Τη Βαβέλ του Κυπριακού παρακολούθησαν χθες το βράδυ οι πολίτες. Προτάσσοντας την πρόθεσή τους για συλλογικότητα στο Κυπριακό και για μια διαφορετική στρατηγική, οι τρεις βασικοί υποψήφιοι ανέδειξαν γι' άλλη μια φορά την έλλειψη κοινών παραμέτρων

Το χθεσινό ντιμπέιτ για το Κυπριακό ήταν… όπως το Κυπριακό. Ένα ασταμάτητο μπρος-πίσω μεταξύ του κακού παρελθόντος και του ασαφούς μέλλοντος. Ένα ρεσιτάλ διαφωνιών, αλληλοκατηγοριών και επίρριψης ευθυνών. Μια αναδρομή στο παρελθόν, μέσα από τρεις διαφορετικές οπτικές γωνίες, διανθισμένη με… κηλίδες μέλλοντος, τόσο αόριστες συχνά, που κινδύνευαν να εξελιχθούν σε προεκλογικές μουντζούρες.

Χθες βράδυ οι Κύπριοι πολίτες άκουσαν πολλές υποσχέσεις. Υποσχέσεις για συνδιαχείριση, για συλλογική διαβούλευση, για από κοινού αποφάσεις. Υποσχέσεις που δύσκολα θα υλοποιηθούν, ακόμη κι αν πιστώσουμε τους υποψηφίους με καλή βούληση, εξαιτίας των διαφορετικών προσεγγίσεων των πολιτικών δυνάμεων που θα κληθούν να λειτουργήσουν μέσα σε αυτό το μοτίβο. Υποσχέσεις που δύσκολα θα υλοποιηθούν, ενώσω δεν καθίσταται ξεκάθαρο τι εννοούμε με τον όρο «Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία», πώς αυτός μετεξελίσσεται σε κάτι διαφορετικό από το σχέδιο Ανάν και πώς αυτός μπορεί να απαλειφθεί πλήρως από τη διαπραγματευτική τράπεζα.

Θέσεις με κενά
Στο ντιμπέιτ και οι τρεις υποψήφιοι υποστήριξαν, επί της ουσίας, ότι μπορούν να διαχειριστούν το Κυπριακό καλύτερα από τον Δημήτρη Χριστόφια. Χωρίς, ωστόσο, να καταστήσουν τη στρατηγική τους πλήρως κατανοητή στους πολίτες. Χωρίς να παρουσιάσουν πλήρεις και ολοκληρωμένες ιδέες. Χωρίς να ξεφεύγουν από τις εποικοδομητικές ασάφειες, που τόσο πολύ έχουν βλάψει το Κυπριακό στο παρελθόν.

Οι τρεις υποψήφιοι ζήτησαν ενότητα, μιλώντας διαφορετική γλώσσα. Ζήτησαν συλλογική διαχείριση μιας έννοιας πολυκερματισμένης. Ανέλυσαν τι έπρεπε να είχε γίνει διαφορετικά, περισσότερο απ' όσο τι θα πρέπει να γίνει διαφορετικά. Κυρίως, όμως, οι πολίτες που παρακολούθησαν το ντιμπέιτ δεν έκλεισαν την τηλεόραση σοφότεροι. Άκουσαν απλώς μια επανάληψη του διαχρονικού ποτ-πουρί, που λίγο ή πολύ ήταν και το επίκεντρο της πολιτικής συζήτησης στην Κύπρο προτού μας χτυπήσει η οικονομική κρίση.

Μια νίκη και μια ισοπαλία
Αν και στην Κύπρο δεν έχουμε οποιεσδήποτε ενδείξεις ότι τα ντιμπέιτ όντως επηρεάζουν τις αποφάσεις του εκλογικού σώματος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι επιδόσεις εκάστου υποψηφίου συγκλίνουν και με τα αποτελέσματα των πρόσφατων δημοσκοπήσεων. Δηλαδή υπερτέρησε, κατά την άποψη των πολιτών, ο Νίκος Αναστασιάδης, ενώ οι Σταύρος Μαλάς και Γιώργος Λιλλήκας κινήθηκαν στα ίδια επίπεδα. Σε έρευνα που διενήργησε η εταιρεία Prime, για λογαριασμό του «Σίγμα», το 43,3% των πολιτών έκριναν ως νικητή του ντιμπέιτ τον υποψήφιο της συνεργασίας ΔΗΣΥ-ΔΗΚΟ, με τους υποψηφίους που υποστηρίζουν η ΕΔΕΚ και το ΑΚΕΛ να κατατάσσονται ισόπαλοι, με 18,2% των πολιτών να τους θεωρούν καλύτερους.

Σημαντικό κρίνεται το γεγονός πως το ένα πέμπτο των πολιτών δεν εντυπωσιάστηκαν από κανέναν εκ των τριών υποψηφίων. Σε ό,τι αφορά στο poll του Sigmalive, το οποίο, ωστόσο, γινόταν σε εθελοντική βάση, ψήφισαν 1974 αναγνώστες, εκ των οποίων το 38,25% θεώρησαν ότι επικράτησε ο Νίκος Αναστασιάδης, το 31,21% ότι ήταν καλύτερος ο Γιώργος Λιλλήκας και το 30,45% ότι κέρδισε τις εντυπώσεις ο Σταύρος Μαλάς.

Η παρουσία Νίκου Αναστασιάδη
Κεντρικός άξονας της παρουσίας του Νίκου Αναστασιάδη ήταν η προσπάθεια του Προέδρου του ΔΗΣΥ να πείσει πως η νέα πορεία στο Κυπριακό είναι μία που χρειάζεται όλους συνοδοιπόρους. Σε πολλές περιπτώσεις έκανε αναφορά στη συλλογική διαχείριση που δεσμεύεται ότι θα εφαρμόσει εάν εκλεγεί, η οποία θα επέλθει, εν μέρει, μέσα από την αναβάθμιση του Εθνικού Συμβουλίου και την ανάπτυξη άλλων, παράλληλων δράσεων.

«Το Εθνικό Συμβούλιο, υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, θα ελέγχει τη διαδικασία», ανέφερε, λέγοντας πως προτεραιότητα είναι το Σώμα να συνεδριάσει και να αξιολογήσει τα δεδομένα, ώστε να διαμορφώσει ένα πλαίσιο προτάσεων που να τυγχάνουν καθολικής αποδοχής. Ακόμη και το κεφάλαιο «Ντάουνερ», ο Νίκος Αναστασιάδης το παρέπεμψε προς το Εθνικό Συμβούλιο για εξέταση. Έδωσε, δε, ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη για πολυεπίπεδες συνεργασίες και συμμαχίες, κυρίως σε σχέση με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, αλλά και επιπλέον αναβάθμιση του ρόλου που θα πρέπει να διαδραματίζει η ΕΕ στο Κυπριακό.

Ο υποψήφιος της συνεργασίας ΔΗΣΥ-ΔΗΚΟ κλήθηκε σε αρκετές περιπτώσεις να εξηγήσει ποια είναι η στάση του έναντι του σχεδίου Ανάν σήμερα, με δεδομένο ότι ανήκε στους οπαδούς του «ναι» το 2004 και επαναλάμβανε συνεχώς ότι σέβεται τη λαϊκή ετυμηγορία και τα δεδομένα που αυτή έχει δημιουργήσει σήμερα. Σε κάποιο σημείο του ντιμπέιτ, ωστόσο, ο κ. Αναστασιάδης έδειξε να παραμένει πεπεισμένος για την ορθότητα της δικής του θέσης, προσπαθώντας να αναδείξει θετικά στοιχεία, που, κατά τη γνώμη του, θα προέκυπταν από το σχέδιο Ανάν. «Αυτό που μετρά είναι ότι το δικό μου το ''ναι'' δεν πέρασε. Τα 43.000 στρατεύματα είναι εδώ. Οι έποικοι έγιναν από 50.000 250.000 τόσες χιλιάδες. Οι ε/κ περιουσίες χάνονται η μια μετά την άλλη. Εγώ δεν ζήτησα από κανένα να απολογηθεί. Ο λαός αποφάσισε. Είχα το δικαίωμα να κρίνω όπως έκρινα. Σέβομαι την απόφαση του λαού», είπε. Πάντως, ο κ. Αναστασιάδης ζήτησε σε πολλές περιπτώσεις να σταματήσουν οι συνεχείς αναφορές στο παρελθόν.

Καταληκτικά ο κ. Αναστασιάδης τόνισε πως η πατρίδας μας χρειάζεται συντονισμένους χειρισμούς, συμμαχίες και επιρροή σε χώρες που μπορούν να ασκήσουν πιέσεις στην Τουρκία. Υπογράμμισε, απαντώντας στον κ. Λιλλήκα, ότι ο λαός δεν καλείται να επικυρώσει το δημοψήφισμα, τονίζοντας ότι αυτό που θα έρθει θα είναι νέο σχέδιο.

Η παρουσία Γιώργου Λιλλήκα
Η παρουσία του Γιώργου Λιλλήκα χαρακτηρίστηκε κυρίως από μια προσπάθεια κεφαλαιοποίησης του γεγονότος πως ο ίδιος ήταν ο μόνος από τους παρόντες υποψηφίους που τάχθηκε εναντίον του σχεδίου Ανάν. «Στις κρίσιμες ώρες, ήμουν από την πλευρά του κυπριακού Ελληνισμού και δεν χρειάστηκε να πω mea culpa», είπε. Ερωτηθείς να τοποθετηθεί επί των δικών του «mea culpa», όπως π.χ. την υποστήριξή του στη Δέσμη Ιδεών Γκάλι, ο κ. Λιλλήκας υποστήριξε ότι το σχέδιο Ανάν δεν συγκρίνεται με κάποιες ιδέες και ότι ο ίδιος, με την τριβή του στην πολιτική, έχει πλέον περάσει τη γραμμή και βρίσκεται στη ρεαλιστική σχολή. Ο υποψήφιος που στηρίζει η ΕΔΕΚ έκανε πολύ περισσότερες επιθέσεις στον κ. Αναστασιάδη παρά στον κ. Μαλά, επικεντρώνοντας την προσοχή του σε διαρρεύσαντα έγγραφα.

Ο κ. Λιλλήκας αποκήρυξε την ΔΔΟ, χωρίς, ωστόσο, να απορρίπτει συνολικά το ενδεχόμενο λύσης στη βάση ομοσπονδίας. Ανέφερε, χαρακτηριστικά, πως στόχος του είναι να καθαρίσει το τραπέζι. Κατηγόρησε σε αρκετές περιπτώσεις τους ανθυποψηφίους του ότι δεν σέβονται και δεν προτάσσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, αποδίδοντας τη στάση τους σε μοιρολατρική προσέγγιση. Πρότασή του είναι μια νέα στρατηγική, η οποία θα βασίζεται στα νέα γεωπολιτικά δεδομένα και θα λαμβάνει υπ’ όψιν της όλα όσα άλλαξαν από το 1974 μέχρι σήμερα. Στη βάση αυτής της λογικής, δεσμεύτηκε να επιδιώξει στρατηγικές συμμαχίες, τις οποίες προτίθεται να αξιοποιήσει προς την κατεύθυνση της άσκησης πιέσεων πάνω στην Άγκυρα. Στόχος του, όπως ανέφερε, είναι να κάμψει την τουρκική αδιαλλαξία, καθιστώντας τις συνθήκες τέτοιες, που η Τουρκία θα επωμίζεται μεγαλύτερο κόστος παρά όφελος, από τη συνέχιση της κατοχής. Δεν υπεισήλθε, ωστόσο, σε λεπτομέρειες, για το πώς θα επιτύχει επί της ουσίας τον στόχο αυτό.

Κατά την καταληκτική του τοποθέτηση, ο Γιώργος Λιλλήκας δήλωσε πως για 38 χρόνια διαπραγματευόμαστε χωρίς λύση, κάνοντας διαχρονικές υποχωρήσεις. Με τον τρόπο που γίνονται οι συνομιλίες δεν αποδίδουν και ως εκ τούτου αντιπρότεινε παράλληλη διαπραγμάτευση με τους Τ/κ για τα ζητήματα που τους αφορούν και με την Άγκυρα για τα κεντρικά ζητήματα του Κυπριακού. Υπογράμμισε, τέλος, πως στις εκλογές είτε θα επικυρώσουν το δημοψήφισμα είτε θα το ακυρώσουν. «Καλώ τους συμπολίτες μας να το επικυρώσουν», είπε.

Η παρουσία Σταύρου Μαλά
Ο Σταύρος Μαλάς εμφανίστηκε αρκούντως διαφοροποιημένος από τον Πρόεδρο Χριστόφια, χωρίς, ωστόσο, να προβαίνει σε απόλυτο «άδειασμα» της πολιτικής του. Σε πολλά σημεία της συζήτησης κατέφυγε σε ρητορικές εντυπωσιασμού, κάνοντας λόγο για λογικές «πνευματικού μαζοχισμού» και «υπερφλύαρες τοποθετήσεις πατριωτισμού πολυτελείας», ενώ υπέπεσε και σε κάποια λάθη, που καταδεικνύουν έλλειψη τριβής με το αντικείμενο, όπως η αναφορά του σε τρεις, αντί σε τέσσερις βασικές ελευθερίες.

Ο κ. Μαλάς ξεκαθάρισε ότι το 2004 τοποθετήθηκε υπέρ του σχεδίου Ανάν ως απλός πολίτης της Κυπριακής Δημοκρατίας και όχι ως πολιτικό πρόσωπο. Τόνισε ότι ουδέποτε ο ίδιος υποστήριξε, μετά την ανάμειξή του με τα κοινά, ότι το σχέδιο θα πρέπει να επανέλθει, διευκρινίζοντας, ωστόσο, ότι κατά τη γνώμη του ο λαός απέρριψε ένα σχέδιο που δεν έκρινε λειτουργικό, όχι την ΔΔΟ ούτε τη λύση του Κυπριακού. Δεσμεύτηκε, παράλληλα, ότι δεν θα συζητήσει ένα σχέδιο που θα είναι όμοιο με το σχέδιο Ανάν και ο ίδιος επιδιώκει ένα ενιαίο, ισχυρό, ομόσπονδο κράτος, το οποίο να σέβεται απόλυτα τις βασικές ελευθερίες και να δίνει το δικαίωμα στον κάθε πρόσφυγα να επιστρέψει στο σπίτι του. Όπως είπε, μπορεί να υπάρξει ρύθμιση στην εκτέλεση των πολιτικών δικαιωμάτων των Ε/κ που θα επιστρέψουν, διερωτώμενος «ποια είναι η επιλογή που θέλει ένας Ε/κ. Το σπίτι του ή πώς θα ψηφίζει;».

Σε πολλές περιπτώσεις υποστήριξε ότι αν ακολουθήσουμε τη λογική της πρότασης Λιλλήκα, βοηθούμε την τουρκική πλευρά να φέρει στο τραπέζι τη λύση δύο κρατών. Ταυτόχρονα, κατηγόρησε τον Νίκο Αναστασιάδη για συνεχείς μεταλλάξεις, προβλέποντας ότι, αν εκλεγεί, σε δύο χρόνια θα πει άλλα τόσα «mea culpa». Αντιτάχθηκε πλήρως σε οποιαδήποτε πρόταση ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, διερωτώμενος αν θέλουμε τα παιδιά μας να σκοτώνονται στο Αφγανιστάν.

Στην καταληκτική τοποθέτησή του, ο υποψήφιος που υποστηρίζει το ΑΚΕΛ δεσμεύτηκε ότι θα διαχειριστεί το Κυπριακό μέσα σε πλαίσιο απόλυτης ενότητας, την οποία, όπως είπε, θεωρεί επιβεβλημένη, με ουσιαστική εμπλοκή της ΕΕ και όχι διακοσμητική, ώστε να διασφαλίζει ότι αυτά που συζητούνται είναι σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές αρχές. Πρότεινε όπως το φυσικό αέριο αποτελέσει πόλο έλξης στρατηγικών συμμαχιών, οι οποίες θα μας δώσουν τη δυνατότητα να πιέσουμε την Τουρκία.