H κοινωνικοοικονομική κατάσταση σήμερα: μύθοι και πραγματικότητες
Είναι εκπληκτικό ότι από πλευράς της κυβέρνησης καλλιεργείται η εντύπωση ότι η ύφεση έχει τερματισθεί και η χώρα έχει επανέλθει σε τροχιά ανάπτυξης. Θα έπρεπε όμως να υπάρχει επικέντρωση στην ουσία και στις οδυνηρές πραγματικότητες ιδίως όταν η πλειοψηφία των πολιτών έχει αντίθετα βιώματα από την εικόνα που παραπέμπει σε έξοδο από την κρίση και την ανάκαμψη. Υπογραμμίζεται, μεταξύ άλλων, ότι η Κύπρος εξακολουθεί να υφίσταται δημογραφική αιμορραγία. Μόνο το 2012 και το 2013 έφυγαν από την ελεύθερη Κύπρο 4.629 Ελληνοκύπριοι και 38.703 υπήκοοι άλλων χωρών. Πέραν τούτου η οικονομική κρίση επιδεινώνει ακόμα περισσότερο τα δημογραφικά δεδομένα καθηλώνοντας το ποσοστό γονιμότητας σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Παρά τη μετανάστευση, η ανεργία παραμένει σε απαράδεκτα ψηλά επίπεδα (ενώ οι αριθμοί που ανακοινώνονται δεν συμπεριλαμβάνουν όλους τους μακροχρόνια ανέργους). Επιπρόσθετα οι σαρωτικές δημογραφικές αλλοιώσεις παραπέμπουν σε αυξήσεις της φορολογίας ή/και μείωση των συντάξεων ή/και αύξηση του ορίου αφυπηρέτησης στην πορεία του χρόνου. Παράλληλα, το ποσοστό νέων Κυπρίων που σπουδάζει στο εξωτερικό και δεν επιστρέφει αυξάνεται ανησυχητικά ενώ η πλειοψηφία των πολιτών βιώνει μεγαλύτερη ανησυχία και αβεβαιότητα και άγχος. Έτσι δεν αποτελεί έκπληξη ότι διάφορες εκθέσεις αναφέρονται σε αύξηση των ψυχικών νοσημάτων. Ήδη την τελευταία περίοδο καταγράφονται περιστατικά που συγκλονίζουν…
Δυστυχώς υφίσταται ένας δογματισμός ενώ η χώρα κυβερνάται χωρίς επαρκή κατανόηση των δεδομένων. Η μεσαία τάξη συρρικνώνεται, η φτώχεια αυξάνεται και αντί ενός βαθύτατου προβληματισμού εκπέμπεται ένα μήνυμα έπαρσης και αυτοδικαίωσης. Επιπρόσθετα, το τι διεκδικείται από την Τρόικα είναι χαμηλότερο των περιστάσεων και των προσδοκιών του λαού.
Η πραγματικότητα είναι ότι έχει επέλθει μια σταθεροποίηση σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα οικονομικής δραστηριότητας. Επιπρόσθετα, παρά την αναμενόμενη ισχνή οικονομική μεγέθυνση οι κίνδυνοι για την οικονομία δεν έχουν παρέλθει. Μεταξύ άλλων, υφίστανται μη εξυπηρετούμενα δάνεια, μη εξυπηρετούμενα δίδακτρα καθώς και πρόβλημα ρευστότητας στην αγορά. Το ότι η Κύπρος δύναται να επανέλθει στις αγορές αποτελεί θετικό στοιχείο. Δυσάρεστο όμως γεγονός είναι ότι αρκετές μικροεπιχειρήσεις καταρρέουν και ένα μη ευκαταφρόνητο ποσοστό Κυπρίων δεν μπορεί να ψωνίσει από αγορές και στηρίζεται στα λαϊκά παντοπωλεία και τη φιλανθρωπία γενικότερα.
Θλιβερό γεγονός αποτελεί επίσης ότι χρησιμοποιώντας τη φιλοσοφία του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ) η κυβέρνηση αποκόπτει σε πολλές περιπτώσεις συνταξιούχων με σύνταξη γύρω στα €350 ένα επιπρόσθετο επίδομα γύρω στα €150 επειδή τα εν λόγω άτομα προνόησαν με στερήσεις να έχουν κάποιες αποταμιεύσεις για τις αναμενόμενες αντιξοότητες των χρόνων της προχωρημένης ηλικίας. Η κυβερνητική θέση για καταγραφή στοιχείων για στοχευμένη κοινωνική πολιτική δεν νομιμοποιείται ενώ επιπρόσθετα συνεπάγεται ψηλό διοικητικό κόστος. Είναι αμφίβολο κατά πόσον οι εξοικονομήσεις είναι περισσότερες από το διοικητικό κόστος.
Ούτως ή άλλως οι συντάξεις είναι ανεξάρτητες από τα περιουσιακά στοιχεία των εμπλεκομένων. Επιπρόσθετα, όταν υπάρχουν συντάξεις πέραν των €3.000 μηνιαίως χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, νομιμοποιείται η κυβέρνηση να αποκόπτει ένα επιπλέον επίδομα (€100-€150) σε συντάξεις γύρω στα €350; Πέραν του φακελώματος στην πράξη με τη αποκοπή του επιδόματος η κυβέρνηση επιδεινώνει την κατάσταση των ατόμων τρίτης ηλικίας με χαμηλές συντάξεις. Αυτό που λαμβάνει χώρα είτε εκ προθέσεως, είτε εξ αμελείας, είτε εξ απρονοησίας είναι εφαρμογή πολιτικών χωρίς κοινωνική ευαισθησία. Δημιουργούνται επίσης εντυπώσεις για ένα ανάλγητο κράτος. Η κοινωνική ευαισθησία της πολιτείας θα μπορούσε να εκφρασθεί άμεσα με μια κατώτερη σύνταξη ύψους €500 χωρίς οποιαδήποτε κριτήρια.
Το χειρότερο είναι ότι ενώ τον Μάρτιο του 2013 καταστράφηκε το οικονομικό μοντέλο της Κύπρου μέχρι σήμερα δεν έχει αντικατασταθεί από ένα αντίστοιχο ολοκληρωμένο υπόδειγμα. Δυστυχώς η υφιστάμενη οικονομική πολιτική φιλοσοφία η οποία εκπορεύεται από την Τρόικα δημιουργεί πολύ περισσότερα προβλήματα από όσα επιλύει. Οι συνταγές της Τρόικα πιέζουν και συνθλίβουν την κοινωνία χωρίς να δημιουργούν προοπτική. Ενώ η εξυγίανση της οικονομίας θα πρέπει να αποτελεί βασικό στόχο, ταυτόχρονα είναι σημαντικό ο στόχος αυτός να υλοποιείται χωρίς να συντρίβεται η κοινωνία και οι άνθρωποι. Καταλήγοντας υπογραμμίζω ότι η οικονομική θεωρία και πρακτική παρέχουν τα εργαλεία για πραγματική έξοδο από την κρίση. Είναι η ιδεολογική εμμονή στη φιλοσοφία της Τρόικα όμως που καταδικάζει την Κύπρο και τον λαό της.
