Την ένατη έκθεση για την κατάσταση των ωκεανών, που δημοσιεύθηκε σήμερα από την Υπηρεσία Παρακολούθησης Θαλάσσιου Περιβάλλοντος Copernicus του Ευρωπαϊκού Συστήματος Παρατήρησης της Γης, παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τον Επίτροπο Αλιείας και Ωκεανών, Κώστα Καδή, να επισημαίνει ότι «τα δεδομένα είναι η βάση για δράση» και ότι «τώρα έχουμε τα εργαλεία να μετατρέψουμε την παρατήρηση σε λύσεις».
Η έκθεση της Επιτροπής αποκαλύπτει την κρίσιμη κατάσταση από τον Αρκτικό έως τους τροπικούς ωκεανούς, καθώς κάθε γωνιά των ωκεανών απειλείται σήμερα από την κλιματική αλλαγή, την απώλεια βιοποικιλότητας και τη ρύπανση. Τα ευρήματα είναι ανησυχητικά και επιβεβαιώνουν ότι η υγεία των ωκεανών επιδεινώνεται με ταχύτατους ρυθμούς, παρατηρώντας ρεκόρ θερμοκρασιών, με το καλοκαίρι του 2024 να σημειώνει ιστορικό υψηλό παγκόσμιας θερμοκρασίας της θάλασσας των 21°C, με καταστροφικές επιπτώσεις στα οικοσυστήματα.
Επιπλέον, παρατηρήθηκαν κύματα καύσωνα, καθώς το 2023 και το 2024, οι θερμοκρασίες των ωκεανών ξεπέρασαν τα προηγούμενα ρεκόρ κατά περισσότερο από 0,25°C, απειλώντας τα αλιευτικά αποθέματα και τις παράκτιες οικονομίες. Όσον αφορά ένα διαχρονικό δείκτη κλίματος, την αύξηση στάθμης της θάλασσας, από το 1901 έως το 2024, η στάθμη της θάλασσας έχει ανεβεί κατά 228 χιλιοστά, θέτοντας σε κίνδυνο 200 εκατομμύρια Ευρωπαίους που ζουν σε παράκτιες περιοχές, καθώς και Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Επιπλέον, κατά το θαλάσσιο κύμα καύσωνα του 2023 στη Μεσόγειο, η αύξηση της θερμοκρασίας επέτρεψε την εξάπλωση εισβολικών ειδών, όπως ο Ατλαντικός Μπλε Κάβουρας και η Φωτιά της Θάλασσας (Bearded Fireworm), οδηγώντας τις τοπικές αλιείες στο χείλος της κατάρρευσης. Ακόμη, το λιώσιμο των πάγων προχωρά, με τον Αρκτικό Πάγο να καταγράφει μεταξύ Δεκεμβρίου 2024 και Μαρτίου 2025 τέσσερα συνεχόμενα ρεκόρ ελαχίστων επιπέδων, χάνοντας μια έκταση σχεδόν διπλάσια από το μέγεθος της Πορτογαλίας.
Ο Επίτροπος Κάδης, σχολιάζοντας τα ευρήματα της έκθεσης, δήλωσε πως αυτά «αποκαλύπτουν μια δύσκολη, αλλά απαραίτητη διάγνωση. Η τριπλή πλανητική κρίση, κλιματική αλλαγή, απώλεια βιοποικιλότητας και ρύπανση, δεν είναι πλέον μια μελλοντική απειλή, αλλά μια τρέχουσα πραγματικότητα στα λεκάνη των ωκεανών μας».
«Αυτό σημαίνει ότι έχουμε κάνει τα πρώτα απαραίτητα βήματα, καθώς τα δεδομένα αποτελούν τη βάση για αποτελεσματική δράση. Σε συμφωνία με την Πρωτοβουλία Παρατήρησης των Ωκεανών του Ωκεανιακού Συμφώνου (Ocean Pact), αξιοποιούμε τη δύναμη του Ευρωπαϊκού Ψηφιακού Διδύμου του Ωκεανού – ένα προηγμένο εργαλείο που βασίζεται σε θαλάσσια δεδομένα από το Copernicus Marine και το EMODnet, ώστε να τα μετατρέψουμε σε προβλεψιμότητα», πρόσθεσε ο Καδής.
Ο Επίτροπος επεσήμανε πως τώρα μπορούμε να προσομοιώσουμε την εξάπλωση εισβολικών ειδών, να προβλέψουμε την επίπτωση των θαλάσσιων κυμάτων καύσωνα στα αλιευτικά αποθέματα και να δοκιμάσουμε την αποτελεσματικότητα των Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών (MPAs) πριν από την εφαρμογή τους. «Αυτά τα εργαλεία είναι κρίσιμα για μια ανθεκτική και βιώσιμη μπλε οικονομία», τόνισε. «Οι ωκεανοί μας στέλνουν ένα σαφές μήνυμα και τώρα είμαστε καλύτερα εξοπλισμένοι για να το ακούσουμε και να απαντήσουμε», κατέληξε ο Επίτροπος Κάδης.
Από την πλευρά του, Επίτροπος Άμυνας και Διαστήματος Ανδριούς Κουμπίλιους υπογράμμισε τη σημασία του συστήματος Copernicus ως κορυφαίου εργαλείου παρατήρησης της Γης, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: «Ως ιδιοκτήτης του Copernicus, του πιο μοναδικού συστήματος παρατήρησης της Γης, η ΕΕ είναι σε θέση να παρακολουθεί την κατάσταση του περιβάλλοντος και των υποσυστημάτων του. Η υποδομή και οι υπηρεσίες του Copernicus αποτελούν μια παγκόσμιας κλάσης ικανότητα, επιτρέποντας στην Ένωση να έχει ηγετικό ρόλο στην παρατήρηση και πρόβλεψη διαφόρων παραμέτρων της κατάστασης των ωκεανών», σημείωσε ο Επίτροπος.
Ο Κουμπίλιους τόνισε επίσης ότι «η Επιτροπή είναι δεσμευμένη στη συνέχεια και εξέλιξη του Copernicus, διασφαλίζοντας ότι η ευρωπαϊκή ικανότητα παρατήρησης της Γης είναι ολοκληρωμένη, ενώνοντας δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και δυνατότητες. Η διαστημική οικονομία αφορά την αξιοποίηση της δύναμης των διαστημικών συστημάτων και υπηρεσιών για να προσφέρει λύσεις σε διαφορετικές πολιτικές και τομείς της αγοράς».
