Το πρόσφατο περιστατικό με το θάνατο ενός άστεγου στη Λεμεσό, δεν πρέπει να περάσει στη σιωπή. Χρειάζεται να μιλάμε με θάρρος για όλα όσα αφορούν την πόλη μας γιατί μια πόλη που έχει το θάρρος να μιλάει για όλα, είναι η καλύτερη εγγύηση ότι θα πάει ακόμα πιο μπροστά. Κανένα ζήτημα αυτού του είδους δεν είναι εύκολα αντιμετωπίσιμο.
Το πρόβλημα της έλλειψης στέγης στην Κύπρο και της αύξησης των ενοικίων έχει προκληθεί απο την απότομη ζήτηση λόγω ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας μετά από την περίοδο της οικονομικής κρίσης (2010-2016). Η περίοδος που προηγήθηκε με τις οικονομικές δυσκολίες και την έλλειψη ρευστότητας στον κατασκευαστικό τομέα, είχε ως αποτέλεσμα την παγοποίηση έργων ανάπτυξης και κατασκευης νέων μονάδων κατοικίας. Το κράτος σταμάτησε τις παροχές και την ενίσχυση του Οργανισμού Ανάπτυξης Γης με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν σχέδια για στέγη για τα πιο αδύνατα τμήματα του πληθυσμού μας. Η αύξηση της ανεργίας που ακολούθησε, επιδείνωσε ακόμα περισσότερο την κατάσταση, με αποτέλεσμα οι απόφοιτοι νέοι να μένουν στα σπίτια των γονιών τους, ή να φεύγουν εκτός Κυπρου .
Η ανάπτυξη που επιτεύχθηκε τα τελευταία δύο χρόνια, ιδιαίτερα στη Λεμεσό - κυρίως, με την προσέλκυση και δραστηριοποίηση νέων εταιρειών στην πόλη (ναυτιλιακές , τεχνολογίας, συναλλάγματος, επιχειρήσεις forex κ.ά.), έκανε την έλλειψη στέγης ιδιαίτερα εμφανή. Η εξέλιξη αυτή σε συνδυασμό με την ανετοιμότητα των τοπικών αρχών, του κράτους και της αγοράς, συνέβαλε αποφασιστικά στο να πάρει το πρόβλημα της έλλειψης στέγης μεγάλες διαστάσεις. Το αποτέλεσμα ήταν και είναι, τόσο η εκτόξευση των ενοικίων όσο και του κατασκευαστικού κόστους. Συνέτεινε και το γεγονός ότι οι οικιστικές μονάδες προωθούνται προς πώληση, και όχι προς ενοικίαση, λόγω και της αναχρονιστικής νομοθεσίας για τα ενοικιοστάσια που αποθαρρύνει τις επενδύσεις.
Το πρόβλημα των αστέγων προκύπτει από την ανυπαρξία σχεδιασμού και πολιτικής βούλησης. Όλα αφέθηκαν στην ρύθμιση της αγοράς χωρίς το κράτος να έχει στεγαστική πολιτική για τις ευπαθείς ομάδες. Η κοινωνική στέγη ως πολιτική δεν ήταν στις κυβερνητικές προτεραιότητες. Οι πρώτες αποφάσεις για το θέμα αυτό ήρθαν μόλις φέτος με τα πολεοδομικά κίνητρα και το αντιστάθμισμα κοινωνικής στέγης για τις πολιτογραφήσεις.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να προσφέρει σταθερές και βιώσιμες λύσεις. To Βερολίνο μάς δίνει ένα πολύ καλό παράδειγμα, καθώς ο Δήμος «αποφάσισε να επενδύσει 920 εκατομμύρια ευρώ, ώστε να αγοράσει 6.000 διαμερίσματα από την εταιρεία ADO Properties, με στόχο να προσφέρει προσβάσιμη οικονομικά στέγαση στην πρωτεύουσα της Γερμανίας. Ο Δήμαρχος Μίχαελ Μίλερ δήλωσε πως «έχει σκοπό να διατηρήσει σταθερά τα ενοίκια στο Βερολίνο και να παρέχει ασφάλεια στους ενοικιαστές». Σύμφωνα με την Deutsche Welle, «τα ενοίκια στο Βερολίνο έχουν διπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία», και «η τοπική κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με δημόσια κατακραυγή εξαιτίας της μεγάλης αύξησης των ενοικίων». («Καθημερινή», 28/9/2019)
Στην Κύπρο σήμερα χρειαζόμαστε πολιτικές που να δείχνουν την ευαισθησία τόσο του κράτους, αλλά, κυρίως, των τοπικών αρχών απέναντι στους άστεγους.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να προσφέρει κάποιες, πρώτες λύσεις. Γνωρίζω ότι ο Δήμος Λεμεσού έκανε ορισμένα βήματα με τη δημιουργία ενός κέντρου περίθαλψης. Σωστό μέτρο, το οποίο, όμως, δεν είναι αρκετό.
Ο ρόλος του κράτους παραμένει ιδιαίτερα σημαντικός, ώστε να έχει τη δυνατότητα να στηρίζει πολιτικές και μέσα που θα χρησιμοποιούνται για την προστασία των αστέγων. Υπογραμμίζω ότι οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας έχουν αυξημένες ευθύνες, καθ’ ότι διαθέτουν το εξειδικευμένο προσωπικό για να εποπτεύουν και συντονίζουν τις λύσεις που απαιτούνται, δίνοντας αποφασιστική προτεραιότητα στις ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες.
Η επαναφορά των αστέγων σε μια φυσιολογική καθημερινότητα είναι το άμεσο ζητούμενο. Και βέβαια ακολουθεί η επανένταξη στην κοινωνική ζωή, η στήριξη και παρακολούθηση μιας πορείας για να ξαναβρούν τα πόδια τους. Όλες οι δράσεις είναι χρήσιμες: από την πιο απλή βοήθεια, μέχρι την ψυχολογική στήριξη. Από την κατανόηση των προβλημάτων μέχρι τα μεγάλα έργα με τα οποία μπορεί να εκφραστεί μια κοινωνία της αλληλεγγύης και της κατανόησης.
Ο Κύπριος έχει δειξει σε πολλές περιπτώσεις ότι μέσα από την εθελοντική δράση, διαθέτει σημαντικά αποθέματα ευαισθησίας. Χρειάζεται να σχεδιάσουμε διαφορετικές πολιτικές και να ενώσουμε δυνάμεις για να έχουμε καλύτερο αποτέλεσμα. Η Λεμεσός αναπτύσσεται. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Εξίσου σημαντικό, η ανάπτυξη να ενισχύει ολοένα και περισσότερο το ανθρώπινο πρόσωπο της πόλης μας!
*Toυ Γιάννη Αρμεύτη
