Με την κύρωση της από 60 χώρες σε όλο τον κόσμο, η Συνθήκη για τη Βιοποικιλότητα πέρα από την Εθνική Δικαιοδοσία (BBNJ)—γνωστή και ως «Συνθήκη των Υπερεθνικών Υδάτων»—θα τεθεί επίσημα σε ισχύ στις αρχές του 2026, σηματοδοτώντας μια ιστορική στιγμή για την προστασία των ωκεανών. Ο Επίτροπος Αλιείας και Ωκεανών, Κώστας Καδής, χαρακτήρισε την είσοδο σε ισχύ της Συνθήκης «ιστορικό ορόσημο για τη διακυβέρνηση των ωκεανών».
«Η Συνθήκη BBNJ αποτελεί ένα ιστορικό βήμα για τον πλανήτη μας», δήλωσε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, προσθέτοντας πως «αυτό το επίτευγμα αποδεικνύει τη δύναμη του πολυμερισμού, καθώς προετοιμαζόμαστε για τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της παραμένουν δεσμευμένα για μια γρήγορη και φιλόδοξη εφαρμογή της συμφωνίας. Καλούμε περισσότερες χώρες να ενταχθούν σε αυτήν την κίνηση, για την παγκόσμια προστασία των ωκεανών μας».
Από την πλευρά του, ο Επίτροπος Καδής, υπογράμμισε το ρόλο της ΕΕ στο εγχείρημα, καθώς «η ΕΕ έπαιξε κεντρικό ρόλο στην επίτευξη αυτής της συμφωνίας, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της θαλάσσιας ζωής και της βιοποικιλότητας, που είναι απαραίτητες για εμάς και για τις επόμενες γενιές», τόνισε ο Καδής.
«Αποτελεί, επίσης, απόδειξη ότι η παγκόσμια κοινότητα μπορεί να συνεργαστεί και να βρει λύσεις για την προστασία των ωκεανών. Με τις 60 κυρώσεις να έχουν επιτευχθεί και την έναρξη ισχύος της, το επόμενο κρίσιμο βήμα είναι η παγκόσμια υιοθέτησή της, ώστε να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό της για την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων παγκοσμίως».
Η συμφωνία, που υπογράφηκε υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, επιτρέπει για πρώτη φορά στις χώρες να ιδρύουν μεγάλες προστατευόμενες θαλάσσιες περιοχές σε διεθνή ύδατα, κάτι που θεωρείται κρίσιμο για την επίτευξη του στόχου προστασίας του 30% των ωκεανών έως το 2030, όπως έχει οριστεί από το Πλαίσιο Βιοποικιλότητας Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ.
Παράλληλα, εισάγει υποχρεωτικές περιβαλλοντικές αξιολογήσεις για οικονομικές δραστηριότητες—όπως η αλιεία, η εξόρυξη ορυκτών και η ναυτιλία—στα υπερεθνικά ύδατα, διασφαλίζοντας ότι αυτές δεν θα βλάπτουν τα ευάλωτα θαλάσσια οικοσυστήματα.
Ένα από τα πιο καινοτόμα στοιχεία της συνθήκης είναι ο μηχανισμός δίκαιης διανομής των ωφελειών από τους θαλάσσιους γενετικούς πόρους (π.χ. γενετικό υλικό από θαλάσσια είδη που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην ιατρική ή τη βιοτεχνολογία). Οι αναπτυσσόμενες χώρες θα λάβουν τεχνολογική και οικονομική υποστήριξη για να συμμετοχούν ισότιμα στην εφαρμογή της συνθήκης, μέσω προγραμμάτων ενίσχυσης ικανοτήτων και μεταφοράς τεχνολογίας.
Η συνθήκη θα τεθεί σε ισχύ 120 ημέρες μετά την 60η κύρωση, δηλαδή στις αρχές του 2026. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται από την Κομισιόν, για να επιτευχθεί ο παγκόσμιος στόχος προστασίας του 30% των ωκεανών, απαιτείται η υιοθέτησή της από όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες.
Η ΕΕ, μέσω του Επιτρόπου Καδή, έχει ήδη ανακοινώσει πως θα συνεχίσει να πιέζει για μια «παγκόσμια κυρώση» της συνθήκης, ενώ παράλληλα θα ενισχύσει τις χρηματοδοτήσεις για την υποστήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών.
«Χωρίς παγκόσμια συνεργασία, δεν μπορούμε να προστατέψουμε τους ωκεανούς. Αυτή η συνθήκη είναι μια ευκαιρία να δείξουμε ότι η ανθρωπότητα μπορεί να ενωθεί για το κοινό καλό», κατέληξε ο Καδής.
Πηγή: ΚΥΠΕ
