
Ο ομφάλιος λώρος και το μοντέλο της Ουκρανίας
Γιάννος Χαραλαμπίδης
12.07.2015
Ο Γιάννος Χαραλαμπίδης είναι διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων και Πολιτικός Αναλυτής
Η ελληνική οικονομική κρίση έχει επιπτώσεις στα θέματα της ασφάλειας, των συντελεστών ισχύος και, κατ’ επέκτασην, στο γεωπολιτικό σκηνικό. Και οι επιπτώσεις αυτές είναι συναφείς με την Ευρώπη, τα Βαλκάνια και τον ρόλο της Ελλάδας σε σχέση με την Κύπρο, τη Θράκη, το Αιγαίο και την Τουρκία.
Το αγιογράφημα
Ανεξαρτήτως της σημερινής διαδικασίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Ελλάδα είναι βαθιά τραυματισμένη. Τις τελευταίες μέρες το ζήτημα δεν είναι εάν θα είναι καλή η όποια συμφωνία ή όχι. Ήταν τόσα πολλά τα διαπραγματευτικά λάθη και οι κακοί υπολογισμοί των τελευταίων πέντε μηνών και ημερών, σε σημείο που το email Χαρδούβελη των 800 εκ. ευρώ μοιάζει με αγιογράφημα, συγκριτικά με το τελευταίο πακέτο της κυβέρνησης Τσίπρα. Το ζήτημα, λοιπόν, ήταν εάν θα έμενε ή όχι η Ελλάδα στην Ευρωζώνη ή ακόμη και στην ΕΕ. Διότι, εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα, εάν η Ελλάδα έμενε ή μείνει εκτός ευρώ, θα γίνει Αλβανία…
Το θέμα, λοιπόν, δεν είναι εάν το επόμενο διάστημα θα είναι ή όχι αποδυναμωμένη η Ελλάδα, αλλά σε ποιο βαθμό. Και το τονίζουμε αυτό, διότι η ελληνική κρίση δεν θα τελειώσει σε μερικές ώρες ή μήνες, αλλά και διότι η Ελλάδα είναι σημαντική για την Κύπρο. Και την ώρα που όλοι είναι στραμμένοι προς την ελληνική κρίση, στη Λευκωσία «τρέχει» η διαδικασία των συνομιλιών μέσα σε ένα «ευτυχισμένο κλίμα», που μοιάζει να εμπνέεται από την επικοινωνιακή πολιτική που υιοθέτηση η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ τους τελευταίους μήνες. Η Ελλάδα, όμως, είναι… αλλού. Βραχυκυκλωμένη από την απειλή της άτακτης χρεοκοπίας. Και στη Λευκωσία, όπως συνέβαινε στην Αθήνα, ισχυρίζονταν ότι όλα πήγαιναν καλά. Ότι θα ήταν θετικό το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης. Αληθές όμως είναι ότι η κατάσταση γίνεται χειρότερη.
Η ευφορία και οι Κυπριλλίδες
Την πολιτική και οικονομική σκηνή δεν μπορούμε να τις βλέπουμε όπως θα θέλαμε να ήταν, αλλά όπως είναι. Και για να γίνουμε πιο σαφείς, σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, δικαίως μπορεί να εγείρει κάποιος το ερώτημα: Πώς δικαιολογείται όλο αυτό το εύφορο κλίμα στις συνομιλίες όταν:
1. Η Ελλάδα, όπως και αν εξελιχθούν οι αποψινές διαδικασίες σε επίπεδο Συμβουλίου, θα είναι αποδυναμωμένη το επόμενο διάστημα, ώς τον Νοέμβριο και πέραν αυτού, όταν δηλαδή θα «τρέχουν» οι διαδικασίες για τη φημολογούμενη τελική διαπραγμάτευση της λύσης, όπως διαδίδει ο κ. Έιντε;
2. Ο κ. Ακιντζί, στον οποίο επενδύει η ελληνοκυπριακή πλευρά, είναι στην ίδια γραμμή με την Άγκυρα και τον κ. Έρογλου, αφού υποστηρίζει ότι ο τελικός στόχος της λύσης είναι όπως εντάξει τον «Βορρά στο διεθνές δίκαιο»; Επιδιώκει, δηλαδή, τη νομιμοποίηση του υφιστάμενου ψευδοκράτους ως ισότιμου συνιστώντος κράτους. Γεγονός που σημαίνει ότι δεν θα πρόκειται για τη συνέχιση της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά για τη διάλυσή της. Και αυτό προκύπτει και από την εξής νομική και πολιτική πραγματικότητα: Ο Βορράς ανήκει ήδη στο διεθνές δίκαιο ως τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, το οποίο τελεί υπό κατοχή. Πώς, λοιπόν, ο κ. Ακιντζί ισχυρίζεται ότι θα τον εντάξει στο διεθνές δίκαιο;
Προφανώς με τη συγκαλυμμένη διχοτόμηση. Και πώς υποστηρίζει ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο; Με τη λύση, όπως ο ίδιος λέγει, της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, επί τη βάσει του πρωτογενούς δικαίου! Που σημαίνει την αποκοπή από τις νομικές συνδέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη δημιουργία παρθενογένεσης. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι προσωρινές λεγόμενες αποκλίσεις από τις αρχές και αξίες της ΕΕ διάρκειας 10, 20 ή 30 χρόνων θα μοιάζουν ως επιτυχία! Και να θυμάστε ότι θα μας πουν το εξής: Καλύτερα αυτές οι αποκλίσεις παρά το πρωτογενές δίκαιο.
Βεβαίως, αληθές είναι το εξής: Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού. Διότι, εάν οι συνθήκες δεν το επιτρέπουν και αν δεν θέλει η τουρκική πλευρά τον τερματισμό τους, εμείς τι θα πράξουμε; Θα διαλύσουμε το πολιτειακό σύστημα ή θα κάνουμε πόλεμο; Ερώτημα: Αυτή είναι η λύση που θα διασφαλίζει τις επόμενες γενιές; Ή τελικά θα είναι μπελάς και μια ωρολογιακή βόμβα;
3. Ο κ. Ακιντζί ουδέποτε έχει απορρίψει τις ξένες και δη τις τουρκικές εγγυήσεις και τα επεμβατικά δικαιώματα;
4. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός είναι υποστηρικτής της πολιτικής Αναστασιάδη, όχι μόνο λόγω καθήκοντος, αλλά επειδή αυτές είναι οι προσωπικές του απόψεις. Δηλαδή η επιστροφή ενός σχεδίου, παρόμοιου με το σχέδιο Ανάν, στο πλαίσιο της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Επιπροσθέτως, δε, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών Ν. Κοτζιάς -με τον οποίο ασχοληθήκαμε εκτεταμένα στο παρελθόν, παρουσιάζοντας τα ίδια δικά του γραφόμενα- δεν απέρριψε στο σχέδιο Ανάν επί της αρχής και επειδή είναι αντίθετος με την πολιτειακή μορφή της Ομοσπονδίας, αλλά επειδή ήθελε τη δημιουργία μιας ειδικής ομοσπονδιακής ζώνης στη Λευκωσία, όπου οι πολίτες δεν θα καθορίζονταν με την εθνική τους ταυτότητα, αλλά με την κυπριακή. Και αυτή η φόρμουλα σταδιακά, κατά τη λογική του, θα κάλυπτε ολόκληρη την Κύπρο δημιουργώντας το κράτος των «Κυπριλλίδων». Αυτά είναι επιστημονικώς κατατεθειμένα από τον κ. Ν. Κοτζιά.
Εμείς σεβόμαστε την άλλη άποψη, ασχέτως εάν διαφωνούμε. Εκτιμούμε όμως ότι οι θέσεις αυτές ξεπερνούν ακόμη και τις πιο ακραίες αντιλήψεις που θα μπορούσαν να εκφραστούν από εκείνους που λένε: Λύση να ’ναι κι ό,τι να ’ναι. Θα υποστηρίξουμε μάλιστα ότι, η δημιουργία της κυπροκεντρικής συνείδησης, που σημαίνει αλλαγή της εθνικής μας ταυτότητας, συνιστά μια από τις βασικές επιπτώσεις της πολιτικής θέσης του Προέδρου για την αποκοπή του ομφάλιου λώρου από την Ελλάδα.
Δυστυχώς, τα όσα υποστηρίζει ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών εκ των πραγμάτων δεν συνάδουν μόνο με τις δηλώσεις του Προέδρου Αναστασιάδη, αλλά και με την πάγια βρετανική σχολή σκέψης, που υποστηρίζει ότι: Η βιωσιμότητα της ομοσπονδιακής λύσης περνά μέσα από την απώλεια και την αλλαγή της ελληνικής εθνικής μας συνείδησης. Και αυτό διότι οι Βρετανοί δεν θέλουν τον Ελληνισμό στα πόδια τους και δη στην περιοχή μας. Δεν θέλουν να ελέγχουμε μια γεωπολιτική και γεωστρατηγική ζώνη ενεργειακού, εκτός των άλλων, χαρακτήρα από τα Βαλκάνια ώς τη Μέση Ανατολή.
Βιωσιμότητα της λύσης και η «σοφία»
Τόσο για τους ακραίους νεοφιλελεύθερους των Αθηνών και της Λευκωσίας όσο και για μια μεγάλη μερίδα αριστερών και δη αυτών που βρίσκονται σήμερα στην εξουσία, η αντίληψη του ενιαίου χώρου Κύπρου - Ελλάδας σημαίνει «εθνικισμό», ενώ η βρετανική και τουρκική λύση της διχοτομικής ομοσπονδίας, καθώς και η κυπροκεντρική συνείδηση, εμφανίζονται ως «σοφία». Ακόμη κι αν διαφωνεί κάποιος, οφείλει να σεβαστεί, στο πλαίσιο του δημοκρατικού διαλόγου, τη θέση αυτή. Διαπιστώνουμε, όμως, ότι τα πράγματα σπρώχνονται σε μια λύση διχοτόμησης.
Εμείς, πάντως, υποστηρίζουμε ότι η λύση θα πρέπει να είναι δημοκρατική και στη βάση των αρχών της ΕΕ και συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας με αμοιβαίο σεβασμό του ενός έναντι του άλλου. Αυτή η θέση δεν συνάδει εκ των πραγμάτων με την ομοσπονδία, που οδηγεί στην αναγνώριση του ψευδοκράτους ως ισότιμου συνιστώντος κράτος, όπως θέλει ο κ. Ακιντζί και μάλιστα στη βάση του πρωτογενούς δικαίου.
Η δημοκρατική και βιώσιμη λύση πρέπει να στηρίζεται στη μεταρρύθμιση της Κυπριακής Δημοκρατίας και στην επανενσωμάτωση των κατεχομένων. Διότι, μόνο σε ενιαίο κράτος είναι δυνατό να ισχύσει η δημοκρατική αρχή «ένας άνθρωπος μία ψήφος» και ο σεβασμός της πλήρους εφαρμογής των αρχών και των αξιών της ΕΕ. Οι οποίες δεν θα είναι δυνατό να εφαρμοστούν πλήρως με την ομοσπονδία, καθότι οι Τούρκοι θα πρέπει να έχουν πλειοψηφία στον Βορρά. Αλλιώς, όπως πολλάκις έχουμε γράψει, θα δημιουργηθούν, για ευνόητους λόγους, δύο ελληνικά συνιστώντα κράτη.
Εκτός και αν γίνει αποδεκτή η νομιμοποίηση τόσο μεγάλου αριθμού εποίκων, ώστε να συμβεί αυτό το οποίο ήθελε η Τουρκία με την εισβολή και τους κουβαλητούς: Την αλλαγή του δημογραφικού χαρακτήρα, έτσι ώστε ακόμη και αν επιστρέψουν όλοι οι πρόσφυγες ή αν θελήσουν να έχουν τα πολιτικά δικαιώματά τους στον Βορρά, οι Τουρκοκύπριοι και οι έποικοι να είναι πέραν των 250 χιλιάδων και να συνιστούν πλειοψηφία.
Η δημοκρατικότητα Τσίπρα και το ΚΚΕ
Υπό το φως των ανωτέρω, και δεδομένων των θέσεων του Έλληνα Πρωθυπουργού Α. Τσίπρα και του Υπουργού Εξωτερικών Ν. Κοτζιά περί του σεβασμού των αρχών της δημοκρατίας, τις οποίες πρόταξαν ως σημαία θέσεων με αφορμή την ελληνική κρίση, εγείρεται το εξής ερώτημα: Γιατί την ίδια ευαισθησία περί της εφαρμογής της δημοκρατίας και περί του θέματος αρχών δεν την τηρούν και για την περίπτωση της Κύπρου; Γιατί δεν υποστηρίζουν μια δημοκρατική λύση στο Κυπριακό και τάσσονται υπέρ μιας αντιδημοκρατικής και ρατσιστικής λύσης, που επιβάλλεται με την ισχύ των τουρκικών τανκς;
Και το τονίζουμε αυτό διότι, το έτερο αριστερό - κομμουνιστικό κόμμα, το ΚΚΕ, δεν τάσσεται μόνο εναντίον μιας λύσης ομοσπονδίας ανάλογης με εκείνη του σχεδίου Ανάν, αλλά είναι αντίθετο με τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία γενικότερα, την οποία θεωρεί ως ιμπεριαλιστική, ρατσιστική και επιβαλλόμενη από το ΝΑΤΟ. Το ζήτημα αυτό, πολύ περισσότερο από τον Έλληνα Πρωθυπουργό και τον Υπουργό Εξωτερικών, αφορά το ΑΚΕΛ. Μακάρι η ελληνική στάση να αλλάξει, πράγμα, όμως, δύσκολο.
Διότι, η Αθήνα αφενός δεν πιστεύει και δεν έχει δουλέψει μια εναλλακτική πρόταση και αφετέρου διότι ούτε η Λευκωσία έχει πρόθεση για κάτι τέτοιο. Ούτε καν η αντιπολίτευση της Κύπρου, η οποία είναι εγκλωβισμένη είτε στην καλή δήθεν ομοσπονδία του ΔΗΚΟ, που δεν υπάρχει, είτε στην απορριπτική φιλοσοφία των υπολοίπων, που δεν συνοδεύεται με κατανοητή εναλλακτική πολιτειακή πρόταση. Ούτως ή άλλως, αυτή η πολιτική πρακτική εξελίσσεται στην ουσία στον καλύτερο σύμμαχο της κυβερνητικής πολιτικής. Τα περί μεγάλου και ενιαίου κέντρου φαίνονται ουτοπία και η εντύπωση που δίδεται είναι ότι οι ηγέτες του κέντρου προτιμούν τα μικρά τους βασίλεια.
Κωδικός Πυθία…
Από το γεωπολιτικό κάδρο δεν μπορεί να λείπει η Τουρκία, η οποία, ως γνωστόν, είχε δώσει γραμμή προς τη μουσουλμανική μειονότητα τη Θράκης να ψηφίσει υπέρ του όχι στο ελληνικό δημοψήφισμα, καθότι η Άγκυρα με τον τρόπο αυτό εκτιμούσε ότι αυξάνονταν οι πιθανότητες μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, ακόμη και εξόδου της από την Ευρωζώνη ή και την ΕΕ. Οι εξελίξεις αυτές αποδυναμώνουν, κατά την τουρκική εκτίμηση, την Ελλάδα και την καθιστούν πιο ευάλωτη στα εθνικά ζητήματα, ξεκινώντας από το Κυπριακό ώς το Αιγαίο και τη Θράκη.
Ας μην υποτιμούμε τα ζητήματα της ασφάλειας, τα οποία η κρίση επηρεάζει άμεσα, όπως και την κοινωνική συνοχή. Δηλαδή τους συντελεστές ισχύος. Με αυτούς -δηλαδή τους συντελεστές ισχύος- αποδυναμωμένους πώς θα έχει ρόλο η Ελλάδα στο Κυπριακό; Εάν θεωρήσουμε ότι ο ρόλος της Ελλάδας αυξάνει τη δημοκρατικότητα της λύσης, μπορούμε να πούμε τα εξής: Όσο πιο δυνατοί είναι οι συντελεστές ισχύος ενός κράτους τόσο πιο ισχυρός είναι ο λόγος του στις διαπραγματεύσεις. Το αντίθετο συμβαίνει όταν η Ελλάδα είναι αποδυναμωμένη.
Ο αυξημένος χαρακτήρας της δημοκρατικότητας της λύσης περιορίζεται. Από την άλλη, η Τουρκία, παρά την πολιτική κρίση, παραμένει ισχυρή. Και ενώ ο ρόλος της Ελλάδας είναι θετικά δημοκρατικός, της Τουρκίας είναι το αντίθετο. Δηλαδή αντιδημοκρατικός σε ό,τι αφορά τον χαρακτήρα της λύσης. Όσο πιο ανίσχυρη είναι η Ελλάδα και όσο πιο ισχυρή είναι η Τουρκία συγκριτικά με την Ελλάδα, όπως σε αυτή τη συγκυρία, τόσο πιο αντιδημοκρατική θα είναι και η λύση. Πώς, λοιπόν, αυτή η συγκυρία είναι υπέρ μιας δημοκρατικής λύσης, η οποία είναι συνάμα και βιώσιμη;
Υπάρχει και ο ισχυρισμός ότι εάν η Ελλάδα συνεχίσει να αιμορραγεί, θα στραφεί με πιο έντονο τρόπο προς τη Μόσχα για να σωθεί. Αυτή η αντίληψη προφανώς θα ήταν ορθή, εάν υπήρχε συγκεκριμένος σχεδιασμός και ανάλογη συμμαχία, ακόμη και συνειδητής εξόδου από το ευρώ, υπό την έννοια ότι η όποια στροφή προς τη Μόσχα θα εγγυάται κατά τρόπο καλύτερο από ό,τι η ΕΕ τα ζητήματα της οικονομίας και της ασφάλειας. Τα εθνικά ζητήματα. Μια τέτοια ολοκληρωμένη πρόταση δεν υπάρχει. Και αν υπάρξει, θα πρέπει να λάβει υπόψη τις δυτικές αντιδράσεις. Το κόστος.
Όχι μόνο αυτές των Ευρωπαίων, αλλά και εκείνες των ΗΠΑ και των δανειστών. Ποιος, για παράδειγμα, μας εγγυάται ότι δεν θα χρησιμοποιηθούν οι Αλβανοί, οι Σκοπιανοί και οι Τούρκοι για να γίνουν νέοι εκβιασμοί σε βάρος της Ελλάδας, προκειμένου να υποχωρήσει αρχικά στο Κυπριακό και μετά στο Αιγαίο και στη Θράκη; Όσοι ενδιαφέρονται ας διαβάσουν το πόρισμα της έρευνας περί του «φαγώματος Καραμανλή» με τον «Κωδικό Πυθία»! Και κάτι τελευταίο, στην εξέλιξη ενός τέτοιου σεναρίου, ποιος εγγυάται ότι δεν θα έχουμε ως Ελληνισμός την τύχη της Ουκρανίας; Και της Κύπρου το '74 σε άλλες περιοχές του έθνους.
Για ποιους λόγους επιβάλλεται Πανεθνική Διάσκεψη
Οφείλουμε να βλέπουμε πέρα από τη μύτη μας. Η ελληνική κρίση θα πρέπει να ιδωθεί γεωπολιτικά και μέσα από τα ζητήματα της οικονομίας και της κοινωνικής συνοχής, καθώς και της ασφάλειας, σε συνάρτηση με τα εθνικά ζητήματα, ξεκινώντας από την Κύπρο, που αν πέσει θα προκαλέσει ντόμινο αρνητικών αποτελεσμάτων.
Γι΄ αυτόν, καθώς και για άλλους σοβαρούς λόγους, ο ομφάλιος λώρος με την Ελλάδα ουδόλως μπορεί να αποκοπεί. Όχι μόνο για συναισθηματικούς λόγους, αλλά κυρίως για λόγους ψυχρής λογικής και γεωπολιτικής - γεωστρατηγικής. Για να συντονιζόμαστε ως δύο κράτη και ένα έθνος κυρίως εκεί όπου διακυβεύονται ή θα διακυβευθούν τα συμφέροντά μας. Επιβάλλεται λοιπόν μια Πανεθνική Διάσκεψη, στην οποία θα πρέπει να συζητηθούν:
- Οι σχέσεις μας εντός της ΕΕ, με τη Ρωσία και τις ΗΠΑ, τα Βαλκάνια, καθώς και με τον αραβικό κόσμο και το Ισραήλ.
- Οι κοινοί τρόποι αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης από τον τραπεζικό ώς τον επιχειρηματικό τομέα, που επηρεάζει την καθημερινότητα.
- Τα ζητήματα του φυσικού αερίου και της ασφάλειας σε σχέση με τα εθνικά ζητήματα και τους τρόπους επίλυσής τους.
Ακόμη και αν δεν υπάρχει σύγκλιση απόψεων παντού, η σύσκεψη πρέπει να γίνει για να ξέρουμε πού πατούμε και πού πηγαίνουμε. Πώς θα ανακάμψουμε, όχι πώς θα μπούμε σε νέα αδιέξοδα. Σε νέες περιπέτειες. Για να μην βρεθούμε ως Κύπρος στην τραγική θέση, στην οποία βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα. Και η ίδια σε νέα διλήμματα. Με άλλα λόγια, για να μην μας πουν το εξής: Εάν δεν πάρετε αυτή την κακή λύση, θα υπάρξουν και χειρότερα. Για τον εκβιασμό αυτό, την ευθύνη δεν θα την έχουν μόνο εκείνοι που θα το λένε, αλλά και αυτοί που σήμερα αναλώνονται σε απορριπτική πολιτική χωρίς ολοκληρωμένες εναλλακτικές προτάσεις.
Γι΄ αυτό, εμείς, τα λέμε από τώρα. Για να μην βρεθεί κάποιος να πει όταν θα έρθουν οι εκβιασμοί και οι απειλές ότι δεν τα λέγαμε, ότι δεν παρουσιάσαμε προτάσεις και ότι σφυρίζαμε αδιάφορα. Αλλά ούτε και ότι τους επιτρέψαμε να μας πιάσουν στον ύπνο…
- See more at: http://www.sigmalive.com/simerini/politics/248767/o-omfalios-loros-kai-to-montelo-tis-oukranias#sthash.EZ8IoOHE.dpuf
Τα ακίνητα της εβδομάδας
