Εξασθενημένη κυβέρνηση, εξουθενομένος λαός

Τελικά η Βουλή μετά από συνεχείς διαβουλεύσεις ψήφισε το επίμαχο νομοσχέδιο για τις εκποιήσεις καθώς και επιπρόσθετα νομοθετήματα στα πλαίσια μιας μορφής ευρύτερης συναίνεσης.  Παρά ταύτα, τα δεδομένα για τους δανειολήπτες, το τραπεζικό σύστημα, την οικονομία και την κοινωνία γενικότερα είναι πολύ σκληρά έως αδυσσώπητα.  Και η συνεχής κινδυνολογία/ψιθυρολογία είτε εκ προθέσεως, είτε εξ αμελείας είτε εξ απρονοησίας για νέο κούρεμα καταθέσεων αποτελεί τραγικό σύμπτωμα μιας αβέβαιης κατάστασης πραγμάτων.

Κατ’ επανάληψιν έχω υπογραμμίσει ότι η κύβερνηση και το ευρύτερο πολιτικό σύστημα έχουν χάσει την πυξίδα και δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν την ουσία και τις προεκτάσεις της κατάστασης στην οποία η Κύπρος έχει βρεθεί. Η κοινωνία παρακολουθεί εν πολλοίς συγχυσμένη και ανήμπορη να ενεργήσει και να αντιδράσει.  Με χαρακτηριστικά χαμηλής αυτοεκτίμησης και της αίσθησης ότι τίποτε δεν μπορεί να γίνει, όντως τίποτε δεν θα μπορεί να γίνει. 

Αντί η κυβέρνηση να αναζητήσει να πείσει την Τρόικα για τις προβληματικές της πρακτικές, μοιραίως έχει καταντήσει εντολοδόχος της.  Μοιραίως και ο επικεφαλής της κυβέρνησης Πρόεδρος Αναστασιάδης έχει αποτύχει να αρθεί όχι μόνο στο ύψος των περιστάσεων αλλά και να εκπληρώσει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις.  Και ενώ είχε, μεταξύ άλλων, αυτοανακηρυχθεί ως ο ηγέτης που θα αντιμετώπιζε την κρίση, με την πολιτική που ακολουθεί κατ’ ουσίαν η κρίση εμβαθύνεται. Υπάρχουν τουλάχιστον δύο ζητήματα που τίθενται: έλλειψη ψυχικού σθένους και επαρκών γνώσεων για σωστή και κριτική σκέψη για τη διαχείριση των προβλημάτων.  Είναι δυνατόν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης να υποκύπτει και να μην αμφισβητεί τουλάχιστον τη φιλοσοφία της Τρόικα ενώ ήδη αυτό γίνεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες; Είναι δυνατόν να αποπληρωθεί το ιδιωτικό και το δημόσιο χρέος ενώ το ΑΕΠ συρρικνώνεται συνεχώς; Η ίδια φιλοσοφία της παράταξης του έχει ως ένα βασικό πυλώνα την απάμβλυνση των στρεβλώσεων της αγοράς με τη μείωση φορολογιών. Αξίζει στο σημείο αυτό να υπογραμμισθεί ότι οι πρόσφατες εξαγγελίες του Πρωθυπουργού Σαμαρά για φορολογικές μειώσεις αποτελούν ουσιαστικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Με ένα προβληματικό τραπεζικό τομέα, με περιορισμένη ρευστότητα, με συνεχείς φορολογικές αυξήσεις δεν είναι δυνατόν να αναμένεται ο τερματισμός της κρίσης.  Και ούτε οι εκποιήσεις από μόνες τους θα οδηγήσουν στο ποθητό αποτέλεσμα.  Υπογραμμίζεται συναφώς ότι ακόμα και αν όλα τα νομοθετήματα της Βουλής γίνουν δεκτά από την Τρόικα τα προβλήματα δεν επιλύονται.  Αντίθετα η κρίση εμβαθύνεται. Ας επαναξιολογήσει επιτέλους το Συμβούλιο Οικονομίας στοιχειώδεις οικονομικές αρχές και ας ενισχύσει τις θέσεις του Προέδρου με επιχειρηματολογία για να απεγκλωβισθεί από την Τρόικα η οποία ήδη αμφισβητείται ευρέως και για την οικονομική της φιλοσοφία αλλά και για το ότι στερείται νομιμοποίησης.

Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η κοινωνία απαιτεί πολύ περισσότερα από τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης. Ουσιαστικά με τη στάση τους εμμέσως πλην σαφώς αφ’ ενός στηρίζουν την πολιτική υλοποίησης του Μνημονίου κατά γράμμα και αφ’ ετέρου προσπαθούν να μην επωμισθούν το πολιτικό κόστος που τους αναλογεί.  Επιπλέον προσδοκούν και σε οφέλη… Όμως η κρίση είναι τόσο βαθειά που θα πρέπει να γίνουν υπερβάσεις.  Η ουσία είναι να γίνει πεποίθηση ότι εδώ και τώρα απαιτείται εναλλακτική πολιτική.

Είναι πλάνη η θεώρηση ότι η κατά γράμμα υλοποίηση του Μνημονίου οδηγεί στον τερματισμό της βαθειάς ύφεσης και στην έξοδο από την κρίση.  Ως εκ τούτου είναι επιτακτική αναγκαιότητα η προσπάθεια κατάρτισης ολοκληρωμένης πολιτικής για χαλάρωση των προνοιών του Μνημονίου. Για μια τέτοια πορεία απαιτείται ψυχικό σθένος, πολιτική συναίνεση καθώς και επιστράτευση επιστημονικής γνώσης.  Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έστω και τώρα καλείται να λάβει την πρωτοβουλία προς αυτή την κατεύθυνση.  Εάν ο Πρόεδρος παραμένει προσκολλημένος στη φιλοσοφία της Τρόικας η Κύπρος θα παραμείνει σε τροχιά συντριβής ενώ οι ίδιες εξελίξεις θα τον προσπεράσουν ανεπιστρεπτί….

*Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.