Ο άγραφος νόμος της Ανατολής

Αφορμή για το κείμενο αυτό έδωσε η παραίτηση του Πρωθυπουργού της Ν. Κορέας κ. Τσουνγκ Χονγκ Γουόν μετά το πρόσφατο ναυάγιο με τον μεγάλο αριθμό θυμάτων, τα πλείστα εκ των οποίων ήταν παιδιά. Έχουμε συνηθίσει να μιλούμε διαρκώς για το ευρωπαϊκό κεκτημένο και τις αξίες της ΕΕ και της Δύσης γενικότερα.  Αυτό πολλές φορές γίνεται αγνοώντας, ίσως και υποτιμώντας, άλλα αξιακά συστήματα.

Έτσι αναπτύχθηκε σε κάποιους κύκλους η ευρωλαγνεία ως στάση ζωής – στάση που θεωρεί ό,τι προέρχεται από την ΕΕ εξ ορισμού καλύτερο από το τοπικό ή το εθνικό. Η προέκταση αυτής της λογικής είναι ότι το αξιακό σύστημα αλλά και οι πρακτικές της ΕΕ θεωρούνται ιδανικές και υπέρτερες. (Ακόμα και την πρωτοφανή βαναυσότητα που επέδειξε το Eurogroup έναντι της Κύπρου παραβιάζοντας τις στοιχειώδεις αρχές της λογικής, της αλληλεγγύης και της ισοτιμίας, οι ευρωλάγνοι τη θεώρησαν αναπόφευκτη και εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους.) Θεωρεί επίσης ότι η εμμονή σε παραδόσεις και την εθνική ταυτότητα συνιστούν οπισθοδρόμηση. 

Πέραν του γεγονότος ότι η ευρωλαγνεία μπορεί να υποδηλοί και συμπλέγματα κατωτερότητας, ουσιαστικής σημασίας είναι να γνωρίζουμε ότι και η δική μας ιστορία και παράδοση εμπεριέχει αξίες και αρχές με οικουμενική διάσταση.  Παράλληλα θα πρέπει επίσης να αξιολογήσουμε και άλλες αξίες και αρχές οι οποίες προέρχονται από την Ανατολή όπου δίνεται έμφαση στην ευθιξία και στον άγραφο νόμο γενικότερα. 

Το ναυάγιο στη Ν. Κορέα προκάλεσε συγκλονισμό στην πειθαρχημένη και ιδιαίτερα συντηρητική κοινωνία της χώρας. Η διεθνής κοινή γνώμη αντίκρισε το συγκεκριμένο συμβάν με στεναχώρια και συμπάθεια.  Προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι ο δάσκαλος ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την εκδρομή έθεσε τέρμα στη ζωή του παρά το γεγονός ότι δεν είχε ευθύνη για το τραγικό συμβάν. Θεώρησε ότι δεν μπορούσε αυτός να συνεχίζει να ζει ενώ τα παιδιά είχαν πεθάνει.

Ακολούθησε σε λίγες μέρες η παραίτηση του πρωθυπουργού της χώρας με μια λιτή δήλωση: «Εδώ και πάρα πολύ καιρό, παρατηρούνται λανθασμένες συμπεριφορές σε τμήματα της κοινωνίας.  Ελπίζω, αυτές να διορθωθούν, έτσι ώστε στο μέλλον να μην βιώσουμε άλλη μια τέτοια ατυχία».  Αυτά είναι στοιχεία τα οποία παραπέμπουν σε ένα συγκεκριμένο φιλοσοφικό κώδικα: ότι ο άγραφος νόμος, η ευθιξία, η έννοια του καθήκοντος, η έννοια της σωστής συμπεριφοράς είναι πολύ σημαντικά στοιχεία στη ζωή των ανθρώπων ως άτομα αλλά και ως κοινωνία. 

Στην περίπτωση της Κύπρου αυτές οι έννοιες οι οποίες ως πολύ πρόσφατα ήταν μέρος της παράδοσης μας εν πολλοίς εκλείπουν τις μέρες αυτές.  Ο άκρατος υλισμός έχει διαφοροποιήσει άρδην τον τρόπο συμπεριφοράς των πλείστων Κυπρίων με αποτέλεσμα να έχει επέλθει ο αποπροσανατολισμός καθώς ακόμα και προβλήματα ταυτότητας.  Υπάρχουν όμως κάποιοι θύλακες αρχών και αξιών οι οποίοι έχουν καθήκον να αντέξουν και να εμβολιάσουν την κοινωνία ανάλογα.

Ενώ ο πρωθυπουργός της Ν. Κορέας παραιτήθηκε για το συγκεκριμένο τραγικό γεγονός, στη χώρα μας δεν υπάρχουν ανάλογες συμπεριφορές. Η έκρηξη στο Μαρί, το κούρεμα του ελληνικού χρέους που οδήγησε το κυπριακό τραπεζικό σύστημα σε τρομακτικές απώλειες – του μεγέθους του 25% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος της Κύπρου - δεν δημιούργησαν ανάλογα ζητήματα ευθιξίας στην Κύπρο. Με το ίδιο σκεπτικό ενώ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεσμεύθηκε να ανορθώσει την οικονομία και να μην δεχθεί κούρεμα καταθέσεων εν τούτοις πριν ο αλέκτωρ λαλήσει τρεις η Κύπρος όχι μόνο υπέστη κούρεμα καταθέσεων αλλά χρησιμοποιήθηκε - σχεδόν διαφημίστηκε - ως πειραματόζωο. Και η χώρα είναι σήμερα σε μια κατάσταση εξουθένωσης. Επιπρόσθετα άτομα του στενού περιβάλλοντος του Προέδρου είχαν μεριμνήσει να αποσύρουν εκατομμύρια ευρώ σε καταθέσεις τοποθετώντας τα σε ιδρύματα του εξωτερικού.  Παρά ταύτα ο Πρόεδρος επιρρίπτει ευθύνες αποκλειστικά στην προηγούμενη κυβέρνηση και αρνείται να αποδεχθεί τις συνέπειες των δικών του πράξεων και παραλήψεων.

Η Κύπρος υποφέρει σήμερα διότι, μεταξύ άλλων, υπέπεσε στο μεγάλο αμάρτημα της ύβρεως σε όλα σχεδόν τα επίπεδα. Η ίδια η χώρα μας έχει καταντήσει ναυάγιο. Έχει υπάρξει συστηματική απρονοησία, μετριοκρατία, ανεπάρκεια, επιπολαιότητα, ασυδοσία, απουσία επαρκούς λογοδοσίας, απληστία, διαπλοκή, διαφθορά, αρχομανία καθώς και έλλειψη αλληλεγγύης, αμοιβαιότητας και εμπιστοσύνης. 

Είναι δυνατό όμως να προσβλέπουμε σε ένα καλύτερο μέλλον εάν ξαναβρούμε τη χαμένη αυτοπεποίθησή μας και χαράξουμε την πορεία προς την έξοδο από την κρίση. Για να επιτευχθεί όμως αυτό πρέπει αφ’ ενός να κατανοήσουμε τη σημασία του ενεργού πολίτη και του αποτελεσματικού κράτους και αφ’ ετέρου να επιστρατεύσουμε εμείς οι ίδιοι αξίες που πηγάζουν από την ιστορία και τον πολιτισμό μας όπως η πίστη, το ψυχικό σθένος, η αξιοπρέπεια, η αξιοκρατία, η αξιοπιστία, η αλληλεγγύη και η δικαιοσύνη. Ο αγώνας θα είναι τόσο στο ατομικό όσο και στο συλλογικό πεδίο.