Στην Κύπρο, το Εφοριακό Συμβούλιο (Εφ.Συ.) αποτελεί το ανώτερο διοικητικό όργανο για την εκδίκαση προσφυγών σε φορολογικές διαφορές μεταξύ φορολογούμενων και της φορολογικής αρχής. Είναι ανεξάρτητη αρχή και λογοδοτεί απευθείας στην Προεδρία της Δημοκρατίας, διασφαλίζοντας τη διαφάνεια και την αμεροληψία στη λειτουργία του. Όταν οι φορολογούμενοι αμφισβητούν τις αποφάσεις του Τμήματος Φορολογίας, έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν ιεραρχική προσφυγή στο Εφ.Συ. το οποίο εξετάζει την υπόθεση σε δεύτερο βαθμό. 

Η διαδικασία της ιεραρχικής προσφυγής είναι ουσιώδης για την προστασία των δικαιωμάτων των φορολογουμένων, καθώς παρέχει τη δυνατότητα για αναθεώρηση και επανεκτίμηση των φορολογικών αποφάσεων, όταν θεωρείται ότι έχουν γίνει λάθη ή αδικίες. Παράλληλα η διαδικασία είναι ουσιώδης και για το διοικούμενο Τμήμα Φορολογίας εφόσον μπορεί να επιβεβαιώσει την ορθότητα της επιβληθείσας φορολογίας. 

Η προσφυγή στο Εφ.Συ. μπορεί να υποβληθεί από οποιονδήποτε φορολογούμενο που αμφισβητεί την απόφαση ή την πράξη της φορολογικής αρχής. Το Εφ.Συ. τυγχάνει ευρείας εμπιστοσύνης από ένα ευρύ φάσμα πολιτών και εταιρειών, από απλούς φορολογούμενους και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μέχρι και τους μεγαλύτερους οικονομικούς οργανισμούς με έδρα την Κυπριακή Δημοκρατία. Συνήθως, πρόκειται για διαφορές που σχετίζονται με τη φορολόγηση εισοδήματος, ΦΠΑ, περιουσιακών στοιχείων, ή άλλων φορολογικών θεμάτων.

Η προθεσμία για την υποβολή της προσφυγής είναι αυστηρή. Ο φορολογούμενος έχει 45 ημέρες από την κοινοποίηση της απόφασης της φορολογικής αρχής για να υποβάλει την προσφυγή του στο Εφ.Συ. Εάν αυτή η προθεσμία παρέλθει, ο φορολογούμενος χάνει το δικαίωμα προσφυγής, εκτός εάν υπάρξει ειδική αποδοχή για παράταση από το Συμβούλιο.

Για να κατατεθεί η προσφυγή, ο φορολογούμενος πρέπει να υποβάλει την έντυπη ή ηλεκτρονική αίτηση, η οποία περιλαμβάνει τα εξής:

Αίτηση προσφυγής με αναλυτική περιγραφή της διαφοράς και των αιτίων για την αμφισβήτηση της απόφασης.
Αντίγραφο της απόφασης ή πράξης που προσβάλλεται.
Συμπληρωματικά έγγραφα ή αποδείξεις που στηρίζουν την προσφυγή, όπως εκθέσεις, πιστοποιητικά, ή άλλες σχετικές πληροφορίες.
Να είναι διευθετημένη πιθανή σχετική μη αμφισβητούμενη φορολογία. 
Μόλις υποβληθεί η προσφυγή, το Εφ.Συ. εξετάζει τα στοιχεία της υπόθεσης. Η διαδικασία περιλαμβάνει τα εξής βήματα:

Ανασκόπηση των Εγγράφων: Το Εφ.Συ. εξετάζει τα έγγραφα που έχουν κατατεθεί από τον φορολογούμενο και την φορολογική αρχή.
Συζήτηση της Υπόθεσης: Πραγματοποιείται ακρόαση κατά την οποία ο φορολογούμενος και η φορολογική αρχή μπορούν να παρουσιάσουν τα επιχειρήματά τους.
Αποφάσεις:
 Το Εφ.Συ. εκδίδει την απόφασή του εντός ενός έτους και εφόσον έχει εξετάσει όλα τα στοιχεία και τις θέσεις των δύο πλευρών. Η απόφαση είναι δεσμευτική για το διοικούμενο Τμήμα Φορολογίας ενώ ο φορολογούμενος μπορεί να την προσβάλει μόνο με Δικαστική Διοικητική Προσφυγή.

Συνεπώς η έκβαση μπορεί να έχει ως εξής:

Ευνοϊκή για τον φορολογούμενο, όπου η απόφαση της φορολογικής αρχής ανατρέπεται.
Αντίθετη προς τον φορολογούμενο, όπου η απόφαση της φορολογικής αρχής παραμένει σε ισχύ ή ενισχύεται ή παραπέμπεται πίσω στο Τμήμα Φορολογίας για επιπρόσθετες βελτιώσεις.
 

Εάν κάποιος από τους ενδιαφερόμενους δεν συμφωνεί με την απόφαση του Εφ.Συ., έχει το δικαίωμα να προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου. Η προσφυγή αυτή πρέπει να γίνει εντός 75 ημερών από την έκδοση της απόφασης του Εφ.Συ.

Η διαδικασία της ιεραρχικής προσφυγής στο Εφ.Συ. αποτελεί έναν σημαντικό μηχανισμό για την αναθεώρηση φορολογικών αποφάσεων στην Κύπρο. Εξασφαλίζει τη διαφάνεια και την αμεροληψία στις φορολογικές διαδικασίες, δίνοντας στους φορολογούμενους τη δυνατότητα να αμφισβητήσουν τις αποφάσεις και να ζητήσουν τη διορθώση τους, αν θεωρούν ότι δεν είναι ορθές. Παράλληλα, η διαδικασία αυτή εξασφαλίζει ότι οι φορολογούμενοι μπορούν να ακολουθήσουν μια νομική οδό για την επίλυση των διαφορών τους, αποφεύγοντας τη διάχυση της αδικίας. 

Με το Εφ,Συ. , να έχει ήδη στην διάθεσή την δυνατότητα της διαδραστικής ακροαματικής διαδικασίας παρέχει στον φορολογούμενο την εξέταση τόσο της νομιμότητας της φορολογίας αλλά και τον επί της ουσίας έλεγχο της απόφασης του Τμήματος Φορολογίας μπορεί να γίνει ένας ακόμη πιο αξιόπιστος κόμβος επίλυσης διαφορών ελκυστικός προς το επιχειρειν ακόμα και σε ξένους επενδυτές που επιλέγουν έναντι άλλων την Κύπρο για το αναγνωρισμένο φορολογικό της σύστημα. 

Κάποιες βελτιώσεις μπορούν να είναι: 

-          Η συντόμευση της διαδικασίας στους 6 μήνες ώστε να κλείνουν πολύ πιο σύντομα σημαντικά φορολογικά θέματα. 

-          Θεσμοθέτηση αυστηρότερων προθεσμιών και δικονομίας για καταχώρηση των απαραίτητων εγγράφων από τους διαδίκους.

-           Θεσμοθέτηση διαδικασίας στην Αγγλική γλώσσα για συμμετοχή ξένων φορολογουμένων, στελεχών και αντιπροσώπων τους.

-          Ρυθμίσεις για περαιτέρω ανεξαρτησία του Θεσμού και αποφυγής σύγκρουσης συμφέροντος .

Το Εφοριακό Συμβούλιο έχει όλα τα εχέγγυα με σωστή στελέχωση και μικρές αναβαθμίσεις να ενισχύσει ακόμα περισσότερο την αξία της φορολογικής δικαιοσύνης στην χώρα μας. 

Το Εφοριακό Συμβούλιο αποτελεί το ανώτατο διοικητικό όργανο του φορολογικού συστήματος και έχει την ευθύνη να ελέγχει τη νομιμότητα και την ουσία των φορολογικών αποφάσεων του Τμήματος Φορολογίας. Σκοπός του είναι να διασφαλίσει την εφαρμογή των φορολογικών νόμων με διαφάνεια και δικαιοσύνη, και να προστατεύσει τα δικαιώματα των πολιτών απέναντι στην αυθαιρεσία της διοίκησης. Ωστόσο, η υφιστάμενη οικονομική του εξάρτηση από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Οικονομικών, ο οποίος ταυτόχρονα χρηματοδοτεί και το Τμήμα Φορολογίας, δημιουργεί σοβαρούς περιορισμούς στην αποτελεσματικότητα και την ανεξαρτησία του Συμβουλίου.

Για να μπορέσει το Εφοριακό Συμβούλιο να επιτελεί το έργο του απρόσκοπτα και χωρίς εξωτερικές επιρροές, είναι επιτακτική η ανάγκη να αποκτήσει δικό του, αυτόνομο προϋπολογισμό. Η δημιουργία ενός ξεχωριστού προϋπολογισμού θα επιτρέψει στο Συμβούλιο να λειτουργεί με πλήρη ελευθερία, να διαχειρίζεται τους πόρους του σύμφωνα με τις πραγματικές του ανάγκες και να διασφαλίσει την ανεξαρτησία του από το Υπουργείο Οικονομικών και συνεπώς, να μην σχετίζεται οργανικά με το Τμήμα Φορολογίας. Κατ’αυτόν τον τρόπο, θα μπορεί να εκπληρώνει τον κρίσιμο ρόλο του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, προστατεύοντας την ακεραιότητα του φορολογικού συστήματος. Παράλληλα και εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι ένας ξεκάθαρος αυτόνομος και συγκεκριμένος προϋπολογισμός θα δύναται να επιδέχεται πιο στοχευμένους ελέγχους από την Βουλή των Αντιπροσώπων. 

Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια που αντιμετωπίζει το Εφοριακό Συμβούλιο είναι η σοβαρή υποστελέχωσή του. Η έλλειψη επαρκούς προσωπικού καθιστά δυσχερέστερη τη διαδικασία εξέτασης των φορολογικών διαφορών και τον έλεγχο των φορολογικών αποφάσεων. Η υποστελέχωση αυτή, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη εξάρτηση από το Τμήμα Φορολογίας για τη υποστήριξη του Συμβουλίου με Φορολογικούς Συμβούλους, που λειτουργούν συμβουλευτικά προς τα Μέλη, περιορίζει την ικανότητα του Εφοριακού Συμβουλίου να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες ανάγκες του φορολογικού συστήματος.

Τα τελευταία χρόνια, οι Φορολογικοί Σύμβουλοι που υποστηρίζουν το Συμβούλιο είναι αποσπασμένοι από το Τμήμα Φορολογίας, γεγονός που εντείνει την εξάρτηση του Συμβουλίου από το Τμήμα Φορολογίας. Αυτό δημιουργεί μια σύγκρουση συμφερόντων, καθώς το ίδιο το Τμήμα Φορολογίας είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση των φορολογικών πολιτικών, ενώ το Συμβούλιο καλείται να ελέγξει την ορθότητα αυτών των πολιτικών. Η πρακτική αυτή υπονομεύει την αξιοπιστία του Συμβουλίου και εγείρει ανησυχίες για την ανεξαρτησία του στην άσκηση των ελέγχων του.

Η διαφάνεια και η αμεροληψία είναι δύο από τα πιο σημαντικά στοιχεία για την αξιοπιστία του φορολογικού συστήματος. Η οικονομική αυτονομία του Εφοριακού Συμβουλίου θα επιτρέψει την αποφυγή οποιασδήποτε πολιτικής ή διοικητικής επιρροής στις διαδικασίες του και θα μπορεί να είναι ανεπηρέαστο από πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες ή πιέσεις, λαμβάνοντας τις αποφάσεις του αποκλειστικά βάσει των στοιχείων και των νομικών κριτηρίων που έχουν τεθεί. Με αυτόν τον τρόπο θα ενδυναμωθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στο φορολογικό σύστημα, αφού η ανεξαρτησία του Συμβουλίου θα είναι ξεκάθαρη και αναγνωρίσιμη. 

Η ενίσχυση της ανεξαρτησίας του Εφοριακού Συμβουλίου μέσω της οικονομικής αυτονομίας δεν αφορά μόνο στην αποδοτικότητα των ελέγχων και στην αποφυγή συγκρούσεων συμφερόντων, αλλά και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του φορολογικού συστήματος. Η διαφάνεια των διαδικασιών και των αποφάσεων του Εφοριακού Συμβουλίου θα ενισχυθεί, ενώ παράλληλα θα διασφαλιστεί ότι οι πόροι του χρησιμοποιούνται αυστηρά για την εκπλήρωση των καθορισμένων στόχων του. Η δυνατότητα του Συμβουλίου να διαχειρίζεται τα οικονομικά του με πλήρη αυτονομία θα συμβάλει στην αποφυγή κακοδιαχείρισης και στην εξασφάλιση μιας πιο αποτελεσματικής λειτουργίας. Ως αποτέλεσμα , το Συμβούλιο θα μπορεί στοχευμένα να προγραμματίσει και να υλοποιήσει στρατηγικές που θα βελτιώσουν τη λειτουργία του, όπως η εκπαίδευση του προσωπικού του, η αναβάθμιση της τεχνολογικής υποδομής και η ενίσχυση των μηχανισμών διαχείρισης των υποθέσεων. Κατ’επέκταση, θα μπορέσει να προσλάβει το αναγκαίο εξειδικευμένο προσωπικό και να οργανώσει τη λειτουργία του, χωρίς περιοριστικές εξαρτήσεις. Η δυνατότητα αυτή θα τονώσει την αποτελεσματικότητα του Συμβουλίου και θα βελτιώσει την ποιότητα των φορολογικών ελέγχων. 

Η αποτελεσματική λειτουργία του Εφοριακού Συμβουλίου είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της φορολογικής δικαιοσύνης και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο κράτος δικαίου. Ένα Σύστημα που βασίζεται σε έναν ανεξάρτητο και αποδοτικό έλεγχο της φορολογικής νομοθεσίας και των φορολογικών αποφάσεων θα βελτιώσει την ποιότητα της δημόσιας διοίκησης και θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για έναν πιο δίκαιο και αποτελεσματικό φορολογικό τομέα.

Επομένως, η ανάγκη για έναν αυτόνομο προϋπολογισμό για το Εφοριακό Συμβούλιο είναι αδιαμφισβήτητη και επιτακτική. Η δημιουργία ενός ανεξάρτητου και αυτοδιοικούμενου Εφοριακού Συμβουλίου θα ενισχύσει την αμεροληψία, τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα του φορολογικού συστήματος. Μόνο με αυτόν τον τρόπο το Συμβούλιο θα μπορέσει να ασκήσει το έργο του χωρίς εξωτερικές επιρροές ή σύγκρουση συμφερόντων και να διασφαλίσει την απονομή φορολογικής δικαιοσύνης σε όλους τους πολίτες. Η οικονομική αυτονομία του Εφοριακού Συμβουλίου αποτελεί ένα ουσιαστικό βήμα προς την αναβάθμιση του κράτους δικαίου και την αποδοτικότητα του φορολογικού συστήματος.

 

 

 

Στην κυπριακή διοικητική και δικαστική πραγματικότητα, υπάρχει ένας θεσμός που παρότι έχει μεγάλη σημασία για την οικονομική και διοικητική λειτουργία του κράτους, παραμένει άγνωστος για το ευρύ κοινό: το Εφοριακό Συμβούλιο. Ενώ η φορολογική διοίκηση και η εύρυθμη λειτουργία του φορολογικού συστήματος αποτελούν κεντρικούς πυλώνες για τη διασφάλιση της δημοσιονομικής υγείας του κράτους, το Εφοριακό Συμβούλιο διαδραματίζει έναν καίριο ρόλο στην κατανόηση και την εφαρμογή των φορολογικών διαδικασιών. 

Τι είναι το Εφοριακό Συμβούλιο; 

Το Εφοριακό Συμβούλιο είναι ένα διοικητικό όργανο που λειτουργεί στο πλαίσιο της κυπριακής φορολογικής διοίκησης και έχει ως αποστολή την εξέταση και αξιολόγηση διάφορων υποθέσεων που αφορούν φορολογικές διαφορές και ενστάσεις. Αποτελεί έναν από τους μηχανισμούς που συνεισφέρουν στην εύρυθμη λειτουργία του φορολογικού συστήματος, παρέχοντας νομική και διοικητική υποστήριξη στην επιβολή και είσπραξη των φόρων. 

Η σύνθεση του Εφοριακού Συμβουλίου περιλαμβάνει νομικούς και οικονομικούς εμπειρογνώμονες, οι οποίοι καλούνται να αντιμετωπίσουν περίπλοκα ζητήματα που σχετίζονται με τη φορολογία, τις διαφορές που προκύπτουν μεταξύ των φορολογουμένων και των φορολογικών αρχών, καθώς και ενστάσεις που διατηρούν πολίτες και επιχειρήσεις για φορολογικές αποφάσεις. 

Ο ρόλος του Εφοριακού Συμβουλίου είναι πολυδιάστατος. Αντιμετωπίζει φορολογικές υποθέσεις που ενδέχεται να απαιτούν ερμηνεία και εφαρμογή των φορολογικών νόμων, αποφασίζοντας για την ακρίβεια ή τη νομιμότητα των αποφάσεων που εκδίδονται από τη φορολογική διοίκηση. 

Ο θεσμός αυτός παρέχει στους φορολογούμενους ένα αξιόπιστο και ανεξάρτητο μέσο για την επίλυση φορολογικών διαφορών, διασφαλίζοντας ότι οι φορολογικές διαδικασίες τηρούν τις αρχές της διαφάνειας, της δικαιοσύνης και της ισότητας. Η απόφαση του Συμβουλίου μπορεί να αποτελέσει σημαντική κατευθυντήρια γραμμή για τις μετέπειτα φορολογικές πρακτικές και να έχει ευρύτερο αντίκτυπο στον τρόπο εφαρμογής των φορολογικών νόμων στη χώρα. 

Αν και το Εφοριακό Συμβούλιο δεν είναι ευρέως γνωστό, η λειτουργία του έχει άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινότητα των πολιτών και των επιχειρήσεων. Η σωστή εκδίκαση των υποθέσεων που αφορούν φόρους μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την οικονομική ζωή των ενδιαφερομένων. Από τη διαχείριση της περιουσίας ενός ατόμου μέχρι την εφαρμογή φορολογικών πολιτικών σε επίπεδο επιχείρησης, η αμερόληπτη απόφαση του Εφοριακού Συμβουλίου μπορεί να καθορίσει την πορεία των φορολογικών διαδικασιών και να επηρεάσει την οικονομική ευημερία των φορολογουμένων. 

Η σημασία του θεσμού αυτού είναι ιδιαίτερα εμφανής σε περιόδους οικονομικής κρίσης ή όταν επέρχονται αλλαγές στο φορολογικό καθεστώς της χώρας. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το Εφοριακό Συμβούλιο λειτουργεί ως ένας κρίσιμος φορέας που διασφαλίζει την εφαρμογή των φορολογικών νόμων με τρόπο δίκαιο και αναλογικό. 

Το Εφοριακό Συμβούλιο είναι ένας θεσμός με τεράστια σημασία για την αποδοτικότητα του φορολογικού συστήματος στην Κύπρο. Κατ’ επέκταση, η προσέλκυση του ενδιαφέροντος και της ενημέρωσης του κοινού σχετικά με τις ενέργειες του Εφοριακού Συμβουλίου είναι επιβεβλημένη, καθώς οι αποφάσεις του ενδέχεται να επηρεάσουν σημαντικά τη φορολογική ζωή των πολιτών και των επιχειρήσεων. Είναι επιτακτική η ανάγκη για καλύτερη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση γύρω από τη λειτουργία του θεσμού αυτού, ώστε να κατανοήσουν όλοι την αξία του για την επίλυση φορολογικών διαφορών και την ενίσχυση της φορολογικής δικαιοσύνης στη χώρα. 

 

Ανδρέας Καϊλάς  Μέλος Εφοριακού Συμβουλίου