Σεβόμενοι τα ανθρώπινα δικαιώματα, θέλουμε να προσφέρεται αυτή η επιλογή στους ασθενείς που επιθυμούν να επιλέξουν τον τρόπο που θα φύγουν όταν η ασθένεια τους είναι καταληκτικής διάγνωσης. Μπορεί τα επόμενα χρόνια, εφόσον ψηφιστεί ο νόμος να μην βρεθεί ούτε και ένας ασθενής που να επιλέξει τον ιατρικώς υποβοηθούμενο τερματισμό της ζωής. Σημασία έχει να διασφαλιστεί αυτό το δικαίωμα», ανέφερε στη σημερινή της δήλωση η Ειρήνη Χαραλαμπίδου, Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών, μετά την συνεδρία της Επιτροπής.
Διαβάστε επίσης: Στη Βουλή η συζήτηση για ευθανασία- Στο επίκεντρο η αξιοπρέπεια και η επιλογή
Αυτούσιες οι δηλώσεις
«Δεν φοβάμαι τον θάνατο, αλλά φοβάμαι τον τρόπο που θα φύγω». Αυτή η φράση ακούστηκε στο δελτίο ειδήσεων του BBC από ασθενή που βρισκόταν σε καταληκτικό στάδιο καρκίνου, όταν διεξαγόταν η συζήτηση για τον Ιατρικώς Υποβοηθούμενο Τερματισμό της Ζωής στην Αγγλία.
Κατάθεσα την πρόταση νόμου πριν σχεδόν 2 χρόνια, και έδωσα αρκετό χρόνο για να αναπτυχθεί κοινωνικός διάλογος, πιστεύοντας ότι σε κοινωνίες που ωριμάζουν και εξελίσσονται δεν μπορεί να υπάρχουν θέματα ταμπού, θέματα τα οποία αποφεύγουμε να συζητάμε.
Το δικαίωμα στον ιατρικώς υποβοηθούμενο τερματισμό της ζωής συζητήθηκε στην επιτροπή 2 φορές, τον Γενάρη και τον Μάη του 2022, ως αυτεπάγγελτο θέμα. Στενός συνεργάτης σε αυτή την πορεία ήταν η Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου, η οποία εξέδωσε θετική νομική γνώμη για την ευθανασία το 2022, παρουσιάζοντας επίσης δημοσκόπηση που έδειχνε ότι, 6 στους 10 Κύπριους τάσσονται υπέρ του δικαιώματος στον ιατρικώς υποβοηθούμενο τερματισμό της ζωής.
Η πρόταση νόμου θέτει πολλαπλές δικλείδες ασφαλείας, ούτως ώστε να διασφαλιστεί πως η απόφαση λαμβάνεται απο το ίδιο το άτομο με πλήρη διαύγεια πνεύματος. Ουδείς μπορεί να πάρει μια τέτοια απόφαση για άλλο πρόσωπο. Η πρόταση δεν αφορά σε ανήλικα άτομα ούτε σε άτομα που δεν είναι σε κατάσταση ψυχική ή σωματική να λάβουν μια τέτοια απόφαση. Ορίζεται με κάθε λεπτομέρεια η διαδικασία ιατρικής επιβεβαιωτικής διάγνωσης της κατάστασης των ασθενών οι οποίοι πάσχουν από ανίατη ασθένεια, ευρίσκονται σε καταληκτικό στάδιο με μικρό προσδόκιμο ζωής, υφίστανται έντονο πόνο και αφόρητη ταλαιπωρία και επιθυμούν να τερματίσουν τη ζωή τους. Ο νόμος προβλέπει πέραν του Ιατρο-συμβουλίου και εξέταση από άλλη ομάδα ψυχολόγων και ψυχιάτρων. Προβλέπει επίσης αυστηρές διαδικασίες επιβεβαίωσης της πρόθεσης από το ίδιο άτομο.
Σεβόμενοι τα ανθρώπινα δικαιώματα, θέλουμε να προσφέρεται αυτή η επιλογή στους ασθενείς που επιθυμούν να επιλέξουν τον τρόπο που θα φύγουν όταν η ασθένεια τους είναι καταληκτικής διάγνωσης. Μπορεί τα επόμενα χρόνια, εφόσον ψηφιστεί ο νόμος να μην βρεθεί ούτε και ένας ασθενής που να επιλέξει τον ιατρικώς υποβοηθούμενο τερματισμό της ζωής. Σημασία έχει να διασφαλιστεί αυτό το δικαίωμα.
Διεθνώς άνοιξε αυτή η συζήτηση και πολλά κοινοβούλια έχουν προχωρήσει στην έγκριση παρόμοιων προτάσεων νόμου. Με ιδιαίτερη ικανοποίηση άκουσα και τη θέση της Νομικής Υπηρεσίας στη συνεργασίατης οποίας προσβλέπω κατά την κατ’ άρθρο συζήτηση. Τελευταία στο Ηνωμένο Βασίλειο έγιναν παρόμοιες συζητήσεις και με διακομματική ψηφο και μεγάλη πλειοψηφία πέρασε τα πρώτα δυο στάδια της διαδικασίας στο κοινοβούλιο, διαδικασία που ολοκληρώνεται αρχές Ιουνίου με την τρίτη ανάγνωση. Πέρασε επίσης από την Γαλλική Εθνοσυνέλευση τον Μάη 2025 , υιοθετήθηκε από την Αυστρία, το Βέλγιο, την Γερμανία, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία, χώρες με έντονη την επιρροή της Καθολικής Εκκλησίας, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία και πολλές άλλες χώρες ανά το παγκόσμιο, όπως και σε πολιτείες των ΗΠΑ.
Στην Αυστρία, υιοθετήθηκε σχετική πρόταση μετά από Απόφαση του ΕΔΑΔ, λόγω της προσφυγής πολίτη που διεκδικούσε το δικαίωμα αυτό στην χώρα του και η Απόφαση του δικαστηρίου, οδήγησε την χώρα του στην ψήφιση νομοθεσίας. Το ΕΔΑΔ έχει ξεκάθαρη θέση, ότι ένα κράτος μέλος, δεν είναι μεν υποχρεωμένο να εφαρμόσει τέτοια νομοθεσία, αλλά έχει το δικαίωμα, λαμβάνοντας υπόψη ειδικές συνθήκες, να το πράξει.
Η ανακουφιστική φροντίδα δεν αναιρεί αυτά τα οποία προβλέπει η πρόταση νόμου, αντίθετα, θεωρώ ότι τα συμπληρώνει. Στην πρόταση νόμου, προβλέπεται η υποχρέωση των ιατρών να ενημερώσουν επαρκώς τον ασθενή σε καταληκτικό στάδιο για την δυνατότητα παροχής ανακουφιστικής φροντίδας και εναπόκειται πλέον στον ασθενή να επιλέξει τον δρόμο που θα ακολουθήσει. Σήμερα, η ανακουφιστική φροντίδα, παρόλο που είναι υποχρέωση της πολιτείας έναντι των ασθενών, προσφέρεται μόνο από τον ΠΑΣΥΚΑΦ και τον Αντικαρκινικό Σύνδεσμο πράγμα που λάβαμε υπόψιν στην πρόταση νόμου.
Ο ΔΗΣΥ, αντί να τάσσεται κατά την πρότασης νόμου, προτάσσοντας την έλλειψη παροχής ανακουφιστικής φροντίδας, πράγμα που θα μπορούσε να εκληφθεί και ως συγκεκαλυμένη άρνηση, η πρόσχημα, δεδομένου ότι για τους καρκινοπαθείς σε καταληκτικό στάδιο υπάρχει και προσφέρεται, όχι από πλευράς πολιτείας, αλλά εθελοντικούς συνδέσμους, θα έπρεπε να κοιτάξει τις δικές του ευθύνες για την μη ψήφιση της ανακουφιστικής φροντίδας στα 10 χρόνια της διακυβέρνησης του.
Με το διάλογο που άνοιξε με την κατάθεση της πρότασης νόμου αυξάνεται και η πίεση προς αυτήν την κατεύθυνση και θα παρακολουθούμε στενά τις προθέσεις και πράξεις του Υπουργείου Υγείας το οποίο ενημέρωσε σήμερα την επιτροπή, ότι εντός των επόμενων 15 ημερών θα κατατεθεί το νομοσχέδιο για την ανακουφιστική φροντίδα στο Υπουργικό Συμβούλιο. Ζητήσαμε γραπτώς να μας κατατεθούν αυστηρά χρονοδιαγράμματα και προϋπολογισμοί υλοποίησης και συμφωνήσαμε ότι θα δοθεί ένα εύλογο περιθώριο μερικών μηνών για να δούμε αν πράγματι γίνουν αποφασιστικά βήματα για την πλήρη εφαρμογή της ανακουφιστικής φροντίδας. Αν, δηλαδή, θα κατατεθούν Κανονισμοί, αν διασφαλίζονται τα αναγκαία κονδύλια για την πλήρη εφαρμογή της ανακουφιστικής φροντίδας. Κάνω ειδική αναφορά στους κανονισμούς γιατί στη Βουλή κατατέθηκαν και ψηφίστηκαν νομοσχέδια και μετά από 8 χρόνια και βάλε περιμένουμε ακόμα κατάθεση κανονισμών.
Καταληκτικά θα προχωρήσει η κατ’ άρθρο συζήτηση της πρότασης νόμου και θα ολοκληρωθεί. Δεκέμβρη, όταν θα ψηφιστεί ο Κρατικός Προϋπολογισμός του 2026, και ανάλογα με τα χρονοδιαγράμματα , την κατάθεση και ψήφιση κανονισμών θα διαφανούν και οι προθέσεις της κυβέρνησης . Η πρόταση νόμου για τον ιατρικώς υποβοηθούμενο τερματισμό της ζωής θα προχωρήσει με την κατ άρθρο συζήτηση, θα ολοκληρωθεί και θα οδηγηθεί στην Ολομέλεια , υπολογίζω τον Ιανουάριο και αφού διαπιστώσουμε προθέσεις μετά την ψήφιση του προϋπολογισμού, και ο καθένας ας αναλάβει τις πολιτικές του ευθύνες έναντι στην κοινωνία.
Είναι κατανοητό ότι πολλά κόμματα θα μετρήσουν το πολιτικό κόστος, αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις, πάνω από όλα θα πρέπει να τίθεται το συμφέρον των ασθενών που βιώνουν ένα προσωπικό δράμα και τίποτα άλλο πράγμα που έγινε και σε πολλές άλλες χώρες.
