ωρών βρίσκεται στην Κύπρο για την αξιολόγηση του προγράμματος διάσωσης. Μετά την αξιολόγηση θα υποβληθεί έκθεση και από αυτήν θα εξαρτηθεί η δεύτερη δόση, καθώς και το ποσό της. Η εντολή της αποταμίευσης αναμένεται να δοθεί κατά τη διάρκεια του Άτυπου Συμβουλίου τη 13ης Σεπτεμβρίου στο Βίλνιους της Λιθουανίας.

Δεύτερο, η θέση του Γιούρογκρουπ και της ΕΚΤ διατυπώθηκε με σαφή τρόπο: Ξεμπλέξετε με την εξυγίανση της Τράπεζας Κύπρου και θα είναι δυνατό να εξεταστούν πρακτικά προβλήματα που εμφανίζονται στην εφαρμογή του μνημονίου. Για τους σκοπούς της εξυγίανσης θα πρέπει εντός του δεύτερου δεκαπενθημέρου του μηνός Ιουλίου να γίνει η αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων της Τράπεζας Κύπρου.

Η αποτίμηση είναι αναγκαία για να γνωρίζουν όλοι πού στέκει η τράπεζα, ποιο θα είναι το ύψος του κουρέματος και πώς μπορεί να βοηθήσει η ΕΚΤ στη διάσωσή της σε πρακτικό επίπεδο. Όταν αναφερόμαστε στην αποτίμηση εννοούμε την καταγραφή π.χ. της ακίνητης περιουσίας, των καλών και κακών δανείων, καθώς και άλλων στοιχείων που μαρτυρούν την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η τράπεζα. Εκ των πραγμάτων, η αποτίμηση και το πόρισμά της είναι ζήτημα συναφή με το ύψος του κουρέματος, που σχετίζεται με τον όγκο εκροών κεφαλαίων, καθώς και με τον αριθμό του προσωπικού λειτουργίας και της νέας διοικητικής δομής της τράπεζας, έτσι ώστε να είναι βιώσιμη.

Επί τούτου ένα σχετικό ζήτημα είναι και τα 9 δισ. του ΕLA, τα οποία απορροφήθηκαν από τη Λαϊκή Τράπεζα και θα τα επωμιστεί η Τράπεζα Κύπρου.Η κυπριακή πλευρά το συνδέει με τη βιωσιμότητα της Τράπεζας Κύπρου στη λογική των διευκολύνσεων αποπληρωμής. Τέτοιες διευκολύνσεις μπορούν να είναι η αποπληρωμή σε βάθος χρόνου, στην ουσία μια μορφή επιμήκυνσης ή παγώματος. Υπάρχει και αντίληψη περί δημιουργίας χωριστού νομικού προσώπου που θα επωμιστεί το δάνειο του ELA. Όμως, όπως τονίζεται από την ΕΚΤ, αυτά είναι ζήτημα σχετικά με την αποτίμηση και την πορεία που τα πράγματα θα ακολουθήσουν.

Είναι δε σαφές για την ΕΚΤ ότι η απορρόφηση των 9 δισ. ήταν ευθύνη της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. Στη Φρανκφούρτη, όπου είναι η έδρα της ΕΚΤ, και στις Βρυξέλλες θεωρούν ότι τα λοιπά που ακούονται στη Λευκωσία -περί αγωγών π.χ. κατά του κ. Ντράγκι- είναι κυρίως για εσωτερική κατανάλωση. Αληθές όμως είναι ότι η Φρανκφούρτη, δηλαδή οι τεχνοκράτες της, δεν είναι τόσο αφελείς. Προφανώς και γνώριζαν πού οδηγούνταν τα πράγματα.

Ενδεχομένως, να τα άφηναν να τρέξουν με τον τρόπο που έτρεχαν, διότι από μόνη της η Κύπρος δεν θα μπορούσε να προκαλέσει συστηματικό πρόβλημα στην ευρωζώνη και ως εκ τούτου θα ήταν ένα μοντέλο, όπως και συνέβη, εξυγίανσης για ολόκληρη την Ευρώπη.

Συνεπώς, έχουμε αφενός μια Κυβέρνηση στην Κύπρο η οποία δεν αναλάμβανε το πολιτικό κόστος της εξυγίανσης της Λαϊκής Τράπεζας το καλοκαίρι του 2012 ή ακόμη και ενωρίτερα και, αφετέρου, έχουμε μια ΕΚΤ, καθώς και τους κύριους δρώντες της ευρωζώνης, όπως οι Γερμανοί, οι οποίοι πρόσφεραν χρήματα μέσω ELA κατόπιν συστάσεων της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, έχοντας κατά νουν δύο εναλλακτικές επιλογές: Η πρώτη, η οποία ήταν και απομακρυσμένη, δηλαδή η διάσωση της Λαϊκής και η δεύτερη, την οποία βλέπουμε σήμερα και ήταν από τότε στα σκαριά, δηλαδή η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού συστήματος εξυγίανσης, όπου θα στηριζόταν στο μοντέλο της Κύπρου.

Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο αντιπρoσωπεύουν το συγγραφέα και όχι την εκδοτική πολιτική του sigmalive.com